Rino Cammilleri INKWIZYTOR Przeoya: Irena Burchacka Wydanie polskie: 1999 Wstp ...inquietum est cor nostrum, donec requiescat in te. w. Augustyn Bg jest Prawd. Kto mwi prawd, pomnaa ask na ziemi. Z tej to wanie mioci do prawdy, dla czciowego zadouczynienia za me grzechy chwytam za piro, by skreli te strony ku przyszej pamici ludzi dobrej woli. Zabieram si do uwiecznienia na pimie wiernej kroniki wydarze, zaszych w Pizie, Roku Paskiego Tysic Dwiecie Czterdziestego i Sidmego od Narodzenia Naszego Pana Jezusa Chrystusa, ktrych to wydarze byem, z Boej woli, wiadkiem. Wyczekaem na t ostatni chwil mego ycia, eby, zanim udam si na sd przed oblicze Niebieskiego Trybunau, dokona najwyszego aktu pokory. Bohaterowie tej opowieci od dawna nie yj, a ja wznosz mody i bagania, by Bg przyj ich dusze. W mojej opowieci zmieniem niektre nazwiska, daty i pewne mniej istotne wydarzenia. Uczyniem to, aby nadmierne zabieganie o prawd nie przesonio mi miosierdzia, nalenego potomkom niektrych z tych osb, ktrzy to potomkowie yj jeszcze i maj prawo, by ich dobra sawa nie poniosa najmniejszego uszczerbku z powodu przeszoci, kiedy to byli oni w kwiecie niewinnoci lub nawet dopiero w Boych planach. Kadego wszake, kto przeczyta te stronice zapewniam, i opowie nie zostaa zmieniona w adnej ze swych istotnych czci oraz, e dooyem wszelkiego starania, byle tylko ten - kto chce zrozumie - zrozumia. Chciaem powierzy sowu pisanemu moje wspomnienie tak, by zajaniaa cnota poczciwych, za pyszni zostali zawstydzeni. Przede wszystkim za, niechaj si objawi w penym wietle czowieczestwo i wiara prawdziwego bohatera tych wydarze, ojca Konrada Leclerca z Tours, z zakonu kaznodziejskiego witego Dominika. Prosz szczeglnie o wsparcie Najwitsz Pann, by podtrzymywaa moj do i obdarzya wiatem m pami i oczy, zanim zamkn si na wieki. Za zezwoleniem przeora, in Nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Dan w Cassino, w dniu w. Jana, w Roku Chrystusowym Tysic Dwiecie Dziewidziesitym i Dziewitym. I. Wszystko zaczo si 21 padziernika roku 1247. Tego ranka niebo nad Piz nabrzmiao deszczem. Szarawe wiato czynio niewyranym i zamglonym soneczne, barwne miasto, ktre jeszcze zachowao znakomito Republiki Morskiej; znakomito po prawdzie podupad, zduszon w tych cikich czasach przez aroganck Florencje i potn Genue. Jednak oznaki ywej mimo wszystko dumy poyskiway jaskrawo na miejskich szyldach, rozjaniajcych mroczne domy - wiee, na koskich czaprakach, tarczach, zbrojach, na banderach galer spywajcych Arno, hen, poza mury miasta. Z naga bysno soce i miasto, o tej porze dnia, stao si wielobarwnym mrowiskiem: pstre stroje rzemielnikw w cechowych barwach, jeszcze jaskrawiej przystrojeni szlachcice ze swoimi giermkami, mnisi dominikascy w czarno-biaych habitach, wieniacy obnoszcy ca gam zieleni i brzw. Powietrze wypeniay kujce w uszy melodyjne nawoywania heroldw, kupcw, niewiast z dziemi, kaznodziejw, ebrakw. I jeszcze dobiegajce zewszd gosy zachwalajcych swe wino oberystw; chopcw z ani publicznych, obiecujcych czyst i nagrzan wod; fryzjerek i balwierek dajcych do zrozumienia, e mog poleci usugi zgoa inne ni te, ktre gono zachwalay; kantyleny sprzedawcw pczkw; litanie kotlarzy kujcych mied i gonym okrzykiem opatrujcych kade uderzenie; kto sprzedawa krzycza, kto kupowa wrzeszcza, kto pyta o drog przycza si do tego chru. Siedzcy w rogu podwrca na ziemi stary ebrak, uczestnik wyprawy krzyowej, usiowa przekrzycze gosy podsuwajc przechodniom miseczk i wskazujc aonie na kikut nogi, owinity brudnymi szmatami. W imi Boe, okacie lito staremu pielgrzymowi! - woa aosnym i amliwym gosem. - Okacie miosierdzie, szlachetni Pizaczycy temu, kto wszystko odda dla witej Wiary! May datek, bogaci panowie, bym mg was poleci Najwitszej Pannie w moich modlitwach! Zota moneta sucho stukna o dno miseczki. ebrak wytrzeszczy nagle oczy. Zoto! Unis wzrok. Naprzeciw niego sta mczyzna w szarym paszczu i kapturze odrzuconym na ramiona. ebrak przymkn oczy, by lepiej go obserwowa: by wysoki i chudy, czarnooki i czarnowosy. Mg mie jakie czterdzieci lat. Wosy mia gadkie, obcite rwno z przodu i z tyu wedle typowej mody mskiej z tamtych lat. Gste brwi, orli nos, wskie usta nadaway temu obliczu wyraz siy i zdecydowania. Wystajce koci policzkowe i zapade policzki wskazyway na klasyczny typ rdziemnomorski, ale blado twarzy i wysoki wzrost przeczyy pierwszemu wraeniu. Z caej postaci bia sia i spokj. A jednoczenie smutek. Dziwny to doprawdy czowiek, myla obserwujcy go stary krzyowiec. Wzbudza lk a jednoczenie ufno: zdaje si mc rozkazywa samym spojrzeniem, penym jakiego magnetyzmu; na obliczu maluje si ascetyzm, jednake wykrj ust jest zmysowy; od nasady nosa biegnie pionowa zmarszczka, znak cierpienia. Jednak spoglda na niego z czuoci. Nie, nie myli si, to nie by zwyky w takich razach wyraz twarzy kogo, kto przystaje, by rzuci grosik. Ta twarz zdawaa si mwi: ty o tym nie wiesz, lecz ja jestem w gorszym ni ty pooeniu. Schylcie si, panie. Jak widzicie, ja nie mog si unie, by wam podzikowa za wasz hojno. Mczyzna przybliy si do starego, patrzc mu w oczy. Niechaj Pan nasz, Jezus Chrystus, okae wam miosierdzie, tak jak mnie go nie okaza - rzek ebrak. - Pod Jego znakiem walczyem, a dzielnym byem wojownikiem. Na te sowa twarz mu staa i, wskazujc ze zoci na kikut nogi, podsumowa: Oto nagroda, jak Niebo zesao mojej wierze! Tamten przez chwil zatopi wzrok w jego oczach, a potem rzek z cicha: Pan nikomu nie obiecywa nagrody na ziemi, ale twoje imi wypisane jest ognistymi literami tam w grze, przed obliczem Krlowej nieba a strzeg go w. Jerzy rycerz i w. Micha ksi wojska niebieskiego. Trwaj zatem w wierze: twoje zadanie jeszcze nie skoczone. Grb wity nadal tkwi w rkach niewiernych, a tylu modych trwonicych czas na naogi i hulanki czeka na sowo, ktre rozpali w nich ideay. A eby uwierzy, e Pan Bg ci nie opuci, masz tu drug monet. Bdziesz mg pj do Altopascio, do Braci Szpitalnikw, gdzie w imi Boe otrzymasz opiek i leczenie. Stary schwyci gwatownie denara, ktrego tamten mu podawa. Nagle jednak, zawstydzony wasn zachannoci, upuci go z wolna do miseczki i unis wilgotne ze wzruszenia oczy ku rozmwcy. Kim jestecie, panie?, zapyta ochryple. Moje imi nie ma znaczenia, a i tak nic by ci nie powiedziao, odpar mczyzna zamierzajc odej. Wasz akcent, panie, jest cudzoziemski, cho nieatwo to zauway - nalega drugi. - Ale moje uszy przyzwyczaiy si rozpoznawa wszystkie akcenty chrzecijastwa, tak jak potrafi to kady krzyowiec. Co was przywiodo do tego miasta? le si tu dzieje, panie. Dwa lata ju mijaj, gdy Ojciec wity, Innocenty, na soborze w Lionie zdj z tronu Fryderyka cesarza i to miasto take oboone jest interdyktem. Jakby tego byo nie do, pewne krwawe zdarzenie okryo aob i tak ju niespokojne ycie tej krainy a ziarno herezji wzeszo nawet w bliskoci witych gmachw!. Wszystko to wypowiedzia jednym tchem, jakby chcia za wszelk cen zatrzyma swego dobroczyc. I rzeczywicie udao mu si, gdy przy ostatnich jego sowach tamten nagle sta si niezwykle uwany, mimo e, poza krtkim byskiem w oczach, wyraz jego twarzy, zdawa si niczym nie zmieniony. Stary krzyowiec wszake, przejty sw opowieci, nie spostrzeg zainteresowania, jakie przez moment zamigotao w wejrzeniu mczyzny. Bardziej ni niedostatek i kalectwo ci kamieniem na sercu ludzka niewyrozumiao i obojtno. W gruncie rzeczy, bardziej ni o rzadkie monety, ktre spieszcy si przechodnie rzucali, by uzyska w zamian kojce, cho chwilowe, doznanie wasnej dobroci, baga, w imi Boe, by znalaz si kto, kto postoi przy nim, suchajc, cho p godzinki. I oto teraz znalaz si kto, kto nareszcie nie gna pospiesznie za swoimi sprawami, wicej nawet, zdawa si naprawd zaciekawiony tym, co krzyowiec mia do powiedzenia. Wtedy sowa wypyny mu z ust nieprzerwanym strumieniem, tak jakby chcia, by tamten nie mia czasu pomyle, e wszystkie te zdarzenia byy w sumie niepotrzebne, e pora wsta i odej. Przed bram kurii znaleli rozdzianego z szat trupa Beatrice Sciancati, niewiasty znanej tu z nader swawolnych obyczajw, - cign stary, rad e zdoa zatrzyma swego hojnego dobroczyc. - Ot, niechaj Bg ma lito nad nami, ciao leao w pozycji odwrconego krzya, porodku pentagramu, otoczone siedmioma czarnymi wiecami! I, szczyt okruciestwa, miao otwarty bok i wyjte serce. Doda do tego trzeba, i rd zmarej to stronnicy Viscontich, ktrzy teraz zrzucaj win na zwolennikw rodziny Gherardesca, ich odwiecznych zagorzaych rywali. Arcybiskup, ze swej strony, spuci ze smyczy nagonk na dzielnic ydowsk, by szuka pord ukrytych tam czarownikw i heretykw. Niewiele jednak moe z racji chronicych ydw gwarancji. Tymczasem rzecz caa dzieje si w najcilejszym sekrecie. Wszyscy zainteresowani dokadaj stara, aby nie przedostaa si adna wie o zdarzeniu, tak by nikt nie opisa tej sprawy dla przyszej pamici. Czyni tak, by wymaza hab ze sawnych nazwisk w to wpltanych oraz z miasta, penego chway miasta, ktre dao tylu witych, bohaterw i bojownikw witej wiary. Przeor dominikanw po kryjomu zosta wysany do Rzymu, aby uzyska przyjazd zaopatrzonego we wszelkie penomocnictwa inkwizytora, ktry by rozwiza spraw na wiksz chwa Bo. Tymczasem wrzucili do lochw alchemika, znawc spraw tajemnych. Ale to nie on. A skd ty o tym wiesz?. Znam go dobrze: by ze mn w Ziemi witej. Niewierni uczynili ze niewolnika i wykastrowali, dawno temu. To od nich nau...
parowozik