Instytucje Unii Europejskiej
Unię Europejską powołał do życia Traktat z Maastricht 1992.
Unia Europejska nie dysponuje własnymi instytucjami, opiera się w swojej działalności na instytucjach Wspólnot Europejskich.
Instytucje Wspólnot Europejskich
Główne:
-Rada Europejska
-Rada Unii Europejskiej
-Komisja Europejska
-Parlament Europejski
-Trybunał Sprawiedliwości
-Trybunał Obrachunkowy
Pomocnicze:
-Komitet Ekonomiczno-Społeczny
-Komitet Regionów
W skład Rady Europejskiej wchodzą głowy państw i szefowie rządów państw członkowskich.
Spotkania odbywają się trzy razy do roku.
· "Rada Europejska nadaje Unii impuls niezbędny do jej rozwoju i określa ogólne kierunki jej polityki" (Traktat z Maastricht, art. 4);
· Płaszczyzna wymiany poglądów, dyskusji oraz osiągania porozumienia pomiędzy państwami członkowskimi Unii na najwyższym szczeblu;
· Wykształciła się pod wpływem realnych potrzeb, w toku funkcjonowania Wspólnot;
· Jednolity Akt Europejski (1986) stworzył podstawę prawną dla jej funkcjonowania;
· Wiodąca rola Rady Europejskiej została określona przez Traktat z Maastricht 1992.
Główne zadania:
· określa średnio oraz długoterminową strategię rozwoju i funkcjonowania Unii
· przyczynia się do koordynacji kierunków działań Unii,
· koordynuje oraz wyznacza główne cele działania Unii na forum międzynarodowym.
Przegląd instytucji statutowych Unii Europejskiej
Komisja Europejska
Komisja jest strażnikiem Traktatów - sprawuje nadzór nad wykonywaniem postanowień traktatów i decyzji podjętych przez organy Wspólnot.
Działalność.
1.) Prawodawcza:
- Wyłączna inicjatywa legislacyjna,
- prawo wydawania aktów prawnych -przepisów do rozporządzeń Rady UE
2.) Łączy władzę wykonawczą i prawodawczą
3.) zarządzanie finansami:
- zarządza na co dzień Wspólnotami Europejskimi,
- administruje środkami finansowymi,
4.) reprezentacja w stosunkach zewnętrznych:
-podstawowy animator polityki Unii Europejskiej,
-posiada charakter ponadnarodowy (jako jedyna spośród głównych instytucji)
-negocjowanie i zarządzanie umowami międzynarodowymi,
-reprezentowanie UE i uczestnictwo w organizacjach międzynarodowych, m.in.: ONZ, Rada Europy, OECD
-prowadzenie postępowania akcesyjnego
Ponadto spełnia role:
- mediatora
mediacje i łagodzenie sporów pomiędzy państwami członkowskimi i wewnątrz instytucji unijnych
- oraz „sumienia UE”
dbanie o „ogólny interes”, czynienie wszystkiego, co jest najkorzystniejsze dla Unii Europejskiej jako całości.
składa się z 20 osób - Komisarzy
(kadencja - 5 lat)
Austria -1, Belgia-1, Dania-1, Finlandia-1, Francja-2, Grecja-1, Hiszpania-2, Holandia-1, Irlandia-1, Luksemburg -1, Niemcy-2, Portugalia-1, Szwecja-1, Wielka Brytania -2, Włochy-2
Jej członkowie nie reprezentują interesów poszczególnych państw; wymagana jest od nich troska i dbałość przede wszystkim o interes wspólny Unii Europejskiej.
Decyzje podejmowane są na zasadzie zwykłej większości głosów.
Przewodniczący
- kieruje pracami Komisji Europejskiej - Romano Prodi - Włoch
W Unii używa się 11 języków oficjalnych i roboczych. Każdy dokument Unii przeznaczony do ogólnego stosowania musi być sporządzany we wszystkich językach oficjalnych.
Tryb pracy
Dyrekcje Generalne:
Na potrzeby Komisji Europejskiej pracuje szereg wyspecjalizowanych biur.
Rada Unii Europejskiej
Council of the European Union
Organ międzyrządowy - główna instytucja decyzyjna w Unii Europejskiej, w skład wchodzą MINISTROWIE delegowani przez poszczególne państwa członkowskie według kompetencji.
Potocznie nazywana Radą Ministrów
W składzie Ministrów Spraw Zagranicznych – Rada ds. Ogólnych
W składzie Ministrów ds. Gospodarki i Finansów – ECOFIN
Kompetencje RKE:
-koordynacja ogólnej polityki gospodarczej członków Wspólnot,
-prawo podejmowania decyzji,
-nadaje Komisji Europejskiej prawo i obowiązek realizacji uchwalonych przez siebie aktów prawnych, itp.
Organ pomocniczy: Komitet Stałych Przedstawicieli COREPER
Committee of the Permanent Representatives COREPER
Składa się z ambasadorów (delegacji) państw członkowskich, akredytowanych przy Wspólnotach.
Ustalona liczba głosów (po rozszerzeniu) - 345
Uwaga, nie mylić!
Rady Europy - jest odrębną organizacją, skupiającą 41 państw członkowskich, powołaną głównie do obrony praw człowieka i demokratycznych zasad państwa prawa na całym kontynencie europejskim.
Prezydencja Unii Europejskiej
Każde z państw członkowskich obejmuje kolejno przewodnictwo w Unii Europejskiej w systemie rotacyjnym na pół roku. Przewodniczącemu UE przysługują uprawnienia: przewodniczenie posiedzeniom, reprezentowanie Rady na forum międzynarodowym, zwoływania posiedzeń nadzwyczajnych Rady.
Parlament Europejski
Główne zakresy kompetencji:
uczestnictwo w procesie legislacyjnym Unii Europejskiej,
zaangażowanie w proces uchwalania budżetu,
kontrola organów wykonawczych Unii Europejskiej.
Liczba deputowanych - 626
Po rozszerzeniu UE, liczba deputowanych = 732, w tym dla Polski 50.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości
European Court of Justice
Rozstrzyga w sprawach związanych z funkcjonowaniem Wspólnot, również spory wewnętrzne.
Stoi na straży przestrzegania prawa wspólnotowego.
Dokonuje wykładni prawa wspólnotowego oraz orzeka o zgodności aktów prawa wtórnego wiążącym z prawem pierwotnym (traktatami).
Rozpatruje odwołania od orzeczeń Sądu I Instancji.
W składzie 15 sędziów - po jednym z każdego państwa członkowskiego, oraz wsparcie 8 adwokatów generalnych.
Europejski Trybunał Praw Człowieka
(Strasburg) - jest osobną organizacją, utworzony dla czuwania nad respektowaniem konwencji o tej samej nazwie; Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (Haga) - jest odrębną instytucją sądowniczą.
Sąd I Instancji
Instytucja o charakterze pomocniczym wobec Trybunału Sprawiedliwości
SPI może orzekać w następujących sprawach:
spory pomiędzy Wspólnotami i ich pracownikami,
spory pomiędzy Komisją Europejską, a przedsiębiorstwami
spory osób fizycznych i prawnych z organami Wspólnot o ustalenie zaistnienia dumpingu,
spory o odszkodowania za szkody wyrządzone osobom fizycznym lub prawnym działaniami organów lub funkcjonariuszy Wspólnot.
Trybunał Obrachunkowy
Court of Auditors
Jest głównym organem kontrolnym Wspólnot Europejskich.
Kontroluje i bada we Wspólnotach:
-prawidłowość wydatków i dochodów,
-gospodarkę finansową pod względem zgodności z prawem,
-ocenia racjonalność i prawidłowość zarządzania finansami
Trybunał Obrachunkowy, po zamknięciu roku budżetowego, sporządza sprawozdanie dla Parlamentu Europejskiego.
Uwaga, nie mylić! Unii Europejskiej z:
Unią Zachodnio Europejską (UZE)
- jest organizacją o charakterze obronnym, jak NATO, zrodzoną poza ramami Unii Europejskiej.
Niemniej jednak „filar” polityki zagranicznej i wspólnego bezpieczeństwa utworzony na mocy Traktatu z Maastricht nawiązał więź między UE a tą organizacją; UZE uznawana jest dziś za „zbrojne ramię” Unii.
NATO jest organizacją współpracującą na forum międzynarodowym z Unią Europejską, choć skład obu organizacji nie pokrywa się.
Część członków Sojuszu Północnoatlantyckiego pozostaje poza Unią Europejską - Turcja, Polska, Czechy i Węgry.
Natomiast większość państw Unii Europejskiej jest członkami NATO.
Poza strukturą NATO pozostają Austria, Szwecja, Finlandia, Irlandia.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
Economic and Social Committee
Instytucja doradcza, wyraża opinię na temat polityki
gospodarczej i społecznej w ramach Wspólnot Europejskich oraz w sprawach mogących nieść z sobą reperkusje dla sytuacji ekonomicznej i społecznej we Wspólnotach.
Członkami Komitetu są przedstawiciele pracodawców,
związkowców, przedstawiciele konsumentów, reprezentanci zawodów i grup społecznych, ich opinie mogą pomóc organom WE w podejmowaniu decyzji.
Komitet składa się z 222 członków pochodzących z poszczególnych krajów UE.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny przygotowuje i udostępnia pozostałym organom WE opinie na tematy ekonomiczne i społecznym.. Nie są one formalnie wiążące ani dla Komisji Europejskiej, ani dla Rady UE, chociaż są zwykle brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji.
Komitet Regionów
Committee of the Regions
Organ doradczy. Umożliwia regionalnym i lokalnym organizacjom samorządowym obecność w Unii Europejskiej. Reprezentuje interesy regionalne i lokalne i prowadzi do ich uwzględnienia w procesie stanowienia prawa Wspólnot Europejskich
Przybliża obywatelom UE proces europejskiego zjednoczenia.
Odpowiednio wcześnie rozpoznaje skutki planowanych aktów prawnych dla obywateli UE, gmin i regionów.
Jego liczebność
i skład jest taki sam, jak w Komitecie Ekonomiczno-Społecznym.
Europejski Bank Centralny
Otwarty 1.06.1998 we Frankfurcie nad Menem - kieruje polityką pieniężną państw Unii, w których obowiązuje waluta euro.
Najwyższym organem decyzyjnym jest Rada EBC (prezes , wiceprezes, 4 członków zarządu i 12 prezesów narodowych banków centralnych - po jednym z każdego państwa).
EBC ma wyłączne prawo wydawania zgody na emisję banknotów euro.
EBC wraz z narodowymi bankami centralnymi tworzy Europejski System Banków
Centralnych. Zadania:
- definiowanie i realizacja polityki
walutowej Wspólnoty,
- przeprowadzanie operacji dewizowych,
- przechowywanie oficjalnych
rezerw dewizowych państw
członkowskich i zarządzanie nimi,
- wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych
Rzecznik praw obywatelskich
Ombudsman
Ombudsman ma prawo wszcząć postępowanie z urzędu, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w działaniu któregoś z organów unijnych.
Bada skargi obywateli na działanie instytucji europejskich.
Nie ma natomiast wpływu na działanie administracji poszczególnych krajów unijnych.
Zestawienie parytetów w instytucjach Unii Europejskiej
Konwent
ustanowiony na szczycie UE w Laeken w lutym 2002, by poprowadzić debatę o przyszłości i zmianach w UE w związku z planowanym rozszerzeniem.
Konwent - łącznie 105 osób - składa się:
- 15 przedstawicieli rządów państw UE-15,
- 13 przedstawicieli rządów państw kandydujących,
- 56 przedstawicieli parlamentów narodowych - po 2 z każdego państwa członkowskiego i kandydującego,
- 16 członków Parlamentu Europejskiego,
- 2 przedstawicieli Komisji Europejskiej, oraz
- 3 - Prezydium - Przewodniczący i dwóch wiceprzewodniczących.
Polskę reprezentują: Danuta Hübner, Józef Oleksy, Edmund Wittbrodt.
chiii88