Gady
~Są zwierzętami w pełni przystosowanymi do życia na lądzie i tylko niektóre wtórnie przystosowały się do życia wodnego.
~Układy: moczowy, rozrodczy i pokarmowy mają wspólne ujście kloakę (stek), podobnie jak u płazów.
~są zmiennocieplne,
-Jaja są zawsze składane na lądzie, najczęściej samica zagrzebuje je w glebie. Pojawienie się błon płodowych.
- kręgowce o suchej, łuskowatej skórze, która chroni ich ciało i zabezpiecza je przed utratą wilgoci. Obecność łusek, tarczek i płytek.
-Dobrze rozwinięty układ oddechowy.
Pojawiła się klatka piersiowa z dobrze wykształconymi żebrami, wykształciły się mięśnie międzyżebrowe
Żółw błotny(Emys orbicularis)
wzdłużony owalny kształt pancerza
Głowa wraz z nogami i dosyć długim ogonem mogą być całkowicie chowane pod pancerz.
Długość pancerza waha się od 20 do 30cm.
Ubarwienie pancerza i ciała jest zmienne, zwykle ciemnobrunatne, oliwkowo-brązowe lub czarne. Mogą występować liczne, podłużne, żółte cętki .
Odżywia się wyłącznie pod wodą, drobnymi owadami wodnymi, larwami płazów, ślimakami i roślinami wodnymi. Doskonale pływa i nurkuje.
Do życia potrzebuje zarówno miejsc bagiennych oraz zbiorniki wodne jak i tereny suche dobrze nasłonecznione.
Dymorfizm
Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
Ciało ma wysmukłe, lecz masywne
Ogon jest gruby, proporcjonalnie zwężający się ku tyłowi
Ogon jest kruchy i łatwo odpada, ulegając następnie częściowej regeneracji.
Spód ciała jest szary, z białymi plamkami.
Żyje na silnie nasłonecznionych polankach leśnych, na skraju dróg i wrzosowisk.
Żywi się owadami (głównie szarańczakami).
Przestraszona kryje się w norkach gryzoni, szczelinach skalnych.
Jest jajorodna.
Największe osobniki nie przekraczają 20 cm długości.
Jaszczurka zielona (Lacerta viridis)
Łuski pokrywające grzbiet są drobne, lekko ziarniste.
Podstawowym kolorem ubarwienia jest zieleń.
Dorosłe osobniki osiągają długość do 30cm.
Jest zwierzęciem wybitnie ciepłolubnym.
Żyje na stokach wzgórz silnie nasłonecznionych i porosłych kolczastą, ciepłolubną roślinnością
Jest to gatunek jajorodny.
Jaszczurka żyworódka (Lacerta vivipara)
Ma budowę delikatną
Łuski pokrywające grzbiet są drobne, lecz nie ziarniste.
Długość żyjących u nas osobników nie przekracza zwykle 14 cm.
Żywi się owadami oraz dżdżownicami i nagimi ślimakami.
Żyje w wilgotnych lasach, na małych, słabo nasłonecznionych polankach, często nad wodami.
Jest znacznie mniej ciepłolubna od innych jaszczurek.
Padalec zwyczajny (Anguis flagilis)
Jest niewielką, beznogą jaszczurką przypominającą kształtem małego węża.
Ciało jego jest silnie wydłużone,
Skóra pokryta jest drobnymi, owalnymi łuseczkami
Kończyny zachowały się w stanie szczątkowym.
Długość dochodzi do 50cm.
Żyje w lasach i zaroślach
Gatunek jest jajożyworodny.
Poluje na dżdżownice, nagie ślimaki, owady i ich larwy, wije i pająki.
Żmija zygzakowata (Vipera berus)
Jest jedynym jadowitym wężem żyjącym w Polsce.
Ciało jest krępe, grube, ociężałe.
Ogon jest bardzo krótki.
Zygzakowatą czarną wstęgą, ciągnącą się od karku do końca ogona ("wstęga kainowa").
Długość ciała żmij dochodzi do 75 cm.
Ma pionowe źrenice.
Ulubionym środowiskiem żmii są polanki W podmokłych lasach oraz stosy kamieni na pograniczu pól i lasów
Jest gatunkiem jajożyworodnym.
Poluje prawie na drobne ssaki -rzadziej na jaszczurki i żaby.
Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix)
Dorosłe okazy dochodzą często do 1m.
Ciało pokryte jest drobnymi, szorstkimi, słabo łuskami.
W tylnej części głowy występują dwie duże, półksiężycowate plamy żółtego koloru, którym gatunek ten zawdzięcza swoją polską nazwę. Zaskroniec, zwany również wężem wodnym, żyje w różnego typu środowiskach. Spotkać go można nad brzegami zbiorników wodnych, na łąkach i mokradłach oraz na skrajach lasów liściastych. Żywi się przede wszystkim żabami
Doskonale pływa i nurkuje, rzadko jednak poluje na ryby.
Gatunek jest jajorodny.
Wąż Eskulapa (Elaphe longissima)
Jest największym i najrzadszym polskim wężem.
wąż ten może doskonale wspinać się po krzakach i drzewach.
Długość ciała wynosi do 1.8m.
Jest to jeden z największych węży Europy.
Żyje w lasach liściastych na terenach pagórkowatych, wśród skał i na silnie nasłonecznionych stokach
w Bieszczadach.
Jest bardzo ciepłolubny, wybitnie wrażliwym na chłód.
poluje na gryzonie, wyjątkowo zjada ptaki. Ofiary swoje unieruchamia splotami ciała. Chętnie zjada też nietoperze.
Gniewosz plamisty (Coronella austriaca)
Znany również jako miedzianka, jest wężem niewielkim i delikatnym.
Długość ciała nieprzekracza 80 cm.
Po bokach grzbietu przebiegają ciemne pręgi, a wzdłuż grzbietu ciągnie się pasmo plamek, przypominające nieco tzw. wstęgę kainową żmii zygzakowatej.
Brzuch jest ceglasty, jasny lub żółtawy.
Żyje na nasłonecznionych polankach leśnych lub zboczach wzgórz w tym samym środowisku, w którym spotykamy jaszczurkę zwinkę.
Żywi się prawie wyłącznie jaszczurkami i padalcami, które przed połknięciem unieruchamia splotami ciała.
Zaskroniec rybołów (Natrix tessellata)
długość ok. 60 -150 cm
Grzbiet ciała ma zabarwienie niebieskoszare, szarozielone, żółtooliwkowe,
Występuje na nim niezbyt wyraźny, zwykle rozmyty rysunek składający się z ciemniejszych i jaśniejszych
plam, które mogą łączyć się w poprzeczne i ukośne prążki, ułożone w równych odstępach.
Gatunek ziemno-wodny, nizinny, wykazujący głównie dzienną aktywność. Zamieszkuje brzegi wolno płynących rzek oraz jezior z bogatą roślinnością szuwarową.
Doskonale pływa i nurkuje. Na lądzie porusza się dość zwinnie.
Poluje w wodzie na ryby, żaby, traszki i kijanki, czatując na przepływające zwierzęta lub aktywnie je goniąc.
Ptaki
Ptaki wytworzyły w swej budowie szereg przystosowań, umożliwiających im lot:
a) Opływowy kształt ciała:
•mniej lub więcej wrzecionowaty tułów,
•rogowy dziób zmniejszają opór powietrza.
b) Układ kostny:
Lekki kostny szkielet (pneumatyzacja kości),
Zredukowane kości czaszki zrośnięte bez szwów,
Brak zębów (ich rolę spełnia żołądek żujący),
•Haczykowate wyrostki na żebrach,
•Silny rozwój mięśni poprzecznie prążkowanych,
•Przednie kończyny uległy przekształceniu w skrzydło.
•Kończyny tylne uległy wydłużeniu, a ich prawie cała masa (czyli duże mięśnie i grube kości) skupiła się w górnych partiach kończyn, co ułatwia moment oderwania się od ziemi,
•U ptaków, które muszą wzbijać się w powietrze z biegu, dłuższe nogi umożliwiły szybsze osiągnięcie prędkości koniecznej do startu,
•Kości stopy zrosły się w jedną kość,
c) Układ mięśniowy:
•Ptaki wykształciły też silny układ mięśniowy, by móc poruszać skrzydłami,
•Większość mięśni u ptaka zlokalizowanych jest na tułowiu:
d) Układ oddechowy:
Obecność worków powietrznych, które odgrywają rolę pomocniczą w procesie oddychania (tzw. mechanizm podwójnego oddychania) i są zbiornikami powietrza zapasowego; wykorzystywane w trakcie lotu.
e) Układ wydalniczy: Ptaki nie mają pęcherza moczowego(wyjątek : strusie), co wpływa na zmniejszenie ciężaru ciała (lepsze wyważenie w locie. Ptaki wydalają kwas moczowy.
g) Pióra i skrzydła :
Pióra nie są równomiernie rozłożone, lecz tworzą się tylko w partiach skóry zwanych opierzkami, między którymi znajdują się bezpierzki. Takie grupowanie piór znacznie ułatwia kurczenie się mięsni podczas lotu. Ponadto pióra ułatwiają utrzymanie stałej temperatury ciała oraz nadają ciału ptaka opływowy kształt, co istotnie wpływa na możliwość lotu.
Pióro składa się z osi piórai chorągiewki. Początkowy odcinek osi osadzony jest w skórze właściwej i tworzy dutkę, dalszy odcinek to stosina. Chorągiewka zbudowana jest z dwóch rzędów gałęzi, od których na boki odchodzą dwa rzędy promyków. Rząd dolny zaopatrzony jest w haczyki, rząd górny-w listewki. Listewki i haczyki promyków sąsiednich gałązek zachodzą na siebie tworząc lekką, zawartą i elastyczną strukturę chorągiewki.
Typy piór:
· konturowe - mają długą i sztywną stosinę, formującą chorągiewkę,
Pióra konturowe skrzydeł nazywają się lotkami, a ogona sterówkami.
· puchowe - stosina skrócona, promienie nie tworzą chorągiewki,
· nitkowate - brak stosiny i chorągiewki.
Rząd Brodzące (Ciconiiformes)
•wodno-błotne, w większości wędrowne,
•występują na całym świecie (z wyjątkiem obszarów podbiegunowych),
•ptaki zazwyczaj duże, o prostym lub zagietym dziobie,długiej szyi i nogach przystosowanych do brodzenia,
•1 palec silnie przeciwstawny,
•gniazda budują wysoko na drzewach, część gatunków gnieździ się w koloniach, pisklęta są gniazdownikami,
•żywią się rybami i niewielkimi kręgowcami.
Rząd Szponiaste (Drapieżne) (Falconiformes)
•charakteryzujące się: ostrymi, zakrzywionymi szponami, silnym, haczykowato zagiętym dziobemo ostrych krawędziach, (długość ciała od 15 do 130 cm), dymorfizmem płciowym, przeważnie szara, brązowa lub czarna kolorystyka upierzenia,
•doskonale latają, mają mocne i długie skrzydła oraz świetny wzrok,
•pisklęta są gniazdownikami niewłaściwymi, tzn. lęgną się pokryte puchem i z zazwyczaj otwartymi oczami (a nie nagie i ślepe), ale długo przebywają w gnieździe pod opieką rodziców
•gatunki drapieżne prowadzące dzienny tryb życia, zamieszkujące cały
Rząd Kuraki (Grzebiące) (Galliformes)
•gatunki prowadzace naziemny tryb życia, grzebiące
•przypominają z wyglądu kurę, są jednak masywniejsze, mają małą głowę z krótkim, mocnym dziobem i silne nogi zakończone twardymi pazurami, co umożliwia im wyszukiwanie pokarmu w glebie,
•z reguły maja 4 palce, 3 skierowane do przodu i 1 do tyłu,
•na szyj występują grzebienie, wisiory, korale,
•odżywiają się nasionami, owocami i małymi zwierzętami,
•w grupie tej obserwuje się znaczny dymorfizm płciowy, samce są większe i barwniejsze,
•gnieżdżą się na ziemi, pisklęta są zagniazdownikami
Rząd Blaszkodziobe (Anseriformes)
•gatunki wodne zamieszkujące wszystkie kontynenty poza Antarktydą,
•charakteryzuje je: gęste i zbite, nieprzemakalne upierzenie,
•chodzą niezgrabnie, doskonale pływają, nurkują i latają,
•3 palce skierowane są do przodu i spięte błoną pławną,
•są zagniazdownikami.
Rząd Żurawiowe (Gruiformes)
•gatunki prowadzące naziemny tryb życia, zamieszkujące stepy, pustynie i półpustynie, bagna oraz lasy tropikalne, pola uprawne
•ptaki o różnej wielkości,
•są zagniazdownikami,
•Stanowią grupę silnie zróżnicowaną, co powoduje, że niektóre rodziny bywają klasyfikowane w innych rzędach
Rząd Dzięciołowe (Piciformes)
•gatunki leśne, nadrzewne
•zróżnicowana wielkość i budowa,
•bardzo długi język,
•noga 3-lub 4-palczasta, 2 palce zwrócone do przodu, 2 lub 1 do tyłu,
•zazwyczaj brak dymorfizmu płciowego,
•monogamiczne, oboje rodzice wysiadują i karmią młode,
•zazwyczaj osiadłe
•gatunki od mięsożernych przez wszystkożerne po roślinożerne.
Rząd Wróblowe (Passeriformes)
•największy rząd ptaków, obejmujący ponad połowę wszystkich występujących dziś gatunków ptaków,
•małe lub średnie ptaki o bardzo zróżnicowanych kształtach, ubarwieniu i trybie życia,
•stopy wróblowych mają cztery palce łączące się z nogą na tej samej wysokości:3są skierowane do przodu, a najbardziej wewnętrzny –do tyłu,
•dziób jest stożkowaty.
•większość żywi się pokarmem roślinnym lub owadami,
•często tworzą pary monogamiczne,
•są gniazdownikami.
•samce większości gatunków aktywnie uczestniczą w wysiadywaniu jaj i wychowywaniu młodych.
Rząd Sowy (Strigiformes)
•gatunki drapieżne, które przystosowały się do polowania nocą i o zmroku, choć niektóre powróciły do dziennego trybu życia,
•zamieszkują cały świat, prowadząc zasadniczo osiadły tryb życia,
•oczy osadzone z przodu głowy, otoczone piórami
•gałki oczne wydłużone, przez to mało ruchliwe, dlatego sowy kręcą głową,
•mogą zamykać otwory uszne,
•żywią się głównie kręgowcami, nie strawione resztki pokarmu (włosy, kości, pazury) usuwają z układu pokarmowego w postaci tzw. wypluwek,
Ochroniacze1991