Współczynnik refrakcji n(współczynnik załamania światła)-wielkość charakterystyczna dla danego ośrodka-substancji, służy do identyfikacji substancji. Podawany jest w FP, kalendariach chemicznych jako ważna wielkość fizyczna danej substancji. Zależy od: rodzaju substancji-głównie od gęstości, stężenia, temperatury, długości fali światła widzialnego.
Refraktometry:
-ręczny- do szybkich oznaczeń zawartości glukozy w produktach spożywczych(glukomierze)
-laboratoryjny-do pomiaru współczynnika refrakcji roztworów, substancji ciekłych, olejki eteryczne, roztwory cukrów, organiczne ciecze, roztwory alkoholowe.
-abbego-w budowie podobny do laboratoryjnego ale ma wbudowaną grzałkę i termometr do podgrzewania pryzmatów i można wykonywać pomiary w różnych temperaturach. Grzałka połączona jest z termostatem. Można badać zależność współczynnika od temperatury oraz mierzyć współczynnik refrakcji substancji półpłynnych, plastycznych i stałych np. smalec, masło, tłuszcze.
Zastosowanie: metoda instrumentalna oparta na pomiarze współczynnika załamania światła i stosowana głównie do badania cieczy. Zastosowanie w analizie jakościowej i ilościowej. Współczynnik refrakcji jest wielkością charakterystyczną dla danej substancji(zależy od gęstości) i jego pomiar umożliwia identyfikację czystych związków. Szczególnie związków organicznych: cukry, tłuszcze, olejki i inne. Są specjalne tablice podające wartości charakterystyczne. Zastosowanie w analizie ilościowej. Współczynnik refrakcji zależy od stężenia substancji w badanym roztworze i mając krzywą wzorcową dla danej substancji możemy wyznaczyć stężenie badanej substancji w roztworze.
Skręcalność właściwa: jest wielkością charakterystyczną dla danej substancji w określonych warunkach temperatury i monochromatyzacji światła. Można znaleźć ją w FP, poradnikach chemicznych. Wartość kąta skręcania płaszczyzny polaryzacji zależy od: rodzaju substancji(jej budowy wewnętrznej), grubość warstwy tej substancji, temperatury, barwy światła(długości fali)- używa się światła jednobarwnego- sodowego, od stężenia badanej substancji w roztworze
Zasada działania polaryzatora: światło z lampy sodowej po przejściu przez nieruchomy polaryzator jest spolaryzowane w konkretnej płaszczyźnie. Następnie wchodzi do rurki polarymetrycznej i jeśli jest to substancja optycznie czynna to wychodzi w płaszczyźnie odwróconej o pewien kąt. Po przejściu przez analizator obserwujemy w lunetce czarny pasek. Należy obrócić ruchomym analizatorem o taki kąt aby uzyskać obraz identyczny jak dla wody tzn. bez czarnego pola. Analizatorem odkręcamy o kąt skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego przez daną substancję(odkręcamy). Wartość kąta odczytujemy na podziałce. Obraz wzorcowy ustawiamy na wodę, wtedy polaryzator i analizator są względem siebie równolegle. Zastosowanie: badanie stężeń cukru w cukrownictwie, stężeń aminokwasów, witamin i innych. Badanie jakości i czystości substancji oraz ich identyfikacja po przez wyznaczenie skręcalności właściwej roztworów tej substancji o znanym stężeniu. Badanie równowagi mechanizmów reakcji stereochemicznych(badanie enancjomerów). Badanie czystości olejków eterycznych, przetworów naftowych, lekarstw.
agaku