Źródła integracji:
1. Kultura antyku:
- polis
- społeczeństwo obywatelskie
- brak oddzielnego organu władzy – obywatele dzielą się na rządzących i rządzonych – są samorządni
- urzędy kolegialne
- równość
- retoryka
- erystyka
- filozofia
- logika
2. Chrześcijaństwo:
- spoza Europy – z Jerozolimy
- symbole UE pochodzą z tego źródła
- sacrum – profanum
- dobro i zło
- Trójca święta – związek w komunii jedności – integracja, społeczny wymiar natury Boga
- praktyka maratonu i konfesjonału
3. Prawo rzymskie:
- porządek prawny
- sposób organizacji – oparty na prawie i administracji
- lex
- pactum
-najwyższym prawem jest dobro ludzi
Idee zjednoczonej Europy:
1. Uniwersalizm chrześcijański – św. Augustyn
- Christianitas
- wspólne prawo, wspólnota cywilizacyjna, porządek pokojowy pax romana
2. Działania Karola Wielkiego
- wyrażał najsilniej ideę jedności chrześcijańskiej, zakładał szkoły z jednym systemem nauczania, jednolity system monetarny, wielonarodowe armie, wprowadzał łacinę i jednolite prawo
3. Liga Pokoju Jerzego z Podiebradu
- 1462 – 1464 – pomysł utworzenia Ligi Pokoju – Bawaria, Burgundia, Czechy, Francja, Polska, Wenecja, Węgry
- równy status członków – na to nie zgodziła się Francja
- organy: Trybunał i Rada
4. Unia polsko – litewska:
– 1569 – Rzeczpospolita Obojga Narodów – wspólny władca, sejm, moneta
5. Wielki Plan księcia de Sully
- związany z królem Henrykiem IV – utworzenie związku państw obejmującego trzy wyznania: katolicyzm, luteranizm i kalwinizm
- pomijał Rosję i Turcję
6. Projekt Williama Penna
- powołanie związku państw europejskich
- przeniesienie modelu państwa na stosunki międzynarodowe
- uwzględniał Rosję i Turcję
- organy: Parlament – dla stanowienia norm, łagodzenia sporów i nakładania sankcji, Rząd i Trybunał dla Europy
7. Unia Europejska de Saint Pierre
- wieczyste przymierze wszystkich państw europejskich, w tym Rosji
- władcy mieli scedować swe uprawnienia na Stały
Senat – który rozstrzygałby spory, decydowałby o polityce, finansach i sprawach militarnych
8. Federacja Europejska Stanisława Leszczyńskiego
- do eliminowania konfliktów
9. Umowa Społeczna Rousseau
- sojusz wolnych narodów za pomocą kontraktów
10. Zjednoczenie siłą – Napoleon
- zjednoczenie siłą, obsadzanie na tronach Europy krewnych, strach, jednolite prawo
11. Święte Przymierze
- 1815 – Anglia, Austria, Prusy, Rosja – Paneuropejski związek Narodów bez Turcji i Stolicy Apostolskiej
- koncert mocarstw = równowaga sił
12. Liga Europejska Adama Czartoryskiego
- 1825 – Esej o dyplomacji
- organy: Najwyższa Rada, Senat, Kongres
- skład: federacje regionalne – bałkańska, słowiańska, francuska, włoska
13. Wiosna Ludów:
- 1831 Mazzini – Młode Włochy
- 1834 – Młoda Europa – próba utworzenia federacji europejskiej
- 1849 – pierwszy zjazd słowiański w Wiedniu – jednoczenie Polaków, Rosja
14. 1915 Mittleuropa – strefa wolnego handlu, układ polityczny, sojusz wojskowy przeciwko państwo Trójprzymierza
15. Zjednoczone Stany Europy Lenina
- federacja Niemiec, Polski, Rosji po I wojnie światowej
16. Teoria Kalergiego:
- 1932 – człowiek kosmopolita, człowiek europejczyk
- zagrożenia dla Europy: rozbicie gospodarcze, osłabienie walkami, mocarstwa światowe,
- ratunek: zjednoczenie całego kontynentu bez ZSRR i UK
- pochodzenie: tradycja uniwersalizmu rzymskiego, doświadczeń narodu żydowskiego, myśli humanistycznej
- Europa miała być federacją w ramach Ligi Narodów
- organy: Izba Narodów i Izba Państw
- realizacja: 1. Zwołani konferencji. 2.Podpisanie umów. 3. Utworzenie paneuropejskiej unii celnej i obszaru gospodarczego. 4. Utworzenie Stanów Zjednoczonych Europy
- idea ta wzbudziła zainteresowanie wśród intelektualistów, ale władze państw były jej przeciwne. Intelektualiści przeczuwali, że żeby Europa przetrwała – musi się integrować
1929 – Wiedeń – Kongres Paneuropejski, ponad 2000 delegatów
- Unia Paneuropejska na czele z Kalergim, Międzynarodowe Towarzystwo Wspierania Europy na czele z Boschem
- ruch paneuropejski – antykomunistyczny, antynacjonalistyczny, duchowy
1930 – II Kongres Unii Paneuropejskiej w Berlinie, UK – są za współpracą europejską, ale przeciw integracji
1932 – Kalergi chce złagodzenia postanowień traktatu wersalskiego, czym zraża do siebie wielu zwolenników
1933 – po dojściu Hitlera do władzy Niemcy wycofują się z ruchu
1935 – z unii wycofują się Polacy
Po 1939 – siedzibę UP z Wiednia przeniesiono do Nowego Jorku
17. Teoria Aristida Branda
- 1929 – zgłoszenie na forum LN idei Unii Federalnej- Stanów Zjednoczonych Europy
- początek: Francja, Niemcy, UK dla przykładu
- założenia: zniesienie barier celnych, utworzenie wspólnego rynku europejskiego, później federacji
- organy: Konferencja Europejska, Stały Komitet Polityczny, Sekretariat
- wykluczenie Turcji i ZSRR
- Niemcy (umocnienie pozycji Francji) i UK sceptyczne; małe państwa entuzjazm, ale wyrażały strach o suwerenność, ZSRR zarzucał imperialność.
1930 – w ramach LG – Komisja Studiów nad Europą
- przeszkody w integracji: spory między krajami, kryzys gospodarczy, sceptycyzm UK i ZSRR, zarzut, eksponowanie interesów Francji, dojście Hitlera do władzy
Federacje regionalne:
1. Masaryk – związek narodów od Bałtyku po Morze Czarne i Adriatyk
2. Piłsudski – chęć reaktywowania unii polsko-litewskiej, Polska Centrum federacji oddzielającej ZSRR od Niemiec
1930 – Oslo – porozumienie państw Szwecji, Danii, Norwegii, Finlandii, Belgii, Holandii, Luksemburga – celem stabilizacji handlu
1920/21 – Mała Ententa – Czechosłowacja, Jugosławia, Rumunia – polityka i gospodarka
1932 – Austria – Mittleuropy Zwischeneuropą – bariera pomiędzy ZSRR a Niemcami, bariera dla socjalizmu i bolszewizmu
1933 – Mussolini – projekt współpracy Austrii, Węgier, Włoch celem zapobieżenia wchłonięcia Austrii przez Niemcy
1934 – Ententa Bałkańska – Grecja, Jugosławia, Rumunia, Turcja – obrona przed polityką Włoch i Niemiec
1934 – Ententa Bałtycka – Estonia, Litwa, Łotwa
1940 – po agresji Niemiec na Francję Churchill wychodzi z inicjatywą unii fr – ang: wspólne obywatelstwo, parlament, rząd, obrona, finanse, ale Francja w stanie wojny odrzuciła projekt
1940 – Partia Pracy postuluje utworzenie organizacji kontrolującej gospodarkę na kontynencie
1941 – na emigracji powstał projekt unii celnej Beneluksu na wzór porozumień Belgii i Holandii oraz Belgii i Luksemburga
1943 – Churchill przedstawił ideę utworzenia Rady Europy jak strefy pomiędzy USA – ZSRR, Radzie Europy miałyby podlegać federacje regionalne – dunajska, bałkańska, skandynawska, środkowoeuropejska.
Papież proponował większa współpracę państw katolickich, wspierał polityków chadeckich
1944 – przygotowywanie w USA konstytucji dla europy na wzór konstytucji USA – organy: dwuizbowy Kongres, Rząd, Sąd Najwyższy
Roosevelt:
Popierał dążenia ZSRR, akceptował strefy wpływów, zależało mu na poparciu Stalina w pokonaniu Japonii.
ZSRR – było przeciwne integracyjnym działaniom na emigracji, o tym powinny decydować narody a nie politycy na wygnaniu.
Po śmierci Roosevelta prezydenturę objął Truman, który prowadził politykę przeciwko ZSRR – dla niego integracja europejska była interesem USA w Europie przeciwko ZSRR.
Stadia integracji ekonomicznej:
1. Strefa wolnego handlu: brak ceł wewnętrznych
2. Unia celna: + brak ceł zewnętrznych
3. Jednolity rynek wewnętrzny: + wolność przepływu usług, towarów, kapitału, osób
4. Unia ekonomiczna i monetarna: + harmonizacja polityki ekonomicznej
+ wspólna waluta, jednolity system wymiany walut, wspólny Bank
Centralny
Europa po wojnie:
NIEMCY: całkowicie zniszczone, budowa wspólnej Europy jedyną drogą odbudowy Niemiec, pozwoli to odciąć się od przeszłości, integracja stała się priorytetem polityki, współpraca z Francją i USA, integracja to jedyny sposób na realizację celów politycznych Niemiec.
FRANCJA: całkowicie osłabiona, głównym celem było niedopuszczenie do odrodzenia potęgi niemieckiej, pod naciskiem USA: odpór zagrożenia ze strony Niemiec nie możliwy jest bez współpracy z Niemcami.
WŁOCHY: uważane za nieprzyjaciela, kryzys gospodarczy, nędza, bezrobocie, moralnie obciążone faszyzmem, Chrześcijańska Demokracja za swój cel uważała integrację europejską, zaangażowanie duchownych, poparcie ze strony papiestwa, ze względu na swoją historię, kulturę – muszą odegrać ważną rolę w integracji.
USA: celem było zagrodzenie radzieckiej ekspansji, środkiem miała być integracja europejska, doktryna Trumana, pomoc gospodarcza i militarna dla krajów zagrożonych komunizmem, nie dopuścić do porozumienia radziecko-tureckiego, polityka z pozycji siły
UK: zwycięsko wyszła z wojny, trzy kręgi koncentryczne polityki zagranicznej: 1. commonwealth 2. USA 3. Europa Zach.. 1946 – pomysł zjednoczenia commonwealth i USA – niezrealizowano.
Kraje BENELUKSU: skłonność do integracji – są to państwa małe. Były prekursorami integracji
1946 – Churchill wzywa w Zurychu do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, żelazna kurtyna, integracja jest działaniem zapobiegającym wojnie i zapewnia rozwój gospodarczy
1947 – Plan Marshalla – pomoc amerykańska w ramach europejskiego Planu Odbudowy, miał łagodzić skutki wojny i zapewnić odpowiednie tempo rozwoju, sposób na przeciwstawienie się komunizmowi, sposób na integrację – państwa musiały współdziałać.
1948 – powołano Europejską Organizację Współpracy Gospodarczej dla realizacji Planu Marshalla, struktura współpracy międzypaństwowej nie ponadnarodowej
1948 – UK wysuwa propozycję utworzenia Unii Zachodniej – UK, Francja, Włochy, Beneluks, jako proces konfrontacji zimnowojennej
1948 – traktat brukselski – w sprawie gospodarczej, społecznej, kulturalnej współpracy i zbiorowej samoobrony
1948 – Kongres w Hadze – dyskusja nad sposobami jednoczenia Europy, spór między federalistami a unionistami, rezolucje haskie:
1. kulturalna – wspólne dziedzictwo cywilizacji europejskiej, potrzeba gwarantowania praw człowieka, rozwijanie świadomości europejskiej.
2. polityczna - postulowała powołanie zgromadzenia europejskiego, przyjęcie Karty Praw Człowieka i
powołanie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
3. ekonomiczno-społeczna – propagowanie tworzenia jedności ekonomicznej, znoszenie barier
Handlowych
Po Kongresie powstały: Europejska Unia Płatnicza, Europejska Fundacja Kulturalna, Centrum Studiów Europejskich w Brugii, Ruch Europejski, Rada Europy.
1949 – NATO – USA, Kanada, Francja, Beneluks, UK, Dania, Islandia, Norwegia, Włochy, Portugalia.
- powstał w okresie narastającej konfrontacji wsch-zach
- w celu przeciwstawienia się polityce Stalina (narzucił niedemokratyczne formy władzy, zablokował
Berlin)
- ważny art. 5. – zobowiązanie udzielenia pomocy
- ograniczało rolę wojskową Unii Zachodniej
- włączyło to Europę w szerszy system obronny zachodu
- organy: Rada NATO (msz, obrony, finansów)
1949 – RWPG – dla gospodarczej, propagandowej, politycznej przeciwwagi wobec Planu Marshalla, zdominowana przez interesy ZSRR.
1949 – powstała Rada Europy – Beneluks, Dania, Norwegia, Szwecja, UK, Francja, Włochy, Irlandia.
-organy: Komitet Ministrów i Zgromadzenie Doradcze
- siedziba w Strasburgu (Alzacja i Lotaryngia)
- 8.08.1949 – posiedzenie inauguracyjne
- miała torować drogę dalszym procesom integracyjnym, doprowadziła do zawarcia wielu porozumień
z zakresu działań społecznych i kulturalnych, działalność na rzecz ochrony środowiska, praw
mniejszości, tożsamości kulturowej, umacniania demokracji.
- stała się organizacją konsultacyjną
1950 – Rada Europy doprowadziła do powstania Konwencji Ochrony Praw Człowieka; Europejska Komisja Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka
1950 – J. Monnet zgłosił inicjatywę utworzenia EWWiS
Plan Schumana – (pomysłodawca Monnet) – propozycja podporządkowania francuskiej i niemieckiej produkcji węgla i stali wspólnemu organowi – jako pierwszy krok do federacji gospodarki europejskiej i środek do eliminowania konfliktów pomiędzy Francją a Niemcami.
- należy stopniowo wprowadzać sektorowe rozwiązania.
- odwoływał się do wartośi chrześcijańskich, solidarności europejskiej.
- od unii gospodarczej trzeba przejść do integracji politycznej, miał być to zaczyn szerszej federacji
- dawał możliwość umocnienia pozycji Francji i odbudowania Niemiec
- rozważano projekty integracyjne z innych dziedzin – greek pool, white pool, itd
1950 – UK nie chce tworzyć EWWiS
1951 – podpisanie Traktatu Paryskiego – powołano EWWiS (Beneluks, Francja, Włochy)
- traktat wszedł w życie w 1952 roku.
- przeciwnikami we Francji byli gaulliści i komuniści – zagrożenie dla suwerenności
- organy: Wysoka Władza – wykonawczy, Rada – kontrolny, msz p.czł., Wspólne Zgromadzenie –
delegaci z p.czł., ocena dorocznego raportu Wysokiej Władzy, Trybunał Sprawiedliwości
- traktat ograniczył tradycyjnie pojmowaną suwerenność
- stworzył wspólny rynek węgla i stali – zniesiono cła i inne opłaty
- zakazano dyskryminacji producentów i praktyk ograniczających konkurencję.
1950 – USA występuje z propozycją włączenia RFN do NATO
1950 – Plan Plevena – zgłoszony przez premiera Francji Plevena (pomysłodawcą był J. Monnet) jako projekt EWO:
- miał stworzyć federacyjną strukturę wojskową państw „6” z udziałem niemieckim i zarazem
zablokować samodzielne odbudowywanie armii RFN
- przewidywał powstanie wspólnego ministerstwa obrony z europejskim sztabem generalnym
- oznaczało wyrzeczenie się przez państwa EWO części swojej suwerenności
1952 – msz sześciu państw EWWiS podpisało w Paryżu traktat o EWO
- projekt spotkał się z aprobatą federalistów, ale sprzeciwili się niechętni współpracy z USA, np.
Gaulliści, komuniści, socjaliści, republikanie
- partie komunistyczne zwalczały ten pomysł jako przejaw integracji
- Watykan...
naatuus