WYKŁAD 1
EMOCJE I UMYSŁ
DLACZEGO PSYCHOLOGIA W FIZJOTERAPII?
Po pierwsze ponieważ
· Istnieje powiązanie pomiędzy psychiką a
· Powstawaniem, przebiegiem chorób i leczeniem
· Psychika wpływa na choroby
· Choroby wpływają na psychikę
Po drugie ponieważ
· Fizjoterapeuta posiada mózg z umysłem, który jest jego najważniejszym narzędziem i winien wiedzieć jak to narzędzie działa a szczególnie jak może wpływać na zdrowie pacjentów i na zdrowie własne.
PSYCHIKA JEST FUNKCJĄ MÓZGU
· Jest najważniejszą funkcją ludzką
· W mózgu mieści się istota i indywidualność każdego człowieka
· Mózgu nie można przeszczepić, gdyż znaczyłoby to utworzenie innego człowieka
· Gdy zamiera mózg – umiera człowiek
MÓZG
· Najbardziej skomplikowana struktura we wszechświecie
· Składa się z 100 miliardów komórek – neuronów
· Miliony miliardów synaps – tworzy niepoliczalną liczbę połączeń, wiązanych neuromediatorami
NEUROMEDIATORY
· Substancje biochemiczne przekazujące sygnał w synapsie
Ø Adrenalina
Ø Noradrenalina
Ø Acetylocholina
Ø Serotonina
Ø Dopamina
Ø Kw. Betaoksymasłowy
Ø Endorfiny
Człowiek i nasza psychika powstały z organizmu zwierzęcego dzięki potężnemu rozwojowi mózgu w procesie ewolucji.
EWOLUCJA
· Zaspokojenie potrzeb (wymagań org.) warunkiem przetrwania
· Samosterowność to zdolność do zdrowego, szczęśliwego przetrwania
· Selekcja najzdolniejszych doskonali samosterowność
· Zdolność do przetrwania dziedziczy się w postaci instynktów
· Mechanizm samosterowności, czyli nasza zdolność do przetrwania przejawia się w uczuciach i motywacjach emocjonalnych
SAMOSTEROWNOŚĆ
· Zaspakajanie potrzeb
· Przez instynkty
· W określonym środowisku
ŚRODOWISKO
· Fizyczne
Ø Temperatura, światło, powietrze
· Biologiczne
Ø Rośliny, zwierzęta i inne istoty żywe
· Społeczne
Ø Człowiek żyje indywidualnie, ale może tak żyć tylko w społeczeństwie.
· Człowiek zmienia środowisko, czyni je sobie przyjazne.
UCZUCIA I MOTYWACJA
· Powstają w podświadomości
· Informują o potrzebach i możliwościach zaspokojenia potrzeb
· Występują w emocjach, jednocześnie z napędami (motywacjami)
· Napęd, popęd, motywację odczuwamy jako podnietę, uzasadnienie i energię zachowania
· Są wyrażane w ekspresji emocjonalnej
EMOCJE I UCZUCIA
· Przyjemne, gdy uzyskujemy zaspokojenie potrzeb: radość, przyjemność, wesołość – dobry nastrój. Maksymalnie dobry euforia. Sprzyjają zdrowiu
· Przykre, gdy potrzeby są niezaspokojone: smutek, złość, gniew, ponurość, lęk – obniżony (zły) nastrój, maksymalnie frustracja i depresja. Są patogenne – sprzyjają chorobom.
EMOCJE
· Emocje są uwarunkowane genetycznie, podobnie występują także u zwierząt wyższych
· Ekspresja emocjonalna, jest taka sama w wszystkich ludzi, występuje bez udziału świadomości
· Wszyscy umiemy odczytywać ekspresję emocjonalną
UMYSŁ
· Przejmuje inicjatywę i działa nadal w kierunku wyznaczonym przez popęd, tzn. w kierunku zaspokojenia potrzeby.
· Zdolności umysłowe wielokrotnie przewyższają zdolności instynktowe, w analizie sytuacji i konstruowaniu zachowań, lecz są kontrolowane uczuciami i im podległe.
· Emocje wyznaczają przez uczucia przyjemne i przykre, co człowiekowi potrzeba
· Umysł ocenia kiedy i jak do tego dojść, bilansując przewidywanie uczuć przyjemnych i przykrych
· Dla zdrowia
Ø Należy słuchać swoich motywacji emocjonalnych
Ø Ich realizacje porządkować umysłem (rozsądkiem) i szukać zachowań wiodących do przyjemności a omijających przykrości
PSYCHIKA SKŁADA SIĘ Z:
· Napędów z emocjami i uczuciami, prowadzącymi do zaspokojenia potrzeb
· Funkcji poznawczych – pamięć, spostrzeganie, wyobrażnia, język.
· Funkcji scalających – inteligencja, osobowość, świadomość
· Realizuje się w zachowaniu – dokonywanym narządem ruchu.
FUNKCJE POZNAWCZE (INTELEKTUALNE)
· Uwaga
· Spostrzeganie
· Myślenie, rozważanie
· Tworzenie wiedzy
· Pamięć
· Wyobrażnia i fantazja
· Język i mowa
FUNKCJE SCALAJĄCE psychikę
· Świadomość (najmniej poznana – tajemnicza właściwość psychiki)
· Inteligencja – umiejętność rozwiązywania zadań, korzystania z doświadczenia i wyobrażni
· Osobowość – temperament, intelekt, wiedza, gradacje potrzeb, związanie z otoczeniem społecznym.
ZACHOWANIA – BEHAWIOR
· Zachowania człowieka, to jest to co widać i co świadczy o czynności psychicznej – umysłowej, służą zaspakajaniu potrzeb.
· Zachowania są inicjowane przez emocje (uczucia) i napędy prowadzą – pod większą lub mniejszą kontrolą poznawczą – do zaspokojenia potrzeb
POTRZEBY
· Zaspokojenie potrzeb jest niezbędne do przetrwania
· Zaspakajamy potrzeby w nadmiarze i nie widzimy ich związku z przetrwaniem
· Mogą być rozwijane lub tłumione
· Przerwanie zaspokojenia potrzeby nazywa się frustracją, dłużej trwająca frustracja nazywa się deprywacją i wiedzie do zaburzenia zdrowia i zgonu.
POTRZEBY BIOLOGICZNE (MATERII I ENERGII)
· Tlenu, wody, pokarmu, ciepła, światła.
· Uczucia przykre: głód, zimno, ciemno. Przyjemne: apetyt, zaspakajanie głodu i apetytu, sytość, ciepło, jasno.
· Napęd i zachowanie: poszukiwanie i przygotowanie pokarmu, jedzenie do sytości, ubieranie się odpowiednie do temp., aktywność w dzień, oświetlanie.
POTRZEBA ROZWOJU, ZDROWIA I SPRAWNOŚCI
· Sprawności fizycznej i umysłowej, np. uczenie się chodzenia, jazdy na nartach itp., pielęgnacja ciała, czyszczenie się, dbanie o równowagę pomiędzy aktywnością i wypoczynkiem ze snem, chorowanie i leczenie, medycyna i rehabilitacja
· Uczucia: zmęczenie, senność, ból, duszność, swędzenie, wszelkie dolegliwości cielesne
POTRZEBA BEZPIECZEŃSTWA
· Odczuwana przy zagrożeniach
· Napędy i zachowania: ucieczka, walka, ukrywanie się, maskowanie itp.
· Emocje: przyjemne: (słabo odczuwane) spokój, lub nieprzyjemne: (silne) agresja, gniew, lęk, strach, trwoga, bojaźń.
· Są patogenne
Ø Poważniejsza frustracja i deprywacja każdej potrzeby jest zagrożeniem dla zdrowia i życia
Ø Dlatego z frustracją każdej potrzeby wiąże się występowanie lęku, trwogi i innych uczuć zagrożenia
Ø Lęk i inne uczucia zagrożenia występują najczęściej, są patogenne
POTRZEBA INFORMACJI I POZNANIA
· Zmysły stanowią bramę dla informacji
· Informacje są selekcjonowane przez instynkt i umysł
· Napędy i zachowania: badanie otoczenia, zachowania eksploracyjne, badania naukowe, odkrywcze, pamięć
· Emocje: przyjemne: ciekawość, pewność, wiedza; Przykre: zagubienie, niepewność, bezradność.
POTRZEBY SOCJALNE (wymagające współdziałania innych osób
a) WSPÓŁDZIAŁANIA I KOMUNIKACJI
· Uzgodnienie wspólnego działania, następuje samoistnie – instynktowo
· Obyczaje, zwyczaje, prawo, statuty i regulaminy to formy współdziałania
· Uczucia przyjemne: zgody, porozumienia, współdziałania. Przykre: sporu, kolizji, nieporozumienia, niezgody, niezrozumienia
· Głównym narzędziem komunikacji jest język
· Pierwotnym narzędziem komunikacji jest ekspresja emocjonalna
· Rozwinięte narzędzia komunikacji to pismo, telefon, radio, TV, prasa
· Potrzeba komunikacji jest bardzo bliska potrzebie poznania (informacji)
· Język jest częściowo wrodzony a częściowo nabyty
b) WIĘZI RODZINNEJ
· Napędy i zachowania: poszukiwanie partnerów, seks, erotyka, tworzenie rodziny, opiekowanie się dziećmi. Najwyrażniej widoczny łańcuch zachowań instynktowych
· Emocje: przyjemne: więzi, miłość, zakochanie, fascynacja, przyjaźń, pożądanie, rozkosz. Przykre: samotność, rozłąka, żal, nienawiść, tęsknota, nostalgia, odrzucenie.
c) WIĘZI GRUPOWEJ
· Potrzeba i instynkt przynależności grupowej.
· Samoistne powstawanie więzi w grupach ludzi związanych każdą sprawą
· Plemiona, narody, oznaki i hasła grupowe, poświęcenie dla grupy
d) WARTŚCI WŁASNEJ I POZYCJI SPOŁECZNEJ
· Poczucie własnej wartości (niższości, wyższości) wykształcenie, umiejętności, wiedza, kompetencje.
· Zdobywanie i utrzymanie pozycji socjalnej dającej udział w wymianie i dystrybucji dóbr.
· Uczucia: duma, pycha, pokora, rywalizacja, poczucie użyteczności społecznej, chęć władania, skromność, wstyd, poczucie winy, zazdrość, zawiść.
POTRZEBY DUCHOWE, UMYSŁOWE, WYŁACZNIE LUDZKIE
· Są trzy potrzeby, które występują wyłącznie u ludzi i w podstawowy sposób odróżniają nas od zwierząt
· Twórczości, estetyki i sensu
· Tworzą one życie duchowe i kulturę
POTRZEBA TWÓRCZOŚCI
ü Potrzeba twórczości, wynalazczości. Każdy człowiek wypełnia przestrzeń zależną od siebie na swój indywidualny sposób. Zawiera w niej niezbędne oznaki przynależności i indywidualności. Tworzenie indywidualne ma różne rozmiary i konstrukcje od małych do wielkich. Estetyka i przydatność do zaspakajania potrzeb nadają im wartość poza indywidualną.
POTRZEBY ESTETYKI, PIĘKNA
ü Potrzeby estetyczne – piękna, urody
ü Napędy: zdobienie, upiększanie, tworzenie sztuk pięknych
ü Emocje: przyjemne: zachwyt, poczucie uroku, piękna, fascynacja, zauroczenie. Przykre: poczucie brzydoty, obrzydliwości, wstrętu.
POTRZBY SENSU
ü Sensu istnienia (życia) i sensu (celu) każdej czynności
ü Napędy i zachowania: poszukiwanie celu życia w filozofii, tworzenie religii, porządku, ładu.
ü...
efciafizjo