partie polityczne.doc

Definicja partii

Ustawa definiuje partię polityczną jako dobrowolną organizację społeczną, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.
Artykuł 13. Konstytucji RP zakazuje istnienia partii odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.
Rozpoznawanie spraw o stwierdzeniu sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych należy do właściwości Trybunału Konstytucyjnego.
Jeżeli Trybunał Konstytucyjny wyda orzeczenie o sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej, Sąd wydaje niezwłocznie postanowienie o wykreśleniu wpisu 

Członkami partii politycznych mogą być obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, którzy ukończyli 18 lat.

Współcześnie więc partie są dobrowolnymi organizacjami zrzeszającymi obywateli świadomych wspólnoty swych interesów i poglądów i skłonnych do zdyscyplinowanego zabiegania o ich realizację przez zdobywanie i sprawowanie władzy państwowej.

Funkcje partii politycznych

Partie polityczne, realizując swoje podstawowe zadanie, pośredniczą miedzy społeczeństwem a państwem. W warunkach systemów niedemokratycznych partie polityczne zmierzają do podporządkowania społeczeństwa rządzącej elicie. W państwach demokratycznych partie zapewniają obywatelom udział we władzy państwowej. Współcześnie w poczynaniach partii dominują przedsięwzięcia zmierzające do uzyskania poparcia elektoratu.

Struktura i zasady działania partii politycznych

Partie polityczne kształtują swoje struktury oraz zasady działania zgodnie z zasadami demokracji, w szczególności przez zapewnienie jawności tych struktur, powoływania organów partii w drodze wyborów i podejmowania uchwał większością głosów

. Statut partii politycznej określa jej cele, strukturę i zasady działania, a w szczególności:

1) nazwę, skrót nazwy i siedzibę partii,

2) sposób nabywania i utraty członkostwa,

3) prawa i obowiązki członków,

4) organy partii, w tym organy reprezentujące partię na zewnątrz oraz uprawnione do zaciągania zobowiązań majątkowych, ich kompetencje oraz czas trwania ich kadencji,

5) tryb dokonywania wyboru organów partii i uzupełniania składów tych organów,

6) sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, uzyskiwania środków finansowych oraz tryb sporządzania i zatwierdzania informacji o działalności finansowej partii,

7) zasady tworzenia i znoszenia terenowych jednostek organizacyjnych partii,

8) zasady dokonywania zmian statutu,

9) sposób rozwiązania się partii oraz tryb połączenia z inną partią lub innymi partiami.

Ewidencja partii

Wpis do ewidencji jest wymagany dla uzyskania przez partię polityczną osobowości prawnej. Wpisu do ewidencji Sąd Okręgowy dokonuje po otrzymaniu zgłoszenia, które winno zawierać nazwę, skrót nazwy, adres siedziby partii, imiona, nazwiska i adresy osób wchodzących w skład organów upoważnionych do reprezentowania partii na zewnątrz i zaciągania zobowiązań majątkowych. Do zgłoszenia należy załączyć:

statut partii który określa cele, strukturę i zasady działania partii,

wykaz podpisów 1000 obywateli polskich, którzy ukończyli 18 lat i mają pełną zdolność do czynności prawnych.

Do zgłoszenia można załączyć wzorzec symbolu graficznego partii.

Jeżeli warunki te są spełnione. Sąd Okręgowy dokonuje wpisu do ewidencji, co skutkuje nabyciem przez partię osobowości prawnej. Sprawy o wpis do ewidencji rozpoznaje się na posiedzeniu niejawnym; Sąd może zarządzić wyznaczenie rozprawy. A orzeczenie wydawane jest w formie postanowienia. W przypadku odmowy wpisu do ewidencji stronie przysługuje w terminie 14 dni apelacja.
Wpis do ewidencji ogłasza się w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”, a postanowienie Sądu przekazywane jest także Państwowej Komisji Wyborczej. Ewidencja jest jawna i każdy może uzyskiwać odpisy i wyciągi z ewidencji i statutów partii.
Podkreślić jednakże trzeba, że na gruncie obowiązującego prawa także partie polityczne, które nie poddały się wpisowi do ewidencji, działają legalnie, gdyż wpis nie jest obowiązkiem. Partie nie zaewidencjonowane nie mają osobowości prawnej.

Partia polityczna jest obowiązana zawiadomić Sąd o:

1) zmianie statutu partii,

2) zmianie adresu siedziby partii,

3) zmianach w składzie organów uprawnionych w statucie do reprezentowania partii na zewnątrz oraz do zaciągania zobowiązań majątkowych.

2. Partia polityczna zawiadamia Sąd o zmianach o niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia dokonania tych zmian.

Należy zaznaczyć, że  Nazwa, skrót nazwy i symbol graficzny partii politycznej powinny odróżniać się wyraźnie od nazw, skrótów nazw i symboli graficznych partii już istniejących.

6. Finansowanie partii politycznych

Źródła finansowania partii politycznych w Polsce są jawne. Majątek partii powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z dochodów z majątku oraz z dotacji i subwencji państwowych. Partia nie może prowadzić działalności gospodarczej, jednak za takową nie uważa się sprzedaży przez partię publikacji z nią związanych i przedmiotów ją symbolizujących.

4. Partia polityczna może pozyskiwać dochody z majątku pochodzące jedynie:

1) z oprocentowania środków zgromadzonych na rachunkach bankowych i lokatach,

2) z obrotu obligacjami Skarbu Państwa i bonami skarbowymi Skarbu Państwa,

3) ze zbycia należących do niej składników majątkowych,

4) z działalności własnej polegającej na sprzedaży tekstu statutu lub programu partii, a także przedmiotów symbolizujących partię i wydawnictw popularyzujących cele i działalność partii politycznej oraz na wykonywaniu odpłatnie drobnych usług na rzecz osób trzecich z wykorzystaniem posiadanego sprzętu biurowego nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu odrębnych przepisów.

Ponadto partia polityczna może zaciągać kredyty na cele statutowe a środki finansowe może gromadzić jedynie na rachunku bankowym. Nie wolno natomiast partii przeprowadzać zbiórek publicznych. Łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz partii politycznej, z wyłączeniem składek członkowskich w kwocie nieprzekraczającej w jednym roku minimalnego wynagrodzenia za pracę, oraz wpłat na Fundusz Wyborczy partii politycznej, nie może przekraczać w jednym roku 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu poprzedzającym wpłatę.

Od 2001 r. głównym źródłem finansowania partii są subwencje oraz dotacje z budżetu państwa. Subwencje mogą otrzymywać partie, które w ostatnich wyborach do Sejmu przekroczyły próg 3% (jeśli samodzielnie tworzyły komitet wyborczy) lub 6% głosów (jeśli wchodziły w skład koalicyjnego komitetu wyborczego). Dotacje otrzymują partie za każde miejsce zdobyte w Sejmie lub Senacie.

Wysokość rocznej subwencji dla danej partii politycznej albo koalicji wyborczej ustalana jest na zasadzie stopniowej degresji proporcjonalnie do łącznej liczby głosów ważnych oddanych na listy okręgowe kandydatów na posłów tej partii albo koalicji wyborczej, w rozbiciu na liczby głosów odpowiadające poszczególnym przedziałom określonym w procentach,

Ponadto partia polityczna tworzy Fundusz ekspercki a gromadzone w jego ramach środki finansowe mogą pochodzić jedynie z wpłat własnych partii. Środki finansowe zgromadzone w ramach Funduszu Eksperckiego gromadzone są na oddzielnym subkoncie rachunku bankowego partii i mogą być wykorzystane na finansowanie ekspertyz prawnych, politycznych, socjologicznych i społeczno-ekonomicznych oraz finansowanie działalności wydawniczo-edukacyjnej, związanych z działalnością statutową partii politycznej.

Partia polityczna tworzy stały Fundusz Wyborczy w celu finansowania udziału partii politycznej w wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego. O utworzeniu Funduszu Wyborczego, a także o jego likwidacji partia polityczna zawiadamia Państwową Komisję Wyborczą.

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE STWIERDZENIA SPRZECZNOŚCI Z KONSTYTUCJĄ CELÓW LUB DZIAŁALNOŚCI PARTII POLITYCZNYCH

Rozpoznawanie spraw o stwierdzenie sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych należy do właściwości Trybunału Konstytucyjnego.

Jeżeli Trybunał Konstytucyjny wyda orzeczenie o sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej, Sąd wydaje niezwłocznie postanowienie o wykreśleniu wpisu partii z ewidencji.

Likwidacja partii politycznych

Partia polityczna podlega likwidacji wskutek:
1. Rozwiązania mocą uchwały uprawnionego statutowego organu partii,
2. Postanowienia Sądu o wykreśleniu wpisu partii z ewidencji .

Procedura rozwiązania partii politycznej jest następująca:

W razie rozwiązania się partii politycznej na podstawie własnej uchwały właściwy organ partii niezwłocznie przesyła Sądowi uchwałę o samorozwiązaniu partii oraz o wyznaczeniu jej likwidatora.

Jeżeli partia polityczna nie ustanowi likwidatora, Sąd wyznacza likwidatora tej partii.

Sąd, po zakończeniu likwidacji, wydaje postanowienie o wykreśleniu wpisu partii politycznej z ewidencji. Postanowienie Sądu nie podlega zaskarżeniu.

Sąd po uprawomocnieniu się postanowienia, zarządza likwidację partii politycznej i wyznacza likwidatora tej partii.