1492-1501
Daty panowania Jana Olbrachta
1501-1506
Daty panowania Aleksandra Jagiellończyka
X 1501
Przywilej mielnicki
1505
Sejm zbiera się w Radomiu
1548-1572
Panowanie Zygmunta II Augusta
1519
Ostatnia wojna z zakonem krzyżackim
1537
Pospolite ruszenie pod Lwowem na wyprawę włoską, zmieniło się już w otwarty rokosz nazwany przez zwolenników króla wojną kokoszą.
1504
Sejm w Piotrkowie uchwalenie ustaw godzących w podstawy potęgi rodów senatorskich. Oraz odebranie dóbr koronnych przywłaszczonych przez wielkie rody
1526
Przyłączenie Mazowsza do Korony
1569
Unia z Litwą (dążenie do scalenia ziem rządzonych przez Jagiellonów)
Sejm w Lublinie
1573
Zjazd szlachty w Warszawie sejm konwokacyjny, Konfederacja warszawska – akt zapewniający porządek w państwie.
1572
Śmierć ostatniego Jagiellona
Pierwsza wolna elekcja Henryka Walezego
Artykuły henrykowskie – gwarantowały szlachcie zachowanie wszystkich dotychczasowych przywilejów. Śmierć Zygmunta Augusta.
1575
Elekcja cesarza Maksymiliana Habsburga
1587
Elekcja Anny Jagiellonki
1576
Koronacja Stefana Batorego (męża Anny)
1586
Śmierć Stefana Batorego
Druga podwójna elekcja (Zygmunt Waza – siostrzeniec Anny i Maksymiliana Habsburga).
Wcielenie ogromnych obszarów mówiących po Rusku, wyznających religię prawosławną.
1548
Śmierć Zygmunta I Starego
1520-1540
Zygmunt Stary wydaje szereg dekretów antyreformacyjnych.
1562-1565
Wspólnota kalwinistów rozpada się na zbiór większy (kalwiński) i zbiór mniejszy (ariański)
1558
Powstanie w Gdańsku gimnazjum luterańskiego
1557
Powstanie w Toruniu -||-
Szkoła Ormian
1541
Założenie uniwersytetu królewieckiego
Zygmunt II August
1562
Sąd egzekucyjny uchwalił ostateczne zniesienie starościańskiej egzekucji wyroków duchownych
1570
Luteranie, kalwini, bracia czescy (arian wyłączono)zawarli ogólne porozumienie tzw. Zgoda sandomierska
1596
Unia brzeska – akt unii z kościołem katolickim
Folwark pańszczyźniany – był gospodarstwem rolnym lub rolno – handlowym, którego funkcjonowanie opierało się na przymusowej pracy chłopów na rzecz właściciela ziemi.
Koniunktura – całokształt wskaźników życia gospodarczego wskazujących stan gospodarki kraju lub danego rynku towarowego.
Pańszczyzna – zobowiązanie chłopów do wykonywania bezpłatnych prac w pańskim gospodarstwie.
Pańszczyzna sprzężajna – wykonywana przez kmieciów (chłop pełno rolny). Sprzężaj stanowiły konie i woły, które kmieć musiał utrzymywać w swoim gospodarstwie.
Pańszczyzna piesza – wykonywana przez zagrodników (posiadających kilka morgów ziemi).
Gospodarka ekstensywna – zwiększanie produkcji rolnej przez zwiększenie terenu uprawy.
Faktorzy – osoba upoważniona przez przedsiębiorców do prowadzenia w ich imieniu działalności handlowej.
“Parlamentum generale” – łacińska nazwa zjazdu walnego.
Sejmiki ziemskie – zbierały się jako zgromadzenia ogółu szlachty w poszczególnych ziemiach.
Posłowie ziemscy – pełnomocnicy szlachty przybywający w jej zastępstwie.
Izba poselska – izba posłów ziemskich.
Skład senatu – arcybiskupi i biskupi rzymsko – katoliccy wojewodowie, kasztelanowie, oraz najwyżsi urzędnicy władz centralnych (marszałkowie nadworny i wielki, kanclerz, podkanclerzy, podskarbi).
Nihil novi – “nic nowego” zasada wprowadzona na sejmie w Radomiu 1505 – konstytucja nihil novi (wg niej nie wolno było ustanowić w dziedzinie praw ogólnopaństwowych i uprawnień stanu szlacheckiego bez zgody obu izb sejmu, senatu i izby poselskiej) ustanawiała demokrację szlachecką.
Egzekucja dóbr – godziła w podstawy majątkowe możnowładców, miała zapewnić stałe dochody skarbowi państwa.
Annaty – opłaty przesyłane do Rzymu przez duchownych.
Rzeczpospolita Obojga Narodów – wspólny monarcha, wspólny sejm.
Interrex – głowa państwa w okresie bezkrólewia.
Kaptury – konfederacje szlacheckie – przejęły władzę w poszczególnych ziemiach i województwach.
Sądy kapturowe – zobowiązane do strzeżenia porządku publicznego.
Trybunał koronny i Litewski – najważniejsze instancje sądowe.
Sejmiki przedsejmowe – wybierały posłów na sejm walny.
Sejmiki deputackie – obierające deputatów do Trybunału.
Sejmiki elekcyjne – wybierały urzędników powiatowych oraz kandydatów do królewskiej nominacji na sędziego.
Sejmiki relacyjne – przyjmujące sprawozdania posłów z obrad sejmu i podejmujące decyzje o poborze podatków.
Attyki – dekoracyjne ściany wieńczące budowle i często przesłaniające dach.
Nazwiska:
Maciej z Miechowa – wydał drukiem pierwszą nowożytną geografię Europy wschodniej.
Mikołaj Kopernik – 1543 o obrotach sfer niebieskich
A.F.Modrzewski (1503-1572) – Łaski czyli o karze za mężobójstwo.
Mikołaj Rej – Krótka rozprawa między 3 osobami
Jan Kochanowski (1530-1584) –
Stanisław Orzechowski (1513-1566) – głosił, że ustrój Rzeczypospolitej nie potrzebuje naprawy
Franciszek Florentczyk i Bartłomiej Berecci odbudowują częściowo spalony Wawel.
feniks68