Poematy ''Zimnej Góry''.pdf

HanShan:Poematy„ZimnejGóry”

Tłumaczenieiprzypisy: AndrzejOsi«ski

Składwykonanowprogramie L A T E X2 "

Tekstjestdost¦pnypodadresem mahajana.net

PrzedmowadopoematówHanShana,pióra

LuCh’iu-yina,gubernatoraprowincjiT’ai. 1

Niktniemapoj¦cia,jakimczłowiekiemnaprawd¦byłHanShan 2 .yj¡jeszczestarcy,

którzygopami¦taj¡;mówi¡,»ebyłbiedakiemiszale«cem.yłwsamotno±cisiedemdzie-

si¡tli 3 nazachódodokr¦guT’ang-hsingwprowincjiT’ien-t’ai 4 ,wmiejscunazywanym

„Zimn¡Gór¡”.Cz¦stoschodziłnadół—do±wi¡tyniKuo-ch’ing.W±wi¡tynitejmieszkał

Shih’te 5 ,któryprowadziłjadłodajni¦dlamnichów.Shih’tepozostawiałniekiedydlaHan

Shanaresztkijedzenia,ukrywaj¡cjewbambusowejrurze.HanShanprzybywałiunosiłje

zesob¡;przechodz¡cprzezdług¡werand¦,wołałikrzyczałzrado±ci,±miej¡csi¦irozma-

wiaj¡czsamymsob¡.Pewnegorazumnisipobieglizanim,azłapawszygo,wy±miewali

1 PoematyHanShanazostałyprzetłumaczonenaj¦zykangielskikilkakrotnie.Donajciekawszychprze-

kładównale»¡praceArthuraWaleya(1954)orazGarySnydera(1958)itenostatniprzekładjestprzed-

miotemniniejszegotłumaczenianaj¦zykpolski.Zinnychprzekładównale»ywymieni¢francusk¡wersj¦

PatrikaCarr´ez1985roku—któraporazpierwszyobj¦ławszystkieprzypisywaneHanShanowipoema-

ty,anietylkoichcz¦±¢—oraznajnowszeangielskiepraceRobertaG.Hendricksa(1990)iBillaPortera

(2000),któryudost¦pniłtak»ezachodnimczytelnikomnieznanepoezjeCh’ing-hungatj.„Kamiennego

Domu”.

2 HanShan(jap.Kanzan),nazywany„Zimn¡Gór¡”—»yłnajprawdopodobniejnaprzełomieVIIIiIX

wieku,jakkolwiekniektórzybadaczeskłonnis¡widzie¢wnimposta¢mitologiczn¡,którejistnienieuza-

sadniajedyniezbiórniezwykłychpoematów,doskonalereprezentuj¡cychduchachi«skiegoczanigł¦boko

zakorzenionychwtradycjitaoistycznej.PrzypisywanaHanShanowikolekcjajestniejednolitastylistycz-

nieimogła—jaktwierdziEdwinG.Pulleyblankwswojejpracy„Linguisticevidenceforthedateof

Han-shan”—powstawa¢praktycznienaprzestrzenicałegopanowaniadynastiiT’ang(618–905).Zkolei

chi«skabadaczkaJiaSinhuaprzypisałaautorstwoponad50poematówHanShanainnemumnichowi

onazwiskuCaoshanBenji(840–901).Spórtrwadodniadzisiejszegoiniepozostałrozstrzygni¦ty.

3 Około112kilometrów

4 Obecniechi«skaprowincjaZhejiang(wymawianarównie»jakoChehkianglubChekiang).

5 Shih-TelubShih’tebyłpoet¡ibuddyjskimmnichem,»yj¡cym(ok.780–850)wczasachchi«skiej

dynastiiT’angipełni¡cymposługikuchennewklasztorzeKuo-ch’ing.Klasztortenznajdowałsi¦istotnie

wgórachT’ien-ta’i,wpa±mieci¡gn¡cymsi¦a»powybrze»eMorzaWschodniochi«skiego.Uwa»anyza

rówie±nikaHanShana„ZimnejGóry”orazFengKana„Du»egoKija”,byłwistocieodnichmłodszy.

Przyja¹«tychtrojgamnichów,nazywanychówcze±nie„trójk¡zT’ien-ta’i”byłalegendarna.

si¦zniego.HanShanzatrzymałsi¦,klasn¡łwdłoniei±miałsi¦dorozpukuprzezpewien

czas—„cha!cha!cha!”—apotemodszedł.

Wygl¡dałjakwłócz¦ga.Jegociałoitwarzbyłystareipokurczone.Jednakwka»dym

słowie,którewypowiadał,tkwiłogł¦bokieznaczenie,pozostaj¡cewzgodzieznajsubtel-

niejszymizasadamiDharmy—je±litylkokto±potraﬁłsi¦nadnimiodpowiedniozastano-

wi¢.Wszystko,oczymmówiłmiałoposmakTao;jegogł¦bokichiniezbadanychtajemnic.

Nosiłkapeluszzkorybrzozowej,jegołachmanybyłycałkowiciezu»yteipostrz¦pione,

akawałkidrewnaskładałysi¦nacałejegoobuwie.WtensposóbludzieDrogiukrywaj¡

swoje±lady:jednoczeniesi¦wszelkichkategoriiiwzajemneprzenikaniesi¦rzeczy.Natej

długiejwerandzie,kiedytakwołałi±piewał,odpowiadaj¡cwszystkimswoje„cha!cha!

cha!”—trzy±wiatyobracałysi¦dookoła 6 .Niekiedy,przebywaj¡cwjakiej±wiosceb¡d¹

gospodarstwie,±miałsi¦irozmawiałzbydłem.Czasemmiłyizgodny,innymrazemnie-

ust¦pliwy;jegoistot¦przepełniałonieustanneszcz¦±cie.Leczjakczłowiekpozbawiony

m¡dro±cimógłgorozpozna¢?

Pewnegorazuotrzymałemstanowiskoskromnegourz¦dnikawTan-ch’iu.Wdzie«

odjazduprze±ladowałmnieokropnybólgłowy.Posłałempolekarza,lecztenniebył

wstaniemnieuleczy¢imójstanpogarszałsi¦.Wówczasspotkałembuddyjskiegomi-

strzaimieniemFeng-kan 7 ,którypowiedział,i»przybyłdomniespecjalniea»ze±wi¡tyni

Kuo-ch’ingwT’ien-t’ai.Poprosiłem,abyuwolniłmnieodchoroby.U±miechn¡łsi¦ipowie-

dział:„Ciałozło»onejestzczterechelementów;chorobapłyniezezłudzenia.Je±lichcesz

j¡zwyci¦»y¢,potrzebujeszczystejwody”.Kto±przyniósłmistrzowiwod¦,atenpokro-

piłmnieni¡.Wjednejchwilichorobazostaławykorzeniona.Potemmistrzsi¦odezwał:

„WprefekturzeT’aipanuj¡szkodliwewyziewy,takwi¦cje±lisi¦tamudajesz,musiszna

siebieuwa»a¢”.Zapytałemgo:„Czywtwojejokolicymieszkaj¡jacy±m¦drcy,których

mógłbymuwa»a¢zamistrza?”.Odpowiedział,conast¦puje:„Kiedygoujrzysz—nieroz-

poznaszgowogóle,kiedygorozpoznasz—niezobaczyszgo.Je±lipragnieszgoujrze¢,

niemo»eszpolega¢napozorach.Wówczasgozobaczysz.HanShanjestMandziu±rim,

ukrywaj¡cymsi¦Kuo-ch’ing.Shih’tejestSamantabhadr¡.Wygl¡daj¡jakostatnibiedacy

azachowuj¡si¦jakszale«cy.Razprzychodz¡,razodchodz¡.Pracuj¡wkuchnijadalni

klasztoruKuo-ch’ing,dogl¡daj¡cognia”.Topowiedziawszy,odszedł.

Rozpocz¡łempodró»,abypodj¡¢prac¦wT’ai-chou,niezapominaj¡cocałejsprawie.

Przybyłemnamiejscepotrzechdniach,natychmiastudałemsi¦do±wi¡tyniizasypałem

pytaniamijakiego±staregomnicha.Wszystkowskazywałonato,»emistrzpowiedział

prawd¦,takwi¦cwydałempolecenia,abysprawdzi¢czywokr¦guT’ang-hsingfaktycz-

niemieszkaliHanShaniShih’te.S¦dziaOkr¦gowyprzekazałminast¦puj¡c¡wiadomo±¢:

„Wnaszymokr¦gu,siedemdziesi¡tlinazachódodtegomiejsca,wznosisi¦góra.Ludzie

widywalijakiego±biednegoczłowieka,wyłaniaj¡cegosi¦zeskał,któryzatrzymywałsi¦

6 wiatpo»¡dania,±wiatformyi±wiatbezformy(niematerialny)

7 Feng-kan,nazywanyte»„WielkimKijem”byłchi«skimmnichemipoet¡zen,»yj¡cymnaprzełomie

VIIIiIXwieku,bliskozwi¡zanymzHanShanemorazShih’te.Legendagłosi,i»przyjechałonpewnego

dniado±wi¡tyniKuo-ch’ingnatygrysie.Mierzyłponad180cmwzrostuiniegoliłgłowy.Odtejpory

przebywałw±wi¡tyni,mieszkaj¡cwpomieszczeniutu»zabibliotek¡,gdziełuskałry»i±piewałsutry.

nachwil¦wKuo-ch’ing.W±wi¡tynnejjadalnijestdrugi,podobnyczłowiek,onazwisku

Shih’te”.Oddałempokłoniudałemsi¦wkierunkuKuo-ch’ing.Rozpytywałemludzi,kr¦-

c¡cychsi¦wokół±wi¡tyni:„MieszkałtutajmistrzFeng-kan.Gdzieonprzebywa?Agdzie

mog¦znale¹¢HanShanaiShih’te?”.PrzemówiłmnichoimieniuT’ao-ch’iao:„Mistrz

Feng-kanmieszkałnatyłachbiblioteki.Obecnieniktju»tamniemieszka;cz¦stotam

przychodziiryczytygrys.HanShaniShih’teprzebywaj¡wkuchni”.Mnichzaprowa-

dziłmniedoogródkaFeng-kana.Potemotworzyłfurt¦iujrzeli±myjedynie±ladytygrysa.

ZapytałemmnichówTao-ch’iaoorazPao-te:„Kiedy»yłtutajFeng-kan,czymonsi¦zaj-

mował?”.Odpowiedzieli:„Tłukłiobierałry»,anoc¡±piewałpiosenki,abysi¦zabawi¢”.

Nast¦pnieudali±mysi¦dokuchni.Przedpiecemsiedziałodwóchm¦»czyzn,patrz¡cych

wogie«i±miej¡cychsi¦nacałygłos.Pokłoniłemsi¦przednimi.„Ho!”—krzykn¦łana

mnietadwójka.Uderzaliwdłoniei±mialisi¦dorozpuku:„cha!cha!cha!”.Wydawali

okrzyki,apotemzacz¦limówi¢:„Feng-kan—plotkarz,plotkarz.NierozpoznajeszAmi-

tabhy,dlaczegowi¦cobdarzasznasuprzejmo±ci¡?”.Dookołazebralisi¦mnisi,przebiegło

przeznichzdziwienie.„Dlaczegowielkiurz¦dnikpokłoniłsi¦parzebłaznów?”.Dwajm¦»-

czy¹nischwycilisi¦zar¦ceiwybieglize±wi¡tyni.Krzykn¡łem:„Łapcieich”—leczoni

zd¡»yliszybkouciec.HanShanpowróciłna„Zimn¡Gór¦”.Zapytałemmnichów:„Czyci

dwajpragn¡osiedli¢si¦wtej±wi¡tyni?”.Poleciłem,abyznale¹lidlanichpomieszczenie

ipoprosiliHanShanaorazShih’teopowrótdo±wi¡tyni,gdziemog¡zamieszka¢.

Powróciłemdomojegookr¦gupoleciłem,abyprzygotowa¢dwakompletyczystych

ubra«,zebra¢niecokadzidłaiwszystkotoposła¢do±wi¡tyni—lecztamcim¦»czy¹ninie

powrócili.Kazałemwi¦cwszystkozanie±¢na„Zimn¡Gór¦”.PakowaczwidziałHanShana,

którywrzeszczałnacałygłos:„Złodziej,złodziej”,anast¦pniewycofałsi¦dojakiej±

jaskini.Poczymjeszczekrzykn¡ł:„Mówi¦dociebieczłowieku—dokładajwszelkich

stara«”,wkroczyłdogrotyiznikn¡ł.Pieczarazamkn¦łasi¦zaniminieudałoimsi¦go

wy±ledzi¢.ladyShih’teznikłyrównie»całkowicie...

PoleciłemTao-ch’iaoiinnymmnichom,abydowiedzielisi¦wjakisposób»yliHan

ShaniShih’teiabyodszukaliwszystkiewierszewypisanenatykwachbambusa,kawałkach

drewna,kamieniachiskałach;atak»etewyrytena±cianachludzkichdomów.Byłoich

ponadtrzysta.Na±cianiewschodniegoołtarzaShih’tenapisałjak¡±gath¦.Wszystkie

zostałyzebraneiopublikowanewjednejksi¦dze.

PrzestrzegamzasadyUmysłuBuddy.Toprawdziweszcz¦±ciemócspotka¢ludziTao,

dlategote»napisałemtenpanegiryk.

Poematy„ZimnejGóry”

cie»kaprowadz¡cadodomuHanShanajestzaiste±mieszna.

Istniejedroga,leczniewida¢±laduwozuanikonia.

Zbiegaj¡cesi¦zesob¡w¡wozy—ci¦»ko±ledzi¢ichzakr¦ty,

Bezładniepomieszaneskały—niewiarygodniesurowe.

Tysi¡cetrawpochylaj¡si¦podci¦»aremrosy,

Poro±ni¦tesosnamiwzgórzeszemrzenawietrze.

Ijeszczezgubiłemskrótwiod¡cydodomu,

Ciałozapytujecie«:jakzamn¡nad¡»asz?

Wg¡szczuskałwybrałemsobiemiejsce—

S¡tu±cie»kidlaptaków,ale»adnegoszlakudlamnie.

Cosi¦kryjepozaogrodem?

Białeobłokilgn¡doniewyra¹nychskał.

Iletolatju»tu»yj¦?

Nieustanniemijaj¡wiosnyizimy.

Id¹cie,zapyta¢rodzin,posiadaj¡cychsrebrastołoweipowozy:

„Jaki»po»ytekztegocałegohałasuipieni¦dzy?”

Wgórachpanujechłód.

Zawszejesttuzimno,nietylkotegolata.

Postrz¦pioneskarpywiecznieotulone±niegiem,

Lasywciemnychw¡wozachnasi¡kaj¡mgł¡.

Wko«cuczerwcatrawajeszczekiełkuje,

Napocz¡tkusierpniazaczynaj¡opada¢li±ciezdrzew.

Tuwła±nieprzebywam,wysokowgórach,

Spogl¡damispogl¡dam,leczniejestemwstanieujrze¢nawetnieba.

Poganiammegokoniaprzezzrujnowanemiasto.

Doszcz¦tniezniszczonemiastoprzygn¦biamegoducha.

Wysokie,niskie,staregzymsy

Ogromne,małegrobowce,którymprzybywalat.

Mójcie«poruszasi¦wsamotno±ci;

Niesłycha¢nawettrzaskukurcz¡cejsi¦trumny.

almiwszystkichtychzwyczajnychko±ci,

Którewksi¦gachNie±miertelnikówpozostaj¡bezimienne.

Pragn¡łemosiedli¢si¦wdobrymmiejscu:

„ZimnaGóra”b¦dziebezpieczna.

Delikatnywiatrporuszaukryt¡sosn¡—

Posłuchajuwa»nie—d¹wi¦kstajesi¦wyra¹niejszy.

Tamwdole,siwowłosyczłowiek

Mruczyprzezcałyczasczytaj¡cpismaHuangiLao 8 .

Oddziesi¡teklatniepowracamdodomu,

Ju»nawetniepami¦tamdrogi,któr¡tuprzyszedłem.

Ludziepytaj¡odrog¦prowadz¡c¡na„Zimn¡Gór¦”.

Do„ZimnejGóry”niemo»nadotrze¢»adnymszlakiem.

Latemludtunietopnieje,

Wschodz¡cesło«ceniewyra¹niemajaczywwiruj¡cejmgle.

Jakmisi¦toudało?

Mójumysłnieprzypominawaszychumysłów.

Gdybywaszeumysłybyłypodobnemojemu,

Mogliby±ciej¡zdoby¢iprzebywa¢wła±nietutaj.

Osiedliłemsi¦na„ZimnejGórze”bardzodawnotemu,

Wydajesi¦jakbyupłyn¦łyniezmierzonelata.

W¦druj¦swobodnie,czaj¦si¦zadrzewamiipotokami,

Iprzesiaduj¦godzinami,obserwuj¡czjawiska.

Ludzieniezapuszczaj¡si¦gł¦bokowgóry.

Białeobłokizbieraj¡si¦ikł¦bi¡.

Rzadkatrawasłu»yzamaterac,

Bł¦kitniebajest±wietn¡kołdr¡.

Zadowolony,zkamieniempodgłow¡,

Pozwalamniebuiziemiprzechodzi¢swojeprzemiany.

Wdrapuj¦si¦na„Zimn¡Gór¦”.

Szlakbiegniebezko«ca:

Długiw¡wózzapchanyosypuj¡cymisi¦kamieniamiigłazami,

Szerokistrumie«,majacz¡cawemgletrawa.

Mechjestbardzo±liski,jakkolwiekniepadałdeszcz,

Sosna±piewa,cho¢wiatrniewieje.

8 ChodzituopismaLao-tsy,natomiasttrudnojednoznaczniestwierdzi¢,ojakim„Huangu”wspomi-

naj¡strofywiersza.By¢mo»ejesttoHuangPo(jap.Obaku),jednaktenostatnizmarłw850roku,

czyliniemalstolatpodomniemanympowstaniupoematów„ZimnejGóry”.Gdybyjednakprzyj¡¢,jak

zauwa»aj¡niektórzybadacze,i»HanShan»yłwdrugiejpołowieIXwieku,wówczasnauczanieHuang

Pobyłobymudoskonaleznane.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: