Metody wychowania

Metody wychowania - pomagają współczesnym osobom zaangażowanym w proces wychowania odnaleźć się w trudnych aspektach dotyczących wielości nurtów wychowania. Nakreślają obraz, wskazują drogę, którą należy podążać w swojej pracy pedagoga.

Metody wychowania:

·         W ujęciu prakseologicznym – metoda to ogólny sposób postępowania. Założeniem, każdej metody jest dążenie do osiągniecie celów a cel to wartości, jednym słowem poprzez odpowiednie metody drzym do wdrożenia wartości.

·         Kopaliński – metoda to świadome, konsekwentne, systematyczne postępowanie. Składają się na nie środki i czynności, które służą realizacji celu.

·         Kamiński – sposoby konsekwentnego i możliwie najbardziej skutecznego postępowania zmierzające do określonego celu.

·         Muszyński - sposób postępowania wychowawcy, polegający na wywieraniu wpływu na aktywność wychowanka, związany zawsze z obszarem nagród i kar. Wychowanie poprzez stosowanie tych metod dąży do obranego celu.

Zadaniem teorii wychowania jest tworzenie, rekonstrukcja, przetwarzanie tak treści, metod, kształtów wychowania, aby potrafiły się one wpasować w ówczesny kształt i model świata. Staje się więc niezbędne ciągłe poszukiwanie najlepszych i jak najbardziej aktualnych rozwiązań dotyczących wychowania i kształtowania jednostki. Teoria wychowania to dział, którego treścią i celem jest człowiek (podmiot), treścią jest wychowanie (przedmiot), metodą – sposób wytwarzania odpowiednich postaw, cech, nawyków w młodym lub dorosłym człowieku. Możemy zatem powiedzieć, ze istotą wychowania jest całokształt związany z formowaniem i dopasowaniem nas samych do aktualnych i przyszłych modeli dobrze wychowanego człowieka (w pełnym tego słowa znaczeniu - moralnie, fizycznie, społecznie, emocjonalnie, umysłowo).

Style wychowania

Wyróżnić można 3 podstawowe style wychowania:

Autorytarny:

·         dominacja wychowawcy

·         podporządkowanie wychowanka

·         wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne

·         metody bezpośrednie: nagrody, kary

Partnerski:

·         liberalny

·         samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych

·         pozostawiona swoboda i niezależność dziecku

·         interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych

·         wychowanie poprzez życiowe sytuacje

Demokratyczny:

·         współkreowanie wychowanka

·         wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka

·         metody pośrednie: oddziaływanie poprzez naśladownictwo

Podział wg Muszyńskiego:

WPŁYW OSOBISTY:

·         wyrażanie aprobaty i dezaprobaty (podoba - nie podoba mi się)

·         działanie – wpływu osobistego

·         perswazja

·         wysuwanie sugestii

·         instruowanie

Indywidualna relacja wychowawca-wychowanek, wg tych oddziaływań będziemy poznawać świat.

WPŁYW SPOŁECZNY

·         modyfikacja celów zespołu

·         kształtowanie norm postępowania

·         przekształcanie struktury zespołu

·         nadawanie właściwego kierunku kontroli

Pod wpływem otoczenia możemy zmienić swoje zachowanie by dostosować się do ogółu, by pozyskać akceptację

WPŁYW SYTUACYJNY

·         nagradzanie

·         karanie

·         organizowanie doświadczenia

Określona sytuacja może wpłynąć na nasze zachowanie ( strata bliskich)

KIEROWANIE SAMOWYCHOWANIEM

·         ukazywanie samych sposobów

·         przygotowanie do świadomego ćwiczenia

·         ukazywanie do świadomego ćwiczenia

To co zrobię sama dla siebie, kierowanie swoim samorozwojem, to jakie wartości będą miały wpływ na mój system wartości

Podział wg Piotrowiak

·         metody bezpośrednie

·         metody pośrednie

·         metody indywidualne i grupowe

Metody bezpośrednie

To metody działające na świadomość.

NAGRADZANIE

·         wybiórczość w stosowaniu nagród

·         brak uzasadnienia

·         nagradzanie – rozwija postawy konsumpcyjne

KARANIE

·         niska skuteczność karania

·         stosowanie karania zbiorowego

·         eksponowanie kar fizycznych w wychowaniu

·         powstanie zaburzeń emocjonalnych

W dzisiejszych czasach okazuje się iż ten rodzaj metody wychowania jest wielce nieskuteczny. Karanie – budzi mechanizmy obronne ( myślenie autonomiczne zrobię co będę chciał) Nagradzanie – szukanie kolejnych korzyści (komercje).

Metody pośrednie

Działające na podświadomość - skuteczność tych metod jest wg niektórych osób o wiele wyższa.

METODA PERSWAZYJNO – INFORMACYJNA

·         tłumaczenie, przekazywanie, danych w celu zmiany opinii, postaw, zachowań

·         korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy

·         w metodzie tej posługujemy się językiem werbalnym i niewerbalnym

·         wychowujemy poprzez: komunikacje, rozmawiając, dyskutując, polemizując, perswadując

Warunki skuteczności:

·         miejętne słuchanie (nie zamykamy się na opinię rozmówcy i na drugą osobę)

·         umiejętne formułowanie argumentów (dojrzałe argumentowanie)

·         stosowanie komunikatów pozawerbalnych (zgodność z komunikatem werbalnym)

·         rezygnacja z bezwzględnej dominacji wyrażonej w opiniach. (nie moralizować, w wychowaniu nie ma zwycięzców i przegranych, wychowanie bez porażek)

Problemy:

·         skłonność do moralizowania

·         chęć potwierdzenia własnych racji

·         unikanie tematów trudnych (tabu)

WAZNA KONCEPCJA GORDONOWSKA:

·         komunikat przejrzysty,

·         oparty na słuchaniu

·         nie ma wygranych, przegranych

·         nie oceniać - blokada dialogu

·         wysłuchać, nie przerywać, niech powie co ma do powiedzenia

METODA MODELOWANIA ( MODELOWANIE- WZOROWANIE) Bronfenbrenner

·         naśladowanie zachowań, ról społecznych, upodabnianie się w sposób nieświadomy do innych osób

·         efekt bezpośredni ( dziecko zachowuje się dokładnie jak wychowawca)

·         efekt generalizowania (tendencja do zbliżonych zachowań, jakimi posługiwali się nasi wychowawcy)

Warunki skuteczności: 1. identyfikacja wychowanka z wychowawcą (autorytet) 2. atrakcyjność treści przekazywanych przez model (treści dostosowane do okresu życia, w okresie dojrzewania – ucieczka od autorytetu rodziców – potem powrót) 3. wartości przyswojone przez dziecko - jako determinanty pozytywnych lub negatywnych zachowań 4. wiek dziecka- metoda skuteczniejsza w młodym wieku dziecka

Problemy: 1. brak właściwych wzorców zachowań (rodzina, media, instytucje) pozytywne ok., negatywne – zasada dziedziczenia patologii 2. rozbieżność między obszarem deklaracji a zachowań wychowawców (nasila się w okresie dojrzewania- wzór rodzica nie jest idealny, poszukiwanie bardziej spójnych wzorów zachowań)

Metoda zadaniowa (MOTYWUJĄCO-PROWOKUJĄCA)

·         powierzanie dziecku zadań

·         stawianie dziecka w sytuacjach problemowych

·         wykształcanie dzięki tym sytuacjom konstruktywnych zachowań i postaw

·         uczy się dzięki temu czego należy unikać, jak postępować

·         nawiązanie do DEWEYOWSKIEJ koncepcji – doświadczenia (działalne jest źródłem wiedzy)

Warunki skuteczności:

·         umiejętne formułowanie zadań ( poziom i możliwości dostosowane)

·         zaangażowanie

·         stopniowanie trudności ( od prostych do trudnych)

·         obiektywna ocena działalności wychowanka

·         pogłębianie samodzielności wychowanka ( interweniować tylko gdy jest taka potrzeba)

Problemy:

·         trudności w formułowaniu zadań

·         skłonność do wyręczania wychowanka

Metoda grupowa

·         oddziaływanie kilku osób na jednostkę w celu zmodyfikowania postaw bądź zachowań

·         zmiany poprzez bycie i działanie z innymi osobami

METODA ORGANIZOWANIA DZIAŁALNOŚCI ZESPOŁOWEJ (Kamiński, Courinet)

·         istnieją cechy przywódców zespołu

·         nikogo nie można włączyć do grupy na siłę

·         grupa nie powinna być liczna spychanie odpowiedzialności na innych

·         lider powinien wyłonić się sam w sposób naturalny

·         gdy 2 liderów warto podzielić grupę

Warunki skuteczności: 1. odpowiednia liczebność zespołu 2. różnorodność (duże grupy ok. 50 os.) 3. grupy dobrane według temperamentu 4. precyzyjne określenie zadań 5. koordynacja działań

Problemy: 1. konflikty miedzy członkami zespołu 2. pogłębianie podziałów 3. Rozwój postaw konformistycznych, 4. ulegamy grupie, przestajemy się angażować

Metoda organizowania działalności samorządowej – A. Neill

·         uczestnictwo dzieci i młodzieży w działalności

·         uczy odpowiedzialności, ważności, że możemy mieć na coś wpływ

·         przygotowanie do samodzielnego życia

·         zbyt wczesne włączenie spowoduje upośledzenie na gruncie społecznym

Warunki skuteczności:

·         realność zadań i problemów

·         zwiększenie udziału wychowanków

·         usprawnianie rozwiązań organizacyjnych

·         tworzeniu równych szans udziału w budowaniu rzeczywistości

Problemy

·         powstanie klik i grup interesów

·         brak spójności działań

·         nadmierna ingerencja wychowanków.