{760}{897}Kontynenty naszej planety otoczone s�|p�ytkimi morzami. {930}{1048}Rzadko g��bszymi ni� dwie�cie metr�w|le�� one na kontynentalnych p�kach {1052}{1127}kt�re mog� si� rozci�ga�|na setki mil {1128}{1242}zanim dno morskie opadnie i zamieni si�|w g��bsze i ciemniejsze wody. {1375}{1492}Wszystkie razem stanowi�|jedynie osiem procent �wiatowych ocean�w {1493}{1619}ale zawieraj� olbrzymi� wi�kszo��|ich podwodnego �ycia. {1650}{1730}P�YTKIE MORZA {2439}{2575}Samiec Humbaka �piewa|aby przywabi� samic�. {3085}{3181}Wieloryby niedawno powr�ci�y|na swoje tereny �erowe {3183}{3265}w p�ytkich morzach tropikalnych. {3426}{3532}M�ode wieloryba ma nie wi�cej|ni� kilka tygodni. {3654}{3762}Mimo to jest d�ugi na trzy metry|i wa�y blisko ton� {3765}{3847}Niemniej jednak jest podatny na zranienia. {3930}{3978}ale jego matka obserwuje go {3984}{4106}i, je�li zaczyna si� m�czy�,|podtrzymuje go blisko powierzchni {4109}{4199}aby �atwiej mu by�o oddycha�. {4754}{4867}Te p�ycizny wok� r�wnika|s� doskona�ymi przedszkolami. {4869}{4998}S� ciep�e, spokojne, i zawieraj�|bardzo niewiele drapie�nik�w. {5060}{5182}Rozrywkowy wielorybi�tko w�a�nie pije|pi��set litr�w mleka dziennie {5194}{5249}ale jego matka musi g�odowa�. {5263}{5347}Nie ma tutaj niczego co mog�a by zje��. {5518}{5581}Jak wiele p�ytkich tropikalnych m�rz {5583}{5663}the krzyszta�owo czyste wody|s� w�a�ciwie martwe. {5669}{5723}Otrzymuj� przez ca�y rok s�o�ce {5727}{5821}ale maj� brak od�ywek|istotnych dla wzrostu planktonu. {5842}{5915}Matka b�dzie uwi�ziona tu|przez nast�pne pi�� miesi�cy {5918}{5994}zanim jej m�ode b�dzie|wystarczaj�co silne {5994}{6087}aby przetrzyma� podr� na|�erowiska, blisko bieguna. {6647}{6751}Rafy koralowe s� oazami|na wodnych pustyniach. {6778}{6845}Wi�kszo�� tropikalnych p�ycizn jest ja�owych {6849}{6929}ale te koralowe niebiosa|zawieraj� jedn� czwart� {6929}{7002}ca�ego podwodnego �ycia|na naszej planecie. {7466}{7521}Rafy to dzie�o polip�w {7525}{7618}ma�ych kolonialnych zwierz�t|takich jak morskie zawilce {7629}{7780}mimo to wielka rafa koralowa jest tak wielka|�e mo�na j� zobaczy� z Ksi�yca. {7922}{7999}W�a�ciwie to dwa tysi�ce oddzielnych raf {8004}{8112}kt�re razem tworz� zapor�|rozci�gaj�c� si� na blisko tysi�c mil {8113}{8188}wzd�u� p�nocno-wschodniego|wybrze�a Australii. {8269}{8326}Mimo �e jest bardzo rozleg�a {8327}{8459}ta rafa nie zawiera wi�kszo�ci gatunk�w|podwodnego �ycia naszej planety. {8494}{8601}Po to trzeba si� wybra�|na p�noc do Indonezji. {9257}{9398}Znajduj� si� tu pojedy�cze rafy|kt�re zawieraj� prawie tyle rodzaji ryb {9401}{9472}ile �yje na ca�ych Karaibach. {9512}{9614}Znajduj� si� tu r�wnie� dziesi�tki|gatunk�w korali. {9680}{9816}Korale dobrze rozwijaj� si� w tych wodach|z pomoc� mikroskopijnych ro�lin, alg {9817}{9907}kt�re rozwijaj� si� w tkankach polip�w {10041}{10100}i polipy od�ywiaj�|je �api�c w sid�a {10100}{10177}przep�ywaj�ce drobiny|przy pomocy swoich macek. {10469}{10622}W nocy, algi s� nieaktywne ale wtedy,|polipy wypuszczaj� wi�cej swoich macek {10625}{10722}wi�c w efekcie korale|od�ywiaj� si� na okr�g�o. {11148}{11296}Ten bardzo zr�wnowa�ony zwi�zek|przynosi korzy�ci obojgu i polipom i algom {11302}{11434}i przez to, zamieniaj� ja�owe morza|w bogate ogrody. {11676}{11772}Indonezyjskie reafy|zawieraj� tak wielk� r�znorodno�� �ycia {11776}{11850}poniewa� le�� na obrzymim rozdro�u. {11856}{12009}To miejsce spotkania r�nych m�rz|Oceanu Indyjskiego z Pacyfikiem. {12078}{12158}Tutaj wszystko wymaga bli�szego poznania. {12164}{12224}Na powierzchni tego|morskiego wachlarza, {12224}{12293}znajduj� si� dwa polipy|kt�re nie s� polipami. {12308}{12405}S� to liliputowate konie|morskie, najmniejsze na �wiecie, {12405}{12467}poni�ej dw�ch|centymetr�w wielko�ci. {12767}{12919}S� to samce, rozwi�zuj�ce spory|terytorialne, uderzaj�c si� g�owami. {13127}{13184}Elektryczny b�ysk? {13213}{13314}Nie, pokaz defilady mi�czaka. {13426}{13532}Prawdopodobnie ta niezwyk�a pulsacja|cielistego p�aszcza mi�czaka {13534}{13627}jest ostrze�eniem aby|odstraszy� podskubuj�c� ryb�, {13627}{13691}ale nikt tak naprawd� tego nie wie. {14029}{14144}S� tu r�wnie� w�e,|mn�stwo. {14275}{14360}S� to obr�czowe w�e morskie|(banded sea crates). {14360}{14412}Sk�adaj� swoje jaja na l�dzie {14415}{14499}ale poluj� tutaj w wodzie. {14601}{14694}S� za wolne aby z�apa� ryb�|w normalnym po�cigu {14698}{14811}wi�c szukaj� ofiary kt�ra ukrywa si�|w zakamarkach i kryj�wkach koralowc�w. {14871}{14980}Ich uk�szenie jest wysoko truj�ce|i parali�uje ich ofiary. {15099}{15219}A na tej rafie|w�e nie poluj� samotnie. {15352}{15428}�awica ��tych barwen|(yellow goatfish) i trivali {15428}{15478}w podobny spos�b poszukuje ofiar {15484}{15623}I przyci�gaj� uwag� w�y.|Kiedy jedna grupa my�liwych przeszukuje raf� {15628}{15694}przy��czaj� si� kolejni. {15884}{15992}Co najmniej trzydzie�ci w�y|do��czy�o teraz do karawany. {16134}{16284}Du�a ryba przep�oszy�a ofiar� do szczeliny|a tu w�� mo�e j� z�apa� {16302}{16443}I cokolwiek b�dzie ucieka� z rozpadlin|wp�ynie prosto w paszcz� czekaj�cej trivali. {16472}{16524}Nie ma miejsca aby si� ukry�. {16657}{16802}Kiedy poszukiwacze przeszukuj� raf�, wi�cej|i wi�cej w�y do��cza si� do polowania. {17329}{17455}Ta wsp�praca pomi�dzy w�ami i rybami,|jakkolwiek spektakularna jest, {17456}{17548}zosta�a niedawno zaobserwowana,|i� wyst�puje tylko {17548}{17630}na wi�kszo�ci odosobnionych|raf w Indonezji. {17844}{17937}Mo�liwe �e tego rodzaju wp�praca przy|polowaniach by�a kiedy� powszednim widokiem {17941}{18002}ale dzisiaj nie wi�cej|ni� sze�� procent {18002}{18090}Indonezyjskich raf znajduje|si� w swoim pierwotnym stanie. {18772}{18881}Poza koralowcami|rozci�ga si� �wiat ruchomych piask�w. {18901}{18993}Tam gdzie nie ma gdzie si� ukry�|prze�ycie nie jest �atwe {19000}{19070}i kamufla� mo�e by� istotny. {19131}{19209}Je�li to by si� nie|poruszy�o, m�g�by� pomy�le� {19209}{19297}�e to muszla lub kamie�.|Jednak�e jest to o�miornica. {19347}{19456}Kurek. Ta wielka p�etwa|piersiowa kamufluje jej kszta�t {19469}{19577}i dodatkowo pomaga odmiata� piach|kiedy poszukuje po�ywienia. {19684}{19766}Granik Itajara (Jawfish)|ukrywa si� pod ziemi�. {19814}{19915}Wielka O�miornica (wonderpus octopus)|z drugiej strony posiada pot�ny uchwyt {19916}{19987}kt�ry jest specjalnym|ostrze�eniem aby pokaza� innym {19987}{20033}aby trzymali si� od niej z daleka. {20327}{20408}Tu i tam,|ro�liny pr�buj� zapu�ci� korzenie {20425}{20496}i s� podgryzane przez zielone ��wie. {20507}{20584}Morska trawa (Seagrasses)|jest jedyn� ukwiecon� ro�lin� {20584}{20626}kt�ra opanowa�a wzrost w morzu {20634}{20696}aczkolwiek wypuszczaj�|kilka wst��ek podobnych do li�ci {20698}{20805}tworz� one bardzo rozwini�te sieci|cielistych �odyg, konar�w, {20809}{20868}kt�re s� zakopane w piasku. {21032}{21111}W swej bujno�ci|mog� przekszta�ci� morskie �o�e {21115}{21173}w podwodn� ��k�. {21198}{21259}Najwi�kszy obszar|ro�linno�ci wyst�puje {21260}{21349}w p�ytkich wodach Zatoki|Rekin�w, w Zachodniej Australii. {21408}{21464}Te olbrzymie obszary podwodnych ��k {21464}{21545}rozci�gaj� si� na tysi�c|pi��set mil kwadratowych {21554}{21675}i, tak jak ziemskie prerie,|wspieraj� stada pas�cych si� zwierz�t. {21693}{21731}Diugony (Dugongs). {22054}{22134}Diugony to najwi�ksi ro�lino�ercy w morzu. {22145}{22213}Mog� urosn�c do trzech metr�w dlugo�ci|i wa�y� p� tony {22218}{22320}oraz nie jedz� nic innego poza morsk� traw�,|w wi�kszo�ci cieliste konary, {22322}{22403}kt�re wykopuj� przy pomocy|swoich ruchomych warg. {22766}{22820}Ich stado mo�e oczy�ci�|p�at trawy morskiej {22820}{22878}wielko�ci boiska do|pi�ki no�ej w jeden dzie�. {23512}{23619}Jedzenie nie jest r�wnomiernie dystrybuowane|w tropikalnych p�ytkich morzach {23621}{23669}i mo�e zaj�c du�o czasu aby je znale�� {23682}{23824}ale delfiny butlonose s� dociekliwe,|pe�ne energii, i bardzo inteligentne {23830}{23917}oraz odkry�y �awic� baitfish. {24103}{24218}Razem, uje�d�aj� fale,|u�ywaj�c jej do wypchni�cia ich na p�ycizn� {24229}{24321}i tutaj, b�dzie �atwiej je z�apa�. {24965}{25011}W Zachodniej Australii {25015}{25116}te delfiny wzi�ly na siebie|jeszcze wi�ksze wyzwanie. {25136}{25211}Ryby schroni�y si� blisko pla�y {25214}{25298}gdzie woda ma g�eboko��|zaledwie kilku centymetr�w. {25392}{25517}Chlapanie ogonem to metoda kt�rej delfiny|cz�sto u�ywaj� aby oszo�omi� swoje ofiary {25525}{25587}ale w tym wypadku ta metoda nie dzia�a. {25829}{25896}Ryby s� kusz�co blisko {25906}{26050}ale nadal poza zasi�giem,|wi�c delfiny pr�buj� innej techniki. {26153}{26260}Energicznie ruszaj� swoimi ogonami,|wypracowuj� pewn� pr�dko�� {26268}{26324}i wtedy, wyskakuj� nad powierzchnie. {27002}{27162}Ich p�d wynosi je prosto|na p�ycizn�, w �rodek �awicy. {27418}{27506}Teraz s� w prawdziwym niebezpiecze�stwie|wyrzucenia na mielizn� {27516}{27581}ale fortuna sprzyja odwa�nym. {27786}{27863}M�ode delfiny p�ywaj� obok, przypatruj�c si� {27869}{27944}ale jak dotychczas tylko|osiem delfin�w w tym miejscu {27947}{28019}opanowa�o t� �mia�� technik�. {29237}{29371}Aczkolwiek wi�kszo�� �ycia w tropikalnych|wodach koncentruje si� wok� raf koralowych {29373}{29415}i ��k trawy morskiej trawy, {29419}{29502}ale zdarzaj� si� r�wnie�|spektakularne wyj�tki. {29652}{29751}Pustynia Bahrajnu|wygl�da na bardzo nieprzyjazne miejsce {29753}{29843}aby zobaczy� wielkie zbiegowisko|morskich ptak�w {29859}{30012}Ale ka�dego rokur, setki tysi�cy|kormoran�w socotra zbiera si� tu na �er. {30175}{30215}Jest tu niesamowity skwar {30221}{30343}i tylko silne ziajanie zapobiega aby ptaki|nie przegrza�y si�. {30361}{30447}To niewygl�da na dobre|miejsce aby wychowywa� m�ode {30496}{30587}ale w ko�cu, nie ma tu|naziemnych drapie�nik�w. {30599}{30683}Jedynym �r�d�em k�opot�w|mog� by� tylko s�siedzi {30690}{30797}wi�c ka�de gniazdo jest budowane|tylko ponad mo�liwo�� zasi�gu dzioba {31175}{31222}Ale co z jedzeniem? {31...
onik66