Św. Teresa od Jezusa w pismach bł. Marceliny Darowskiej.pdf

Ks. Marek Chmielewski

ŚW. TERESA OD JEZUSA

W PISMACH BŁ. MARCELINY DAROWSKIEJ (1827-1911) 

Do grona wielkich mistyków polskich XIX wieku należy bez

wątpienia matka Marcelina Darowska, współzałożycielka Zgro-

madzenia Niepokalanego Poczęcia, potocznie zwanego niepoka-

lankami.

Marcelina z Kotowiczów Darowska urodziła się 28 I 1827 ro-

ku w Szulakach na Ukrainie jako piąte z siedmiorga dzieci Mak-

symilii Jastrzębskiej i Jana Kotowicza 1 . Już w dzieciństwie wyka-

zywała predyspozycje do medytacji i pragnienie doskonałości,

chociaż dom rodzinny nie odznaczał się wielką gorliwością reli-

gijną. Po ukończeniu kilkuletniej szkoły w Odessie, pragnąc po-

święcić się Bogu, kilkakrotnie odrzucała propozycję małżeństwa.

Jednak za usilną namową ojca wyszła za mąż za Karola Darow-

skiego 2 X 1849 roku. Po dwu i pół roku szczęśliwego związku, z

którego urodziło się dwoje dzieci: Józef i Karolina, nagle zmarł

mąż, a w niespełna rok później starsze dziecko. Załamana du-

chowo i fizycznie Marcelina wyjechała na kurację do Niemiec, a

następnie do swojej rodziny do Paryża, pozostawiając córkę pod

opieką rodziców.

W Paryżu, w środowisku emigracyjnym przez pewien czas

była pod kierownictwem duchowym jednego z pierwszych

zmartwychwstańców, o. Aleksandra Jełowickiego, który widział

—————————

 Opublikowano w: Mistrzynie świętości i prawdy. Katarzyna ze Sieny. Teresa z

Avila , red. J. Misiurek, A. J. Nowak, J. M. Popławski, Lublin 1997, s. 189-203.

1 Zob. E. Jabłońska-Deptuła, Marcelina Darowska, niepokalanka (1827-1911) ,

Lublin 1996, s. 17 n.

w niej kandydatkę do powstającego w Rzymie zgromadzenia

zakonnego. Z tej racji wiosną 1854 roku wysłał ją do Wiecznego

Miasta, powierzając duchowej opiece o. Hieronima Kajsiewicza,

który wraz z matką Józefą Karską organizował żeńską gałąź

zmartwychwstańców. Celem tego zgromadzenia miała być praca

wśród emigracji.

Tuż po Wielkanocy, po odprawieniu pierwszych w życiu re-

kolekcji według metody św. Ignacego Loyoli pod kierunkiem o.

Kajsiewicza, Darowska doznała pierwszych łask mistycznych.

Po powrocie do kraju w celu zajęcia się córką i majątkiem po

swoim mężu, Marcelina utrzymywała bardzo ożywioną kore-

spondencję z kierownikiem duchowym o. Kajsiewiczem i z m.

Karską. W późniejszym okresie, po kilku kolejnych wizytach w

Rzymie, pisywała także listy o treści duchowej do o. Piotra Se-

menenki. W tym czasie złożyła śluby i po śmierci Karskiej prze-

jęła przełożeństwo nad kilkuosobową grupą sióstr, którą nieba-

wem przeniosła do Polski, kierując się specjalnym nadprzyro-

dzonym wskazaniem. Pierwszy klasztor otwarła w Jazłowcu na

Ukrainie 1 XI 1863 roku.

Głównym celem apostolskim zorganizowanego przez Da-

rowską Zgromadzenia jest odrodzenie Ojczyzny przez wycho-

wanie polskich kobiet na „obywatelki, żony i matki” 2 . W tym

względzie niezwykle cenne okazały się jej osobiste doświadcze-

nia życia małżeńsko-rodzinnego. Dla prowadzenia zakładów

wychowawczych dla dziewcząt ze wszystkich warstw społecz-

nych założyła w ciągu swego życia, oprócz Jazłowca, pięć innych

klasztorów: w Jarosławiu, Nowym Sączu, Słonimie, Niżniowie i

w Szymanowie. Obdarzona talentem pedagogicznym, sama

—————————

2 M. Darowska, Cztery pogadanki rekolekcyjne , Lwów 1907, passim; zob. E.

Jabłońska-Deptuła, Marcelina Darowska o rodzinie , w: Marcelina Darowska — nie-

pokalański charyzmat wychowania , red. M. Chmielewski, Lublin 1996, s. 83-105.

opracowywała metody nauczania i podręczniki. Ponadto przez

ponad pięćdziesiąt lat kierowania zgromadzeniem z każdą z

sióstr i z bardzo wieloma wychowankami utrzymywała żywy

kontakt korespondencyjny.

Gdy dowiedziała się o dokonaniu kradzieży wot z obrazu

Matki Bożej Częstochowskiej w 1909 roku, a w rok później o po-

pełnieniu świętokradztwa i zbrodni w klasztorze jasnogórskim,

złożyła akt heroiczny, ofiarując swoje życie jako ekspiację. Nie-

bawem pojawiły się dotkliwe cierpienia związane z paraliżem, w

następstwie których zmarła 5 I 1911 roku w opinii świętości. Po-

chowana została w zakonnym grobowcu w Jazłowcu.

W 1946 roku wszczęto proces beatyfikacyjny Marceliny Da-

rowskiej. Jan Paweł II 15 XII 1994 roku wydał dekret o heroicz-

ności cnót, zaś 6 X 1996 roku dokonał jej beatyfikacji w Rzymie.

Polska mistyczka pozostawiła po sobie wiele pism, spośród

których na pierwszym miejscu należy wymienić niezwykle bo-

gatą epistolografię. W Archiwum Zgromadzenia Niepokalanego

Poczęcia w Szymanowie zachowały się 11163 listy. Kilkaset z

nich, zwłaszcza z okresu kontaktów z o. Kajsiewiczem, Seme-

nenką i m. Karską, zawiera cenne informacje odnośnie do jej ży-

cia duchowego, sięgającego szczytów mistyki. Wysoko cenił je o.

Julian Feliński porównując ich treść do pism hiszpańskiej Świę-

tej 3 . Do listów Darowska od czasu do czasu dołączała tzw. No-

tatki, czyli opisy przeżyć mistycznych, które miały miejsce w

—————————

3 „[...] szczególnym jednak zrządzeniem Opatrzności o. Hieronim polecił

mi przepisywanie listów m. Marceliny, które się stały dla mnie prawdziwą

szkołą życia doskonałego. Po pismach św. Teresy i innych wielkich świętych nic

równie nauczającego, równie budującego nie czytałem. Owszem więcej jeszcze

od tamtych one mnie karmiły, bo memu powołaniu bardziej odpowiadały” —

Memoriał o. J. Felińskiego do o. P. Semenenki (Arch. P.12.1.II.6) , w: Z. Obertyński,

Zmartwychwstańcy a Niepokalanki. Próba dokumentacji wzajemnej zależności , War-

szawa 1949, t. 2, s. 236.

dłuższym przedziale czasu, wraz z próbą osobistego ustosun-

kowania się do nich. Z wypowiedzi autorki wynika, że zasadni-

czy motyw spisywania tych przeżyć był nadprzyrodzony, oprócz

oczywiście formalnego polecenia o. Kajsiewicza 4 . Wszystkich

tych notatek jest 26 i pochodzą z okresu 1857-1869. W swej for-

mie przypominają Sprawozdania duchowe św. Teresy. Bazując na

tych listach i notatkach, Marcelina podjęła próbę syntezy osobi-

stych doświadczeń ascetyczno-mistycznych w dwuczęściowym

dziełku pt. Kartki 5 . Część pierwsza pochodzi z 1872 roku i doty-

czy ascezy wychowawczej dziewcząt, zaś część druga, napisana

dziesięć lat później, zaadresowana jest do sióstr i dotyczy głów-

nie życia mistycznego. Dziełko to recenzowali m.in. bracia: arcy-

biskup Zygmunt Szczęsny Feliński i o. Julian Feliński, zmar-

twychwstaniec 6 . Ponadto w latach 1870-1874 i 1890-1909 spisy-

wała Pamiętnik. Pozostawiła po sobie także autobiografię pt. Coś

co poprzedziło — kilka lat życia Matki Darowskiej przez nią samą spi-

sane 7 z lat 1859-1869. Przeprowadziła wiele serii rekolekcji dla

sióstr oraz dla wychowanek i osób świeckich. 12 serii rekolekcji

zostało spisane przez uczestniczki, a następnie autoryzowane

przez Darowską. Jeśli zaś chodzi o treści pedagogiczno-

wychowawcze, to oprócz rozproszonych w listach cennych

wskazań, na uwagę zasługuje wydana drukiem Pedagogika (Ja-

złowiec 1911), opracowana przez sekretarkę Darowskiej s. Ger-

trudę Skórzewską. Dzieło to Darowską autoryzowała w ostat-

—————————

4 „Dziś dopiero zrozumiałam na dobre, dlaczego Pan Jezus domagał się

wiernego spisania działań swych w mej duszy, jakby łaski grzeczności ode

mnie”. — List do o. H. Kajsiewicza z 30 IX 1864 (AZNP sygn. P.5.2.I.210).

5 Archiwum Zgromadzenia Niepokalanego Poczęcia N.M.P. w Szymano-

wie (dalej = AZNP) sygn. P.20.5.I.1-2.

6 Zob. List do o. J. Felińskiego z 30 VII 1882 (AZNP sygn. P.8.4.II.128); Pa-

miętnik , 14 VIII 1872 (AZNP sygn. P.20.2.II.1).

7 AZNP sygn. P.20.1.I.1.

nich latach swego życia. Wszystkie te pisma dla celów procesu

beatyfikacyjnego zostały skatalogowane, a następnie przepisane

na maszynie i oprawione w 143 tomy opatrzone świadectwem

zgodności z oryginałem. Przechowywane są w Archiwum

Zgromadzenia w Szymanowie. Dzięki temu stały się przedmio-

tem różnorakich opracowań 8 . Niestety, do tej pory, poza licznymi

cytatami wyjątków z jej pism w tychże opracowaniach, nie do-

konano krytycznego wydania przynajmniej najważniejszych

dzieł tej wielkiej Mistyczki.

O swoim życiu duchowym Darowska pisała najpierw w li-

stach do swoich duchowych przewodników na wyraźne polece-

nie o. Kajsiewicza. Po jego śmierci zaś spisywała swoje przeżycia

mistyczne pragnąc pouczyć współsiostry i zachęcić do otwarto-

ści na działanie łaski Bożej. Ponieważ nie miała wykształcenia

teologicznego, czyniła to bez ścisłości naukowej, niemniej jednak

dostrzega się w jej pismach dużą precyzję wyrażania własnych

stanów psychiczno-duchowych. Pod tym względem bardzo zbli-

ża się do Mistyczki Karmelu.

Zasadniczym źródłem doktryny duchowej polskiej Mistyczki

jest więc jej osobiste doświadczenie zjednoczenia z Bogiem,

przez co wnosi cenny wkład w zmartwychwstańską szkołę du-

chowości polskiej, współtworzoną przez Darowską obok o. Pio-

tra Semenenki i o. Pawła Smolikowskiego 9 . Nie znaczy to jednak,

że nasza Mistyczka nie sięgała do literatury ascetyczno-mistycz-

—————————

8 Zob. M. Chmielewski, Bibliografia o Marcelinie Darowskiej , w: Marcelina Da-

rowska — niepokalański charyzmat wychowania , dz. cyt., s. 117-145.

9 Zob. S. Urbański, Formacja życia duchowego w ujęciu głównych przedstawicieli

szkoły zmartwychwstańskiej (O. Piotr Semenenko, O. Paweł Smolikowski i M. Marce-

lina Darowska) , Warszawa 1988; tenże, Polska szkoła duchowości (Piotr Semenenko,

Paweł Smolikowski, Marcelina Darowska) , w: Oblicza doskonałości chrześcijańskiej ,

red. M. Chmielewski, Lublin 1996, s. 27-43.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: