NADCIŚNIENIE TĘTNICZE.doc

Co to jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, w której w naczyniach tętniczych panuje zwiększone ciśnienie krwi. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą, która podlega długotrwałemu leczeniu. O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas gdy podczas kilkakrotnych pomiarów, dokonywanych w spoczynku, ciśnienie przekracza wartości graniczne uznane za prawidłowe. Za wartość graniczną uznaje się ciśnienie 140/90 mm Hg (milimetry słupa rtęci).

Jak często ono występuje?

Nadciśnienie tętnicze jest najczęściej występującą chorobą układu krążenia, jest zarazem najczęstszą przyczyną rozwoju choroby niedokrwiennej serca i udarów mózgu. Uważa się, że co trzeci dorosły Polak ma nadciśnienie tętnicze, jednak wielu z chorych nie zdaje sobie z tego sprawy. Niepokojący jest fakt, że wśród chorych wiedzących o podwyższonych wartościach ciśnienia wielu nie leczy się wcale lub leczy się nieskutecznie.

Jakie są prawidłowe wartości ciśnienia?

Ciśnienie tętnicze nie powinno przekraczać 140/90 mmHg. Optymalnie wartości ciśnienia nie powinny przekraczać granicy
120/80 mmHg. Osoby, których wartości ciśnienia tętniczego znajdują się w przedziale pomiędzy 120-140 mmHg dla ciśnienia skurczowego i pomiędzy 80-90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego powinny kontrolować ciśnienie przynajmniej raz w roku wdrażając jednocześnie podstawowe zasady leczenia niefarmakologicznego, czyli bez leków.

Co oznaczają pojęcia ciśnienie skurczowe i rozkurczowe?

Gdy mięsień sercowy kurczy się, aby wpompować krew do naczyń krwionośnych, ciśnienie jest wyższe niż wówczas, gdy się rozkurcza. Wobec tego w trakcie każdego uderzenia serca ciśnienie w naczyniach waha się pomiędzy górną i dolną wartością. Górna wartość nazywana jest ciśnieniem tętniczym skurczowym, a dolna ciśnieniem tętniczym rozkurczowym.

Czy ciśnienie tętnicze jest wartością stałą?

Wartości ciśnienia tętniczego nie są stale jednakowe. W nocy ciśnienie tętnicze jest najczęściej nieco niższe niż w ciągu dnia.
Praca fizyczna lub stres psychiczny mogą zwiększyć wartości ciśnienia tętniczego w ciągu kilku minut. Również wysoka temperatura otoczenia, chłód i ból mogą mieć wpływ na ciśnienie tętnicze. U człowieka zdrowego ciśnienie tętnicze zwiększa się jednak zawsze tylko na krótki czas, np. w trakcie wysiłku fizycznego, po czym normalizuje się bardzo szybko.

Czy ciśnienie obniża się w nocy?

U większości ludzi występuje naturalny spadek ciśnienia w nocy związany ze spadkiem aktywności i zmniejszonym pobudzeniem układu nerwowego. Taka sama sytuacja występuje u większości chorych na nadciśnienie. Istnieje jednak grupa chorych u których ciśnienie nie obniża się w nocy - może być to związane z występowaniem zespołu bezdechu śródsennego (zaburzeń oddychania podczas snu, głównie u otyłych mężczyzn w średnim i starszym wieku). Brak nocnego obniżenia ciśnienia ma swoje konsekwencje
w leczeniu nadciśnienia przy pomocy leków. Osoby, u których ciśnienie tętnicze nie spada w nocy powinny przyjmować leki
o działaniu całodobowym lub przyjmować dodatkową dawkę leków przed udaniem się na spoczynek.

Jak wykrywa się nadciśnienie tętnicze?

Najprostszym sposobem rozpoznania nadciśnienia jest jego pomiar manometrem rtęciowym lub zegarowym. Jednorazowy pomiar ciśnienia, który przekracza wartości prawidłowe nie upoważnia nas jednak do rozpoznania nadciśnienia.
Nadciśnienie tętnicze diagnozuje się dopiero wtedy, gdy po kilku wizytach u lekarza pomiary ciśnienia tętniczego wykazują podwyższone wartości. Podczas pierwszego badania ciśnienie tętnicze mierzone jest na lewym i prawym ramieniu.

Jakimi przyrządami dokonywać pomiaru ciśnienia tętniczego?

W aptekach i sklepach medycznych dostępne jest kilka rodzajów aparatów do pomiaru ciśnienia tętniczego:

- aparat rtęciowy - powszechnie uważany za najdokładniejszy z przyrządów, najczęściej jest wykorzystywany w gabinecie lekarskim. Do wykonania pomiaru tym aparatem niezbędne są także słuchawki lekarskie.

- aparat sprężynowy - najtańszy z aparatów, wymaga niestety okresowej kalibracji. Z uwagi na konieczność osłuchiwania tonów niezbędne są także słuchawki lekarskie.

- aparat elektroniczny - najczęściej wykorzystuje do pomiaru tzw. metodę oscylometryczną, mierząc ciśnienie tym aparatem nie trzeba osłuchiwać tonów nad tętnicą a wynik przedstawiany jest na ciekłokrystalicznym ekranie. Oprócz pomiaru ciśnienia dodatkowo mierzone jest tętno. Wraz z postępem technologii aparaty te są coraz dokładniejsze. Wykorzystując ten typ aparatu należy pamiętać, że: nie wszystkie aparaty elektroniczne nadają się do pomiarów u osób z zaburzeniami rytmu serca; wiarygodne wyniki uzyskujemy stosując mankiet założony na ramieniu; kupując aparat zwróćmy uwagę czy w pobliżu naszego miejsca zamieszkania znajduje się serwis gwarancyjny i pogwarancyjny oraz na jaki czas udzielana jest gwarancja; najlepiej przeprowadzić równoległy pomiar ze swoim lekarzem, upewniając się czy aparat jest wystarczająco dokładny.

Jak mierzyć ciśnienie?

Najlepiej postępować według poniższych zasad samodzielnego pomiaru ciśnienia tętniczego

opracowanych na podstawie zaleceń Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego.



 

Umieść poduszkę gumową mankietu na ramieniu 3 cm powyżej zgięcia łokciowego nad tętnicą (tak aby mankiet znajdował się na wysokości serca).
 

Usiądź i odpocznij 5 minut przed pomiarem i uwolnij ramię z krępującej odzieży. 

Szybko wypełnij mankiet powietrzem. Pamiętaj, aby nie pompować mankietu ręką, na której dokonujesz pomiaru.  

Pierwszy usłyszany ton oznacza ciśnienie skurczowe, zniknięcie wszystkich tonów - ciśnienie rozkurczowe. Gdy tony słyszysz aż do 0 mm Hg za ciśnienie rozkurczowe, przyjmij wartość odpowiadającą ich ściszeniu.
 

Przyłóż stetoskop (słuchawkę lekarską) nad tętnicą w dole łokciowym.
Z mankietu powoli wypuszczaj powietrze.
 

Notuj wartości ciśnienia w dzienniczku. Twój lekarz zapozna się z nimi podczas wizyty.  

Jakimi przyrządami dokonywać

Jak często mierzyć ciśnienie tętnicze?

Na początku leczenia możesz mierzyć swoje ciśnienie kilka razy dziennie, aby sprawdzić jak zmienia się w różnych sytuacjach,
np. rano po wstaniu, podczas pracy, po wysiłku fizycznym, podczas oglądania telewizji, przed przyjęciem leków lub w kilka godzin po ich przyjęciu. Później wystarczy wykonywanie pomiaru 2 razy dziennie, np. rano po wstaniu i wieczorem przed kolacją.
Jeżeli będziesz mierzyć swoje ciśnienie zawsze w tym samym czasie, przed jedzeniem i przyjęciem leków, możliwe będzie porównanie wyników pomiaru.

Jeżeli wartości ciśnienia wskutek leczenia ulegają normalizacji i są jednakowe, wystarczy kontrolować ciśnienie na przykład raz
w tygodniu. Ewentualne podwyższenie wartości zauważysz we właściwym czasie.

Osoby zdrowe posiadające wartości ciśnienia w zakresie wysokich prawidłowych wartości tj. 130-139/85-89 powinny mierzyć ciśnienie co najmniej raz w roku, osoby o wartościach ciśnienia poniżej - mogą mierzyć ciśnienie raz na dwa lata. Takie postępowanie ma na celu polepszenie wykrywalności nadciśnienia tętniczego.

Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego?

Najczęstszą formą nadciśnienia jest nadciśnienie tętnicze pierwotne, zwane też samoistnym, a więc takie, którego przyczyna jak dotąd nie została dokładnie poznana. Mniej więcej 95% osób z podwyższonym ciśnieniem krwi ma nadciśnienie tętnicze pierwotne. Występuje ono szczególnie często przy towarzyszącej nadwadze i gdy inni członkowie rodziny cierpią na to schorzenie. Nadużywanie soli kuchennej w codziennej diecie, regularne spożywanie alkoholu i przyjmowanie niektórych leków, np. "pigułek" antykoncepcyjnych lub preparatów zawierających sterydy, może wpłynąć na wystąpienie nadciśnienia.
Tylko u 5% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym jest ono spowodowane schorzeniem organicznym. Niektóre choroby nerek
i nadnerczy mogą doprowadzić do nadciśnienia. Wówczas mówimy o nadciśnieniu tętniczym wtórnym.

Wykrycie przyczyn wywołujących wtórne postacie nadciśnienia tętniczego ma istotny wpływ na dalsze postępowanie i terapię, która ma na celu przede wszystkim usunięcie lub leczenie przyczyny nadciśnienia tętniczego.

Czy nadciśnienie tętnicze jest dziedziczne?

Jeżeli oboje rodzice chorują na pierwotne nadciśnienie tętnicze to istnieje większe prawdopodobieństwo, że ich dzieci będą miały nadciśnienie. Utrzymanie prawidłowej wagi ciała, uprawianie sportu, zmniejszenie ilości soli w diecie i ograniczenie picia alkoholu to proste metody zmniejszające prawdopodobieństwo rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Bardzo często za tzw. "rodzinne" występowanie nadciśnienia tętniczego odpowiedzialne są nawyki żywieniowe i model spędzania wolnego czasu wyniesiony z domu rodzinnego.

Co robić aby zapobiec wystąpieniu nadciśnienia?

Metody tak zwanego niefarmakologicznego (to znaczy bezlekowego) leczenia nadciśnienia tętniczego są jednocześnie metodami jego zapobiegania. Zdrowy styl życia to najlepsza ze znanych metod zmniejszających ryzyko wystąpienia nie tylko nadciśnienia tętniczego ale również chorób serca, osteoporozy, nowotworów.

Nadwaga sprzyja występowaniu nadciśnienia. U ludzi z nadwagą nadciśnienie tętnicze występuje dwa razy częściej niż u ludzi
z normalnym ciężarem ciała. Dlatego też, przy towarzyszącej nadciśnieniu nadwadze jej zmniejszenie jest najskuteczniejszym środkiem leczniczym.

Zwiększenie aktywności fizycznej poprzez spędzanie swojego wolnego czasu na aktywnym wypoczynku najlepiej na świeżym powietrzu, uprawianie sportu, czy spacery w większość dni tygodnia to proste i skuteczne metody zapobiegania wystąpieniu nadciśnienia oraz zapewnienie sobie dłuższego życia bez leków.

Jakie są objawy wysokiego ciśnienia tętniczego?

Nie ma żadnych specyficznych dla nadciśnienia objawów chorobowych. Najczęściej wysokie ciśnienie tętnicze nie jest odczuwane
i wiele osób czuje się, mimo podwyższonego ciśnienia, przez długi czas dobrze. Objawy, które bywają wymieniane przez pacjentów
z nadciśnieniem to: uczucie kołatania i bóle w okolicy serca, bóle i zawroty głowy, duszność, pobudzenie lub zmęczenie i senność.
Te objawy mogą również wystąpić niezależnie od podwyższonego ciśnienia tętniczego.

Co to są czynniki ryzyka?

Czynniki ryzyka to cechy i nawyki które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u osoby, u której one występują.
Istnieją czynniki ryzyka, które możemy zmienić i te na które nie mamy wpływu (np. wiek lub płeć). Czynniki na które mamy wpływ to między innymi palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, nadwaga, nadciśnienie i wysoki poziom cholesterolu.
Im więcej czynników ryzyka występuje u jednej osoby, tym większe jej ryzyko zachorowania, dlatego warto starać się przedłużać swoje życie zmieniając styl życia.

Czy ciężar ciała ma znaczenie przy rozwoju nadciśnienia?

Nadciśnienie tętnicze rozpoznawane jest dwa razy częściej wśród ludzi otyłych, a większa część chorych z nadciśnieniem ma nadwagę. Zrzucenie zbędnych kilogramów prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego.

Co powinny jeść osoby z nadciśnieniem?

Przez samo zmniejszenie nadwagi wartości ciśnienia tętniczego mogą zostać często tak dalece obniżone, że wdrożenie leczenia farmakologicznego nie jest już konieczne. Po redukcji ciężaru ciała obserwuje się też lepsze działanie leków.
Trzy "złote zasady" w trakcie zrzucania zbędnych kilogramów:

1.od wody się nie tyje,

2.warzywa i owoce jako danie główne, mięso jako dodatek,

3.ostrożnie z tłuszczami i alkoholem.

Jeżeli masz unormowaną wagę ciała, możesz spróbować obniżyć swoje ciśnienie przez zmianę sposobu żywienia, na przykład zmniejszając spożycie soli. Czy i na ile zmniejszy się ciśnienie dzięki ograniczeniu spożycia soli, jest sprawą indywidualną i nie da się precyzyjnie przewidzieć.

Jakie są zagrożenia i powikłania związane z nadciśnieniem?

Nie leczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do udaru mózgu i zawału serca. Również niewydolność mięśnia sercowego i inne choroby układu krążenia oraz niewydolność nerek występują znacznie częściej niż u ludzi z prawidłowym ciśnieniem tętniczym.

Jak leczyć nadciśnienie tętnicze?

Dzięki właściwemu leczeniu można uniknąć powikłań nadciśnienia tętniczego. Istnieją zasadniczo dwa sposoby radzenia sobie
z wysokim ciśnieniem tętniczym tzw. metody niefarmakologiczne i farmakologiczne. Leczenie farmakologiczne czyli regularne przyjmowanie leków jest rozpoczynane i kontrolowane przez lekarza - on zapisze niezbędne leki i wyjaśni sposób ich dawkowania. Metody niefarmakologiczne - nie mniej skuteczne i równie ważne, a prostsze i tańsze mogą i powinny być stosowane przez wszystkich chorujących na nadciśnienie tętnicze i tych, którzy obciążeni są czynnikami ryzyka wystąpienia nadciśnienia. Do metod niefarmakologicznych należy zmniejszenie ilości soli w diecie, większa aktywność fizyczna, ograniczenie alkoholu, zrzucenie nadwagi i zaprzestanie palenia.

Czy warto leczyć nadciśnienie?

Lecząc nadciśnienie tętnicze możemy uniknąć takich powikłań jak zawał serca, niewydolność serca, udar mózgu, miażdżyca tętnic, uszkodzenie nerek i siatkówki oczu.