Edward Georg Bulwer Lytton Ostatnie dni Pompej�w Rozdzia� I M�ody patrycjusz, odziany w tunik�, spadaj�c� z ramion doskonale u�o�onymi fa�dami, zatrzyma� na ulicy cz�owieka �redniego wieku: - Dok�d tak spieszysz, Diomedesie? - Do kwestora, z wa�nym interesem, Klaudiuszu. - Czy zobaczymy si� dzi� na wieczerzy u Glaukusa? - Nie! Nie zaprosi� mnie. �a�uj�, bo nikt w Pompejach nie wydaje tak dobrych uczt, jak on. - Zapewne! Szkoda tylko, �e nie jest Grekiem w dawnym stylu. W obawie zawrot�w g�owy oszcz�dza wina. Diomedes u�miechn�� si� z�o�liwie: - S�dz�, �e nie tyle mu chodzi o g�ow�, co o samo wino. Mimo rozrzutno�ci, nie zdaje si� by� bogatym, jak pysznie si� mieni. - Ba! KIedy mu zabraknie sestercji, postaramy si� o innego Glaukusa - odpar� Klaudiusz weso�o. - Zgrywa si� tak�e w ko�ci... - To nic! Dop�ki ma za co nas ugaszcza�, kochamy go. - �wietnie� to rzek� Klaudiuszu. Mam nadziej�, �e i mnie pokochasz, kiedy zobaczysz moj� piwnic�. Pozwolisz, �e ci� kiedy� do niej zaprosz�. - Owszem. A nie poszed�by� ze mn� do k�pieli teraz? - Nie mog�. �piesz�. �egnaj. Vale! Spogl�daj�c za odchodz�cym, Klaudiusz mrukn�� do siebie: - Jak�e �le wychowany jest ten cz�owiek, udaj�cy wiecznie zaj�tego. MNiema, �e jego wina pozwol� nam zapomnie� o tym, �e jest synem wyzwole�ca. Jedyn� zalet� tych bogatych plebejusz�w jest, �e poczytuj� sobie za zaszczyt, gdy s� ogrywani przez nas, patrycjusz�w. Skierowa� si� na Via Domitiana. Nat�oczona wozami i pieszymi ulica wrza�a �yciem i gwarem. Dzwonki u mijaj�cych si� szybko woz�w brz�cza�y weso�o. Klaudiusz skinieniem g�owy lub u�miechem wita� ich w�a�cicieli - mia� w Pompejach rozleg�e znajomo�ci. - Klaudiuszu! - zawo�a� na� kto� z wysoko�ci wytwornego wozu, ozdobionego wspania�ymi p�askorze�bami z br�zu, wyobra�aj�cymi olimpijskie igrzyska. Wo�nica, siedz�cy z ty�u, wstrzyma� lekkim ruchem dwa rasowe rumaki czystej partyjskiej krwi. Pan wozu wyskoczy� ruchem pe�nym gracji. Jego kszta�tna, m�odzie�cza posta� stanowi�a wz�r pi�kna, poszukiwany jeszcze przez �wczesnych rze�biarzy ate�skich. Doskona�a regularno�� rys�w �wiadczy�a o pochodzeniu greckim. Nie nosi� togi, kt�r� modnisie epoki ju� poczytywali za �mieszno��. Ja�nia� ca�ym blaskiem tuniki z tyryjskiej purpury, spi�tej szmaragdami. Z szyi sp�ywa� mu z�oty �a�cuch w kszta�cie w�a, zako�czony na piersi g�ow� misternej roboty. Za haftowanym w arabeski pasem tkwi�y worek, styl i tabliczki. - Jak spa�e� po wczorajszej zabawie? - pyta� weso�o. - Nie�le, kochany Glauku! - odpar� Klaudiusz. - Ale ty wygl�dasz promiennie, jak b�g Apollo. Patrz�c na nas, ka�dy musia�by s�dzi�, �e to ja by�em ograny, ty - szcz�liwym graczem. - Albo� strata pod�ego kruszcu mo�e odebra� humor? Na Jowisza! dop�ki m�oda krew w �y�ach, dop�ki kwiaty wie�cz� nam skronie, dop�ki s�uch nie st�pia� na d�wi�ku lutni, a u�miech LIdii lub Chloe przy�piesza bicie serca - winni�my zniewala� czas, aby dostarcza� nam rozkoszy. A pami�tasz o dzisiejszej wieczerzy? - Kt� m�g�by zapomnie� o zaproszeniu Glaukusa. - Tak... tak! Wiesz co! Ode�l� w�z i przejdziemy si� razem... Gaw�dz�c o r�nych przedmiotach, szli lekkim krokiem przez ulice ludnego miasta. Zbli�yli si� wreszcie do najbogatszej dzielnicy, w kt�rej wn�trza sklep�w uderza�y �wietno�ci� i harmoni� barw malowide� al fresco. Wodotryski na skrzy�owaniach ulic od�wie�a�y atmosfer� letniego dnia. Przed najparadniejszymi sklepami t�oczyli si� ludzie, ubrani przewa�nie w purpur�. Przez t�um przeciskali si� niewolnicy, nios�cy na g�owach wytwornie rze�bione naczynia z br�zu. Wiejskie dziewcz�ta nawo�ywa�y przechodni�w do kupna owoc�w i kwiat�w. Zami�owani w pr�niactwie bogacze cisn�li si� przy marmurowych tablicach wewn�trz winiarni, spijaj�c ochoczo trunek. Strudzeni przechodnie obsiedli �awki pod zabezpieczaj�cymi od skwaru zas�onami z purpury. Ate�ska dusza Glaukusa podda�a si� �atwo zachwyceniu wobec �wietno�ci i gwaru tego �ycia, kt�re ich tu otoczy�o. - Nie wspominaj mi o Rzymie! - m�wi� do Klaudiusza. Jego uciechy s� zbyt ci�kie. Z�ocony dom NErona przyt�acza dusz�. Wspania�y pa�ac Tytusa utrudza wzrok, m�czy umys�. Przek�adam Pompeje. Ich wytworno�� nie ma w sobie przesady przepychu, upokarzaj�cego nasz� mierno��! - Dziwi mnie, �e� na letni pobyt nie obra� raczej uroczej Bai. - Ale� tam mieszkaj� uczeni pedanci i nudni poeci! - Lecz tam brzmi r�wnie� mi�a ci mowa Ajschylosa i HOmera. - Och, prosz�, nie m�w mi o twoich Rzymianach, kt�rzy uparli si� na�ladowa� moich przodk�w ate�skich. Czyni� to okrutnie niezr�cznie! Id�c na polowanie, ka�� niewolnikom nosi� za sob� dzie�a Platona! Zgubiwszy �lad dzika, studiuj� papirusy. �ledz�c ruchy czaruj�cych tancerek perskich, r�wnocze�nie s�uchaj� monotonnych recytacji Cycerona przez wyzwole�c�w. Mieszaj�c rozkosz i nauk�, dowodz�, �e nie znaj� ceny obojga. Jak�e dalecy s� od zrozumienia wdzi�ku Peryklesa, pon�t Aspazji! Odwiedzi�em niedawno waszego filozofa Pliniusza. Pisa� swoj� histori� naturaln�, podczas gdy nieszcz�sny niewolnik przygrywa� mu na flecie! A synowiec jego wybija� takt, czytaj�c r�wnocze�nie... opis zarazy w "Wojnie" Tucydydesa! Jak�em si� u�mia� w duchu z tego starego szarlatana i m�odego sofisty. Ten m�odzian pozuj�cy na ate�czyka, us�yszawszy o �mierci swojego ulubionego wyzwole�ca, kaza� przynie�� sobie dla pocieszenia ody Horacego! Czy wierzysz w to, Klaudiuszu, �e podobni ludzie maj� serca. Wasi Rzymianie s� to najwy�ej... dowcipnie skonstruowane maszyny. Mimo tak gorzkich uwag pod adresem jego rodak�w, Klaudiusz przytakiwa� Glaukusowi, pos�uszny tej modzie, kt�ra nakazuj�c rzymskiej m�odzie�y na�ladowanie Grek�w, wyszydza�a niezr�cznych na�ladowc�w. U zbiegu trzech ulic zatrzymali si� wobec nat�oku ludzi, otaczaj�cych niewidom� dziewczyn�, kt�ra w cieniu portyku �wi�tyni nawo�ywa�a przechodni�w mi�ym �piewem do kupna kwiat�w, akompaniuj�c sobie �agodn� gr� na instrumencie o trzech strunach. Niejedna sestercja spad�a z lito�ciwej d�oni do kosza �piewaczki. - Jest to uboga Tesalianka! - ozwa� si� Glaukus. - Pos�uchajmy jej. Ma g�os przedziwnie powabny. �piewaczka nuci�a: KUpujcie, kupujcie kwiaty!@ Ich wo� jest s�odka - cudne szaty.@ Przynosi wam je z daleka@ ciemna kaleka!...@ P�ki dla was d�o� mi�o�ci@ z krzewu �ycia rozkosz zrywa -@ wierni czciciele pi�kno�ci,@ kupujcie, kupujcie kwiaty!...@ Glaukus przecisn�� si� przez t�um i rzuci� do koszyka gar�� miedzianych monet. - Bior� ten p�czek fio�k�w - rzek�. - G�os tw�j d�wi�czy dzi� milej, ni� kiedykolwiek. Twarzyczka niewidomej sp�on�a rumie�cem, kt�ry si�gn�� a� na obna�on� szyj�. - Ach wr�ci�e�? - zawo�a�a rado�nie, zwracaj�c niewidz�ce oczy w jego stron�. - Tak jest, dzieci�. Od kilku dni jestem w Pompejach. M�j ogr�d czeka zn�w twojej pieczy. Niczyja r�ka pr�cz r�ki Nidii nie b�dzie splata�a moich kwiat�w w girlandy. Czekam ci� jutro. U�miechn�a si�, milcz�c. On wycofa� si� z t�umu, kryj�c fio�ki za tunik�. - Opiekujesz si� tym dzieckiem? - spyta� Klaudiusz. - Tak, bo pochodzi z kraju g�ry bog�w. Olimp pochyla� si� nad kolebk� tej niewolnicy. - Ale� Tesalia jest krajem czarownic. - Tak m�wi�! Lecz czy� wszyst- kie pi�kne kobiety nie s�... czarownicami? Na Wener�! powietrze waszych Pompej�w jest przesycone napojem mi�o�ci. - Sp�jrz, nadchodzi w�a�nie jedna z najwi�kszych czarodziejek Pompej�w - c�rka starego bogacza Diomedesa, Julia. - Witaj, pi�kna Julio! - zwr�ci� si� do m�odej kobiety, kt�ra unios�a kokieteryjnie zas�on� ukazuj�c pi�kny profil rzymski, wielkie czarne oczy i smag�� cer�, zabarwion� nieco r�em. - O, Glaukus ju� powr�ci�? - spojrza�a znacz�co na ate�czyka. - S�dzi�am, �e ju� zapomnia� zesz�orocznych przyjaci�. - Prze�liczna Julio! - odpar� Grek. - Jowisz czasami u�ycza nam zapomnienia. Nieub�agana Wenus nigdy. - A Glaukus... nie my�li, kiedy chce powiedzie� grzeczno��. - G�upieje wobec pi�kno�ci! - odrzek�. - Mam nadziej�, �e ujrzymy was obu wkr�tce w wiejskiej willi mego ojca? - rzek�a, zwracaj�c si� tylko do Klaudiusza. - Ten dzie� naznaczymy bia�ym kamieniem! - sk�oni� si� gracz. Spu�ci�a z wolna zas�on�. Odchodz�c, zatrzyma�a spojrzenie przez moment na Glauku. Wyra�a�o ono zarazem czu�o�� i wyrzut. M�odzi ludzie poszli dalej. - Jest prawdziwie pi�kna! - rzek� Glaukus po chwili. - W zesz�ym roku m�wi�e� to z wi�kszym zapa�em. - Bo w�wczas mami�em si�, �e kamie� sztuczny jest naturalny, nie za� udatnym na�ladownictwem... Zreszt� wszystkie kobiety s� do siebie podobne! - doda� z westchnieniem. Weszli w ulic� mniej ludn�, na ko�cu kt�rej ja�nia�o �agodnie marszcz�ce si� morze. Grek zaproponowa� towarzyszowi przej�cie si� nad zatok�. - Z ca�ego serca! - rzek� Klaudiusz. - Przypatrzmy si�, jak promienie zachodz�cego s�o�ca biegn� po falach. Pompeje by�y miastem_cackiem, kt�re swymi pa�acami, �a�niami, swym forum, cyrkiem i teatrem odbija�o w miniaturze pot�g� i bogactwo zepsucia olbrzymiej monarchii rzymskiej. Na zwierciadlanych wodach zatoki znajdowa�o si� u brzegu mn�stwo statk�w handlowych i z�oconych galer dla przeja�d�ek bogaczy, �wdzie krzy�owa�y si� �odzie rybackie, a w dali widnia�y wynios�e maszty floty Pliniusza. Dalej na skale gromadka wie�niak�w st�oczy�a si� wok� rybaka, opowiadaj�cego o delfinach, kt�re ratowa�y ton�cych - powie��, kt�r� dzi� jeszcze s�yszy si� z ust Neapolita�czyk�w. Dwaj przyjaciele min�li t� grup� i po b�yszcz�cym piasku szli na dalekie wybrze�e, gdzie cisza i samotno�� usposobia�y do marze�. Wiatr z morza ni�s� Glaukusowi ...
ZuzkaPOGRZEBACZ