STAROŻYTNA MEZOPOTAMIA_3 - Babilonia.pdf - Wielka historia świata - JUREKSKORPION

BABILONIA

Dzieje

państwa

babiloń

skiego

MOZE

KA SPIJSKIE

)

" -..

•

Harran

Niniwa '� • Arbla

Kalchu •

A S Y R IA

Aszur ·

---�

Kolebką państwa babiloń

skiego jest środkowa i po

łudniowa Mezopotamia -

kraina między Tygrysem

a Eufratem. Obejmowało

ono ziemie dawnego Su

meru i Akadu, na północy

granicząc z państwem asy

ryjskim. Jego powstanie

oznacza początki dominacji

ludności semickiej na tym

obszarze.

(

M ari 4 ( 4 0 v . Esznuna "

ELAM

Durk u rig alz u .

. Opis .

S ippar • Kisz

BABILON · . S UME R

S uza .

Nippur •

Adab

Is.. . · . Umma

Szurupak . • • Lagasz

Uruk . Lara

· Ur

Eridu -.'

Ząfa

Pska

ARABIA

długa faza braku politycznej stabilno

ści, a w okresie IX-VIII wieku p.n.e.

Babilonia popadła w zależność od Asy

rii.

ako kraina geograficzna Babilonia

obejmuje południową część dzi

siejszego Iraku, w przybliżeniu od

Bagdadu na północy do Zatoki Perskiej

na południu. Pod względem historycz

nym jest to raj zjednoczony w czasach

panowania I dynastii babilońskiej.

• Babilonia - pań

stwo Hammurabie

go.

W przeciwieństwie do Sumerów, którzy

na blisko 4 tysiące lat zniknęli z areny

dziejowej, Babilończycy są dobrze zna

ni z przekazów biblijnych, a także ze

źródeł antycznych. To właśnie częste

czytanie Pisma Ś więtego, szczególnie

w anglosaskich kręgach protestanckich,

stało się jednym z głównych bodźców

do weryikacji zapisanych tam zdarzeń

w duchu dziewiętnastowiecznego pozy

tywizmu. W krainie rozciągającej się

nad Eufratem i Tygrysem miało miejsce

wiele epizodów biblijnej historii. Budo

wa wieży Babel, panowanie Asyryjczy

ków i niewola babilońska stały się od

momentu chrystianizacji Europy nie

odłączną częścią tradycji kultury

zachodniej, znajdując odbicie również

w literaturze i sztuce europejskiej.

Rys historyczny

W długiej historii starożytnej Babilonii

wyróżniają się dwa okresy jej najwięk

szego rozkwitu. Pierwszy z nich przy

pada za panowania Hammurabiego

(1792-1750 p.n.e.), twórcy potęgi pań

stwa starobabilońskiego. Drugi, zwany

nowobabilońskim, zwłaszcza za panowa

nia dynastii chaldejskiej (626-539 p.n.e.).

Są to czasy największej świeności miasta

Babilonu. Między tymi okresami krajem

rządzili Kasyci (1595-1157 p.n.e.). Po

śmierci ich ostatniego króla nastąpiła

BABILONIA

jęli akadyjskie pismo i mowę. Edykt

wydany przez Ammisadukę (1646-

1626 p.n.e.), czwartego z kolei następcę

Hammurabiego, okreśła ludność pań

stwa babilońskiego mianem Akadów

i Amorytów.

Upadek ostatniego państwa sumeryj

skiego rządzonego przez III dynastię

z Ur (ok. 2110-205 p.n.e.) oznaczaj nie

tylko koniec rodu panującego, ale także

pewnego typu społeczeństwa. W nastę

pującym po nim okresie Amoryci, wy

korzystując osłabienie władzy królew

skiej spowodowane klęskami z są

siednim Elamem, stworzyli samodziel

ne księstwa w poszczególnych miastach

Mezopotamii.

Powstanie państwa

starobabilońskiego

Czasy histońi mezopotamskiej następu

jące po III dynastii z Ur nazywane są

okresem starobabilońskim. Obejmuje on

cztery wieki, od upadku Ur w 2005 roku

p.n.e. do zdobycia Babilonu przez Hety

tów w 1595 roku p.n.e. Pierwsze dwa

stulecia, jakie minęły od upadku Ur, to

podokres 1sin-Larsa, w którym umacnia

ły się lokalne dynastie amoryckie. Po

czątkowo dominującą rolę odgrywało

miasto 1sin (ob. AI-Bahńjjat, ok. 30 km

na południe od Nippur), gdzie usamo

dzielnił się Iszbierra (2017-1985 p.n.e.),

Akadyjczyk rodem z Mań. W 22. roku

swego panowania wygnał on Elamitów

z Ur, stając się panem centralnej i połu

dniowej Babilonii wraz z Nippur, religij

nym centrum państwa D dynastii z Ur,

którego tradycje kontynuowali jego na

stępcy. Za ich panowania w Dolnej Me

zopotamii przez blisko 10 lat panował

względny pokój.

Potem doszło do starcia z potężnym

królestwem Larsy, założonym przez

Amorytę Naplanuma (2025-205 p.n.e.).

Piąty król Larsy, Gungunum (1932-

196 p.n.e.), zaatakował króla 1sin i de

brał mu Ur. W następnych latach rozsze-

Początek dominacji

ludów semickich

• Odnaleziony w Sip

par relief przedstawia

fundatora miasta, na

miestnika Ituraszdu

ma, i zawiera inskryp

cję wotywną do jed

nej z bogiń.

Kczownicze plemiona semickie napły

wały do Mezopotamii od połowy

III tysiąclecia p.n.e. Akadowie, jeden

z ich odłamów, utworzyłi w drugiej po

łowie D tysiąclecia p.n.e. własne impe

rium na obszarze zamieszkanym przez

Sumerów. Jak się jednak wydaje, od

najdawniejszych czasów uczestniczyli

także w ich kułturze, przyjmując religię,

mitologię, literaturę, sztukę, obyczaje

i pismo.

W czątkach n tysiąclecia p.n.e. na tere

nach Mezootamii po j awiła się nowa fa

la łudów - Amoryci. adła sumeryjskie

używały wobec semickich nomadów

określenia Martu, któremu w języku aka

dyjsn dowiada słowo amuru, ozna

czające zachód. Według akadyjskich ta

bliczek klinowych z XXIII wieku p.n.e.

zamieszkiwali oni Pustynię Syryjską.

Zachowały się jedynie bardzo skąpe

świadectwa języka amoryckiego, jako

że ci, którzy się nim posługiwali, prze-

BABILONIA

� Hammurabi jako

król Babilonu pełnił

także obowiązki głów

nego kapłana. Figurka

widoczna na ilustracji

przedstawia wladcę

dziękującego bogom

za pomyślność. Zwra

cają uwagę twarz i rę

ce Hammurabiego

pokryte złotem, które

mu w Babilonie przy

pisywano magiczną

moc.

rzył swoje panowanie na znaczną

część DoLnej Mezopotamii, zdo

bywając miasto Der, leżące ko

ło Badry (na wschód od Tygry

su, zajmujące ważną strate

giczną pozycję na granicy mię

dzy Elamem a równiną babiloń

ską), Suzę, Lagasz i być

może Uruk. Korzystając

z walk między Isin i Larsą,

plemiona amoryckie two

rzyły liczne małe miasta

państwa, doprowadzając

w ten sposób

do znacz

nego tery

torialnego

rozdrobnie

nia Mezopo

tamii. Około

1894 roku p.n.e. je-

den z plemiennych książąt, Sumuabum,

osiadł w niewielkim mieście Babilon na

lewym brzegu Eufratu, w pobliżu Kisz.

Swoje panowanie rozpoczął od zni

szczenia miasta Kazallu. Jego syn, Sa

mulael, zdobył Kisz i Sippar, ale połu

dniowa Mezopotamia pozostała pod

panowaniem Larsy ż do czasów Ham

murabiego.

zmy panujące między po

szczególnymi państwami,

Hammurabi stosował polity

kę przymierzy. Sojuszników

szukał w północnej i zachod

niej Mezopotamii. Jednym

z nich został władca pań

stwa Mari, ZimnLim (1781-

1759 p.n.e.).

Po pięciu latach panowania,

gdy Hammurabi uznał, że je

go władza jest dostatecz-

nie ugruntowana, ode

brał królowi Larsy

Isin oraz zajął Uruk

i Ur (1787 p.n.e.). Na

wschodzie przekro

czył Tygrys i po dwu

letniej kanlpanJJ poko

nał Malgum, główne

miasto kraju Jamutbal o nazwie pocho

dzącej od określenia koczowniczego ple

mienia Amorytów, a na zachodzie zdobył

miasto Rapikum, leżące nad Eufratem,

w górę od Sippar (1783 p.n.e.).

Od tego czasu przez następ-

ne 20 lat zajmował się

organizacją państwa,

wznosił i upiększał

świątynie oraz trosz

czył się o rozbudowę

i utrzymanie sieci

kanałów nawadnia

jących. Nie zapo

minał też o obronie

państwa, fortyfikując

miasta graniczne,

takie jak Sippar.

W 29. roku panowa

nia odniósł zwycię

stwo nad Elamem i ko

alicją Esznuny, Subartu

(czyli tzw. Górnego

Kraju) i Gutejów z gór

Zagros. W następnym

roku (1763 p.n.e) z po

mocą Mari i Esznuny

podbił Larsę, stając się

jedynym władcą Babi

lonii.

.. Fragment posągu

przedstawiającego

mężczyznę noszącego

królewskie nakrycie

głowy pochodzi z cza

sów I dynastii babi

lońskiej. Został znale

ziony w Suzie, dokąd

dotarł prawdopodob

nie jako łup wojenny.

Największy król

Babilonii

Szóstym królem dynastii był Hammura

bi (1792-1750 p.n.e.). Wstępując na

tron, odziedziczył niewielJdch rozmia

rów królestwo na terytorium dawnego

Akadu. Od południa graniczyło z nim

państwo Lar y, które po wstąpieniu na

tron Rimsina I (1822-1763 p.n.e.) pro

wadziło politykę ekspansywną, pokonu

jąc ostatecznie Isin (1793 p.n.e.). Na

północy okres świetności przeżywała

Esznuna (ob. Tall Asmar) pod panowa

niem Ipikadada II, który około 1840 ro

ku p.n.e. przyjął tytuł królewski, a od

wschodu istniało stałe zagrożenie ze

strony Elamu. Wykorzystując antagoni-

BABILONIA

Ay własności - kudurru

Niezwykłymi dokumentami rozpowszechnionymi przez Kasytów były

stele graniczne, zwane kudurru, stanowiące akty własności ziem i bu

dynków ofiarowanych przez króla ważnym osobistościom oraz gmi

nom. Miały one na ogół kształt owalny, u dołu szerszy, spiczasty

u góry, i przeważnie wykonane były w twardym kamieniu. W górnej

części stel przedstawiano sceny religijne utrzymane w konwencji

z okresu III dynasti�z Ur i starobabilońskiego, plany nadawanego po

la itp. Tekstom opisującym darowizny towarzyszyły najczęściej sym

bole bóstw, np.: tarcza słoneczna Szanasza, sierp kSiężyca w przy

padku Sina, trójkątny grot na drzewcu Marduka cy ośmioramienna

gwiazda Isztar. pbok bóstw pojawiały się wyobrażenia osobliwych

stworów (kozło-ryb, uskrzydlonych lwów, hipocentaurów). Umiesz

czana poniżej długa inskrypcja zawierała imiona darczyńcy i obdarowa

nego, rozmiay i granice przyznanej posiadłości oraz wykaz przywilejÓW

i zwolnień od podatków. Najstarsze kasyckie kudurru datowane są na

XIV wiek p.n.e., ale upowszechniły się dopiero w wiekach XIII i XII.

� Kudurru z ok.

1100 r. p.n.e. Nad in

skrypcją dokumentu

jącą akt darowizny

znajdują się symbole

reprezentujące bó

stwa.

Zachowane zapisy wy

darzeń mówią, jak

w następnych trzech

latach Hammurabi

pokonał kilka pozo

stałych na peryfe

riach miast-państw,

zagarniając na

koniec również

ziemie swego

niedawnego so

jusznika, Zim

rilima i niszcząc

w 1757 roku p.n.e.

miasto Mari (ob. Tall

al-Hariri), a także

przedsięwziął działa

nia wojenne przeciw

ko Asyrii. W efekcie

Hammurabi zjedno

czył pod swoim

panowaniem

większość ziem

Mezopotamii

i Elamu. Zasłynął

w historii jako wybitny prawo

dawca i reformator. Z zacho

wanych listów dotyczących

jego administracji w Larsie

wynika, że interesował się

wszystkim, co dotyczyło

życia miasta i właściwie

sam nim zarządzał. Nie

starczyło mu już czasu

na wprowadzenie jed

nolitej struktury pań

stwowej w podbitych kra

jach i wydaje się, że

zadowoliło go zarządzanie

nimj za pośrednictwem lo

kalnych władców. Imperium

Hammurabiego istniało krót

ko, lecz wywarło istotny wpływ

na dalszą historię Mezopota

mij. Polityczne zjednoczenje

kraju wraz z wynikający

i zmianami społecz

nymi i ekonomicznymi

stanowi ważny punkt

zwrotny w jej historii.

� Brązowa rzeźba

z ok. 1900 r. p.n.e.

z Larsy przedstawia

trzy kozice. Godna

uwagi jest technika

okładania szlachet

nym metalem (tu: zło

tem), wykorzystywa

na dla uwypuklenia

pewnych patii dzieła.

STAROŻYTNA MEZOPOTAMIA_3 - Babilonia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: