A. Brytyjska Wspólnota Narodów - commonwealth dominium - zamorskie terytorium WB posiadające autonomię i zamieszkiwane przez ludność białą Kanada 1867 Australia Nowa Zelandia Związek Południowej Afryki 1911 à białe dominia - podobieństwo systemów Irlandia Południowa 1921 prawnych i karnych-- 1926 - powstanie BWN = WB + dominia + kolonie -- 1931 - traktat w Westminister - nadawał b. dominiom statut niepodległego państwa -- rodzaj federacji-- po II WŚ 1947 - do BWN Indie i Pakistan - do białych dominiów-- 1948 - Sri Lanka jako dominium do BWN - zanik brytyjskiej dominacji (Wspólnota Narodów)-- 1949 - Irlandia opuszcza WN-- 1960 - Związek Południowej Afryki zmienia nazwę na RPA -- 1961 - RPA odchodzi z WN-- 1962 - Pakistan opuszcza WNB. Przyczyny rozpadu brytyjskiego systemu kolonialnego-- podwyższenie się poziomu życia w koloniach - lokale elity -- rosnąca świadomość narodowaC. Unia Francuska -- przed II WŚ do Francji należą kolonie w Afryce Zachodniej i Środkowej, Azji -- de Gaulle - obiecuje mniejszościom wolność w koloniach -- 1946 powstanie Unii Francuskiej przepisem konstytucyjnym - połączenie Francji z koloniami afrykańskimi i azjatyckimi Podział na III kategorie -- terytoria zamorskie i departamenty ( kolonie w Azji i Afryce z wyjątkiem Maroko, Tunezji, Togo, Kamerunu) -- państwa stowarzyszone: Maroko i Tunezja -- terytoria stowarzyszone: Togo i Kamerun Struktura Unii - prezydent - wybierany we Francji - jest głową każdego państwa - zgromadzenie 50% - Francja i 50% pozostali - wysoka rada - wybierana przez wszystkich członków unii -- 1958 à zmiana konstytucji Francji (C de Gaulle) - państwa Unii miały utrzymywać stosunki między sobą na podstawie umów dwustronnych D. Sprawa Algierii -- w 1951 - Libia uzyskuje niepodległość (dawna kolonia włoska) -- Algieria punkt zapalny - ruchy separatystyczne -- 1954 - fala zamachów i akcji partyzanckich -- 1956 ostatecznie uformował się FLN - Front Wyzwolenia Narodowego - - skoordynowanie walk -- 1958 - FLN uzyskuje reprezentację polityczną Rząd Tymczasowy Republiki Algierskiej (prem. Ferhat Abbas) cel : wygnanie Francuzów z Algierii -- rozmowy Francuzów z Abbasem na temat autonomii dla Algierii - bunt elit francuskich mieszkających w A. -- V.1958 - "akcja rezurekcyjna" - próba puczu we Francji - ratunek dla rządu - przekazanie władzy de Gaullowi -- 1961 - OAS - (Organizacja Tajnej Armii) - organizacja francuska przeciwko de Gaullowi -- III.1962 - Evien - podpisanie porozumienia francusko-algierskiego - plebiscyty we Francji IV.1962 - TAK - plebiscyty w Algierii VII.1962 - TAK-- 5.VII.1962 -- Algieria niepodległa (prezydent Abbas) - w latach 54-62 - zginęło 1 mln -- po Algierii - fala walk wyzwoleńczych w Afryce -- trzy etapy -- 1956 -1965 - niepodległość dla koloni francuskich i brytyjskich Maroko, Sudan 1956 Mali, Niger, Czad, Kongo, Somalia, Madagaskar 1960 -- 1966 - 1975 - dogorywanie koloni brytyjskich i w koloniach portugalskich Angora, Mozambik, Botsfana -- 1975 - 1990 - terytoria na wybrzeżach Afryki - Dżibuti
E. Zjawiska mające wpływ na rozpad systemu kolonialnego: 1. ONZ - 1952 - popiera plan dekolonizacji - 1960 - deklaracja w sprawie przyznania niepodległości krajom i narodom kolonialnym - 1961 - powstanie komisji dekolonizacyjnej - 1966 - "Pakty praw człowieka " = deklaracja wolności narodów - 1972 - rezolucja - kolonializm = zjawisko niebezpieczne dla pokoju 2. Ruch państw niezaangażowanych - inspirowany przez Ghangiego Nerhu (Indie) przyciągnięcie Indonezji Sukarno Jugosławia (Tito) Egipt (Naser) - pierwsze spotkanie 1955 - (Ruch państw niezaangażowanych) konferencja w Bandurgu 10 tez - najważniejsze = poszanowanie suwerenności innych państw, równość ras, wyrzeczenie się interwencji - spotkania co trzy lata - państwo gospodarz jest jednocześnie przewodniczącym szczytu - 1964 - Egipt. 1970 - Lusaka, 1973 - Algier, 1976 Colombo, 1979 Kuba, 1983 - Indie - upadek ruchu - śmierć liderówF. Wojna w Wietnamie -- po wojnie 1945 - powstaje Demokratyczna Republika Wietnamu (Viet-minh) - Francuzi uznają powstanie państwa, ale musi ono wstąpić do unii i wpuścić wojska francuskie na swoje terytorium -Wiet-Minh - nie zgadza się è Francuzi wkraczają na teren Wietnamu - do 1950 -mają przewagę - potem gorzej - decydujące starcie w dolinie Dien-Cien- Phu - F. dolina. W. góry - VII.1954 - konferencja pokojowa w Paryżu - podział Wietnamu na część północną (DRW) i południową - Wietnam wzdłuż 17 rown. - 1958 - powstaje Wietkong - partyzantka do walki -- wojna amerykańsko-wietnamska - walka Wietkongu na terenach Wietnamu - liczne zamachy i terror - prezydent Wietnamu (Ngho Dhim Dien) - wprowadza stan wyjątkowy 1961 - pomoc amerykanów - 1963 - Wietkong zabija prezydenta Wietnamu - 1964 - Wietkong atakuje amerykański DDG Madox - II.1965 atak Wietkongu na lądowe pozycje amerykanów , naloty na północny Wietnam - 1973 - amerykanie nie są w stanie dłużej walczyć wojska północy wkraczają na południe - 1976 Socj. Rep. Wietn.G. Dzisiaj kolonie : a. Wielka Brytania - kolonie - Monserrat, Kajmany, Makau, Wyspy Normandzkie, Giblartar, Dziewicze wyspy bryt., wyspa św. Heleny wyspy Czagos, Bermudy, Falklandy - dominia - Trynidad a Tobago b. Francja - departamenty : Guadelupe, Martynika, Reuniony - terytoria zamorskie - Nowa Kaledonia, Polinezja Francuska, Markizy - zbiorowiska zamorskie - Saint Pierr, Majotta
prosze