"Konrad Wallenrod. Powie poetycka z dziejw litewskich i pruskich". Adama Mickiewicza spis treci analiza utworu str. 2 tre str. 6 objanienia poety str. 43 "Konrad Wallenrod" jest poematem, ktry zapocztkowa w historii literatury okres, w ktrym: problematyka narodowa i sprawy zwizane z walk o niepodlego wysuny si na plan pierwszy, literatura staa si narzdziem ksztatowania uczu patriotycznych i utrzymywania wiadomoci narodowej. Utwr ukaza si w Petersburgu w r. 1828. Mickiewicz przebywa w tym czasie (od 1824 r.) w Rosji na przymusowym wygnaniu. Przey powstanie dekabrystw (wrd ktrych mia przyjaci: Konratijewa Rylejewa, Aleksandra Bestuowa), ktrego klska uwiadomia mu potg carskiej Rosji i bdn ideologi szlachetnych rewolucjonistw, ktrzy t potg prbowali zama w samotnej, bo oderwanej od mas ludowych, walce. U rde genezy poematu tkwi trudne do rozstrzygnicia problemy natury patriotycznej i moralnej: ( Jaka jest droga skutecznej walki z tyranem? ( Jak powinien si broni niewielki nard zagroony unicestwieniem? ( Jak si ma w takiej sytuacji zachowa jednostka wiadoma swoich obowizkw patriotycznych? ( Czy istnieje granica moralnoci, ktrej nie wolno przekroczy w imi najwyszych wartoci patriotycznych? Utwr poprzedza motto z dziea woskiego pisarza politycznego okresu odrodzenia, Niccolo Machiavellego, zat. "Ksi". W tumaczeniu brzmi ono: "Musicie bowiem wiedzie, e s dwa sposoby walki... trzeba by lisem... i lwem". Orientuje ono w tematyce poematu: dwu dostpnych taktykach walki: "lisiej" - podstpnej, chytrej (tajne spiski) i "lwiej" - otwartej, bezporedniej. Obr orientacji "lisiej" ma charakter wyboru etycznego i zwizany jest z zasadniczymi rozterkami moralnymi (chodzio nie tylko o metody dziaania, podstp i kamstwo, ale przede wszystkim o konieczno zamania przysigi skadanej na wierno carowi, ktry koronowa si na krla Polski). Dla ukrycia przed cenzur carsk politycznej aktualnoci utworu ju Przedmowie autor zapewnia czytelnika o zamierzchej przeszoci opisanych wydarze. Rzeczywicie akcja dotyczy dziejw dawnej Litwy i jest opowieci o losach tajemniczego mistrza krzyackiego, Konrada Wallenroda. Nie jest to jednak, sugerowana podtytuem, powie historyczna, w osobie tytuowego bohatera poeta skupi rysy kilku postaci (gwnie dzieje autentycznego mistrza, przygod rycerza Waltera von Stadion, ktry uprowadzi crk Kiejstuta i osiad w Moguncji, histori Litwina Alfa wychowanego na dworze krzyackim). Streszczenie Wstp (w.1-52). Narrator szkicuje to wydarze: ponad sto lat upyno od momentu podboju Prusw przez Krzyakw 1 i odtd "Niemen rozdziela Litwinw od wrogw", jego opis stanowi w. 23-39. Tu rwnie wspomnienie o dawnej zayoci narodw pruskiego i litewskiego, ktr "rozdzieliy boje" i zapowied nadchodzcej wojny, ktra "Wszystko rozerwie; - lecz serca kochankw / Zcz si znowu w pieniach wajdeloty2".I. Obir (w.1-133). Akcja poematu rozpoczyna si ok. 1391 r. Do Maryjenburga (Malborka) piesz komturowie, ktrych zadaniem jest obr nowego mistrza. Gwnym kandydatem na to stanowisko jest bohater tytuowy, cudzoziemiec wsawiony walkami z poganami, czowiek wyjtkowo skromny, wstrzemiliwy i tajemniczy. Ten samotnik ma jedynego powiernika, Halbana. On to jedynie jest w stanie uspokoi rycerza, kiedy ten, pod wpywem "gorcego napoju", popada w dziwny stan, w czasie ktrego, przy wtrze lutni, w obcym jzyku piewa pospne pieni. II. Wieczorna uroczysto otwarcia obrad kapituy3 ( mody, hymn), a o wicie przechadzk odbywa arcykomtur, ktry w towarzystwie Halbana "i celniejszych braci", dotar nad odlege jezioro. Z naronej wiey dochodzi gos pustelnicy. Tu (w.61-100) historia pojawienia si "pobonej niewiasty". Kobieta rozmawiaa z tajemniczym rycerzem, nazywajc go imieniem Konrada. Uwag przybyych odwrci jednak Halban wzywajc do obrania mistrzem Wallenroda. Zebrani przyjli to aplauzem i powrcili do zamku. Pozostay u stp wiey Halban nuci pie o piknej a nieszczliwej Litwince (w. 137-160). III (w.1-310): Scena przysigi nowoobranego mistrza, ktrego zachowanie Niemcy odczytali jako dobr wrb na spodziewan, zwycisk walk z Litw (w.1-18). Rok upyn od zaprzysienia a wielki mistrz miast prowadzi rycerzy do boju, pilnuje, by prowadzili cnotliwe ycie. Bracia burz si samowol wroga, ktry cho nkany wewntrznymi walkami powaa si podchodzi pod mury twierdzy. ledz poczynania Konrada czsto opuszczajcego zamek i podajcego pod wie pustelnicy. Tu dialog kochankw (w.67-292): Konrad zwleka z atakiem na Wilno, cho Halban "...dawniejsze przypomina luby", bowiem nie chce rozsta si z ukochan. Boleje nad zmarnowan modoci ("Jam mio, szczcie, jam niebo za modu / Umia powici dla sprawy narodu") IV "Uczta" 23 kwietnia (dzie patrona zakonw, w. Jerzego). Znudzony mistrz niechtnie wysuchuje piosenek trubadurw, wreszcie pojawia si starzec - "...ostatni w Litwie wajdelota" piewa wpierw pie ("Pie Wajdeloty, w. 151 - 246) swic rol przekazw gminnych - ludowych w yciu narodu bdcego w niebezpieczestwie lub w niewoli ("O wieci gminna! ty arko przymierza / Midzy dawnymi i modszymi laty: / W tobie lud skada bro swego rycerza, / Swych myli przdz i swych uczu kwiaty") a nastpnie snuje histori Waltera Alfa, Litwina wychowanego wrd Krzyakw ("Powie Wajdeloty" w. 255 - 595), czym wyrywa Konrada z marazmu i zmusza do dziaania (sowa mistrza potwierdzaj osd Wajdeloty przypisujcego opowieciom ludowym ogromn rol: "Stao si, stao (...) / Wygrae! wojna, tryumf dla poety!"). Pijany winem i opowieciami Wallenrod piewa "Ballad. Alpuhara" (w. 646 - 717) opowiadajc o obrocy Grenady, Almanzorze, ktry widzc klsk muzumanw przenosi zaraz dumy do obozu Hiszpanw mszczc si tym samym na wrogach. V. "Wojna". Konrad uleg namowom rycerstwa i papiea, i ruszy na Litw. Tam jednak tak dugo odwleka szturm na Wilno, e Witold zdoa zebra rozproszone wojsko i pokona Krzyakw. Niedobitki ze wstydem i rozpacz powrciy do Malborka. W podziemiach zamku obraduje trybuna (w. 126 - 199). Jeden z 12 zamaskowanych sdziw oskara Konrada o zdrad, wyjawiajc prawdziwe pochodzenie mistrza (przez 12 laty pojawi si u boku hr Wallenroda jako giermek, ruszy do Palestyny i tam zamordowa rycerza. W Hiszpanii, podajc si za zamordowanego, zdoby saw rycersk i przyj luby zakonne) pozostali jednogonie wydaj wyrok: "Dwanacie mieczw podnieli do gry, / Wszystkie zmierzone - w jedn pier Konrada". VI "Poegnanie". Ranek (w. 1 - 191), Wallenrod po raz ostatni odwiedza ukochan Aldon - pustelnic. Ta nazywa go prawdziwym imieniem Alfa. Konrad szczliwy z powodu dopenienia lubw ("Jam to uczyni, dopeni przysigi, / Starszniejszej zemsty nie wymyli pieko.") marzy o powrocie z ukochan na Litw. Jednak Aldona nie chce zama lubw i prosi tylko, by czciej j odwiedza. Zrozpaczony rycerz bdzi bez celu po okolicy, domyla si te kary jak dla przygotowa tajny trybuna. Powraca pod wie pustelnicy i ostatecznie egna ukochan. Konrad z Halbanem w komnacie. Mistrz syszc zbliajcych si sdziw zaywa trucizn. Zrozpaczony starzec postanawia pozosta przy yciu, by rozgosi na Litwie saw umierajcego, ("Z tej pieni wstanie mciciel naszych koci"). Problematyka Dylematy moralne i tragizm postaci reprezentujcej ukad zbieny z konfliktem etycznym wspczesnego autorowi spoeczestwa (zmagania moralne spiskowcw polskich i rosyjskich lat dwudziestych; stwierdzenie jednego z powstacw 1830 r.:"Sowo stao si ciaem, a Wallenrod - Belwederem"): mio do ojczyzny wymagajca koniecznoci oboru nieetycznych drg dziaania (starcie racji wadcy z racjami poddanego; przysiega na wierno a konieczno jej zamania; legalizm a nielegalno spisku) Bajronizm: typ bohatera, postaci dumnej i namitnej, tajemniczej i wyniesionej ponad przecitno, jego wewntrzne rozdarcie (dramatyczny konflikt pomidzy obowizkiem wobec ojczyzny a szczciem osobistym); forma poematu - powie poetycka (poczenie epickoci fabuy z liryk, np. "Hymn", "Pie o Wilii" i scenami dramatycznymi, np. dialogi z Aldon, scena uczty). Walterskotyzm: odtwarzanie pikna zamierzchej przeszoci z jej lokalnym i historycznym kolorytem; tu jako metafora historyczna suca wydobyciu gwnych treci poematu. Gotycyzm: tendencja upatrujca w architekturze gotyckich zamkw i w obyczajowoci rycerskiej walorw estetycznych: elementy grozy, sentymentalna melancholia (wtek miosny) Ludowo: koncepcja wajdeloty, pieniarza-wieszcza Halbana, wyraziciela de i uczu ludu; funkcja pieni ludowej, utosamianej z poezj narodow, skarbniczki historii narodu bdcego w niebezpieczestwie albo w niewoli ("Powie Wajdeloty"). Wersyfikacja polski heksametr (przeksztacenie iloczasowego wzorca antycznego na akcentowy) -( wers pitnastozgoskowy o szeciu akcentach (przypadajcych na 1, 3, 6, 11 i 14 sylab), ( tendencji do wyrwnania w poszczeglnych wersach liczby zestrojw akcentowych,. Np. w. 295 - 297 "Powieci Wajdeloty": ((((((((((((((((((((((LatadziecistwapynyyemrdNiemcwja kNiemiec(((((((((((((((((((((MiaemimiWalteraAlfanazwiskoprzy dano(((((((((((((((((((((Imibyoniemieckieduszalitewskazostaa 1 lata 1231-12812 wajdelota - w czasach przedchrzecijaskich na Litwie: wieszczek, piewak penicy funkcje kapana niszego rzdu, do ktrego obowizkw naleao opiewa przed ludem histori przodkw. 3 kapitua - tu: zgromadzenie wadz zakonu krzyackiego. Nard litewski, skadajcy si z pokole Litwinw Prusw i Lettw, nieliczny, osiady w kraju nierozlegym, nie dosy yznym, dugo Europie nieznajomy, okoo trzynastego wieku najazda...
CHOMIKOWARNIAplus