Efekty zewnętrzne

Efekty zewnętrzne występują wówczas gdy efektywność produkcji w jednym przedsiębiorstwie (B) jest uzależniona od rozmiarów produkcji i/lub nakładów innego przedsiębiorstwa (A), przy założeniu, że

a)      uzależnienie to ma charakter pozarynkowy (nie znajduje wyrazu w transakcjach kupna-sprzedaży,

b)     wpływ przedsiębiorstwa A na B jest niezamierzony.

Zakładając, że producent A wytwarza dobro X, a producent B dobro Y, to o istnieniu efektów zewnętrznych można mówić przy następującym określeniu funkcji produkcji obu producentów:

A = f (x1, x2, x3, ..., xn)

B = f (y1, y2, y3, ..., ym )

Występowanie efektów zewnętrznych wyraża się w tym przypadku zależnością funkcji produkcji producenta B od wielkości jednego z czynników produkcji przedsiębiorstwa A.

Jeżeli z punktu widzenia producenta B wpływ ten jest negatywny wtedy mówi się o kosztach zewnętrznych,

dB/dxm < 0

Jeśli wpływ ten jest pozytywny to mówi się o korzyściach zewnętrznych

dB/dxm > 0.

Nieefektywność przy występowaniu kosztów zewnętrznych polega na ty, że podaż dobra którego dostarczanie pociąga za sobą taki rodzaj kosztów jest nadmierna w stosunku do popytu.

Podmiotem zainteresowania ekonomii nie jest zanieczyszczenie środowiska w sensie fizycznym, ale utrata dobrobytu spowodowana istnieniem kosztów zewnętrznych. Są one dla narażonych na zanieczyszczenia podmiotów i społeczeństwa jako całości równie realne jak każde inne marnotrawstwo zasobów w gospodarce.

Podatek Pigou

Problem kosztów zewnętrznych rozwiązany został po raz pierwszy przez Artura Cecila Pigou. Optymalna wielkość tzw. Podatku Pigou czyli opłaty mającej doprowadzić do interakcji (włączenia kosztów zewnętrznych generowanych przez przedsiębiorstwo w ich rachunek mikroekonomiczny) kosztu zewnętrznego, wynosi tyle, ile wynoszą koszty zewnętrzne w punkcie ich zrównania się z korzyściami z działalności gospodarczej prowadzonej przez emitenta zanieczyszczeń.

Podatek Pigou

Podatku Pigou nie da się zastosować w czystej postaci ponieważ musiałby on być naliczany dla każdego przedsiębiorstwa oddzielnie. Dodatkowo ciężko jest określić w formie pieniężnej strat spowodowanych określonym rodzajem zanieczyszczeń (zwaloryzować koszty zewnętrzne).

Sama idea podatku Pigou posłużyła do stworzenia opłat za emisję zanieczyszczeń. Niestety stosowane stawki opłat są znacznie niższe niż wymagane przez podatek Pigou.

Podatki ekologiczne wlicza się dla każdej szkodliwej substancji osobno. Przy określaniu wielkości podatku bierze się pod uwagę względną szkodliwość ekologiczną tej substancji oraz przybliżone i uśrednione straty powodowane przez te substancje.