Choroba Raynauda, porażenie nerwu strzałkowego
__________________________________________________________________________________
Choroba Raynauda
Chorobę o podłożu czynnościowym, która można określić jako napadowe zblednięcie, zasinienie, zaczerwienienie oraz drętwienie występujące pod wpływem zimna lub bodźców psychicznych. Przyczyną tych dolegliwości jest skurcz tętnic w częściach dystalnych (palce rąk i nóg, ręce, płatki uszu, koniuszek nosa). Przyczyną choroby jest prawdopodobnie nieprawidłowy metabolizm noradrenaliny w obwodowych zakończeniach włókien nerwowych układu współczulnego.
W okresie napadu można wyróżnić trzy okresy:
1. Okres, w którym występuje miejscowe omdlenie z towarzyszącą bladością i utratą czucia palców rąk.
2. Okres miejscowej zamartwicy podczas której występuje sine zabarwienie palców.
3. Okres odruchowego rozszerzenia naczyń.
Zespół Raynauda występuje jako objaw w rozmaitych zmianach organicznych tętnic kończyn, w zmianach organicznych w układzie nerwowym (jamistość rdzenia, zapalenie nerwów obwodowych itp.), w zatruciach (ołowiem, arsenem, talem itp.), w zaburzeniach rozwojowych a także w chorobach zawodowych, którym towarzyszy uszkodzenie aparatu nerwowo-naczyniowego (przewlekłe działanie drgań i zimna na ręce).
Choroba Raynauda, w odróżnieniu od zespołu Raynauda, charakteryzuje się tym. że:
- napady kurczu naczyń są wywołane oziębieniem lub stanami emocjonalnymi, - zmiany występują symetrycznie,
- palce, poza napadami, nie są zmienione lub występuje tylko powierzchowna martwica,
- nie można wykryć zmian uznanych za pierwotne.
Stosowane zabiegi
Bezwzględnie należy chronić kończyny przed działaniem zimna. W tych przypadkach, w których napady są związane z menstruacją lub menopauzą należy stosować odpowiednie leczenie hormonalne.
W leczeniu stosuje się leki rozszerzające naczynia oraz zmniejszające napięcie układu współczulnego.
W niektórych przypadkach wykonuje się sympatektomię szyjną (wycięcie górnych zwojów szyjnych) w celu zmniejszenia napięcia naczynioruchowego w kończynach górnych.
Zabiegi fizykalne stosuje się tylko między napadami, a ich celem jest:
- zmniejszenie napięcia ścian naczyń tętniczych,
- poprawa ukrwienia kończyn,
- działanie przeciwbólowe,
- poprawa trofiki tkanek,
- usunięcie przyczyn sprzyjających powstawaniu choroby.
Fizykoterapia
W zakresie fizykoterapii stosuje się: promieniowanie nadfioletowe (co 3 do 4 dni), galwanizację (m.in. kołnierz galwaniczny wg Szczerbaka), kąpiele czterokomorowe, jontoforezę (histaminową, jodową, magnezową, wapniową), prądy diadynamiczne, prądy interferencyjne, diatermię krótkofalową, terapuls, ultradźwięki, kąpiele o temperaturze stopniowanej, kąpiele o temperaturze zmiennej, masaż wibracyjny (Aquavibron), masaż wirowy, masaż podwodny, kąpiele lecznicze (kwasowęglowe, siarczkowo-siarkowodorowe), peloidoterapię (zawijania, okłady i kąpiele z pasty lub papki borowinowej).
Masaż
Masaż, podobnie jak inne zabiegi, wykonujemy tylko w okresie międzynapadowym.
Możemy wyróżnić dwa sposoby postępowania.
Pierwszy sposób - klasyczny - polega na wykonywaniu masażu grzbietu i kręgosłupa ze szczególnym uwzględnieniem odcinka szyjnego. W masażu wykorzystujemy techniki rozluźniających (głaskania, delikatne rozcierania, ugniatanie podłużne, uciski jednoczesne). Po około 3 zabiegach dołączamy klasyczne opracowanie kończyn górnych stosując: głaskania, delikatne rozcierania, ugniatanie podłużne, uciski jednoczesne. Głaskania można wykonywać zarówno dosercowo, jak i odsercowo. Należy również doprowadzić do poprawy krążenia w okolicy nosa i uszu.
Jeżeli palce objęte są procesem martwiczym, masaż rozpoczynamy od śródręcza.
Drugi sposób - segmentarny - polega na wykonywaniu zabiegów wg schematu masażu segmentarnego.
Kinezyterapia
Ćwiczenia powinny być prowadzone w pozycji leżącej lub stojącej celem uniknięcia napięć mięśni kończyn dolnych.
Stosuje się:
- Ćwiczenia czynne w stawach barkowych, łokciowych i nadgarstkowych (20-30 powtórzeń rozłożonych na cały dzień).
- Ćwiczenia ręki i palców (zaciskanie palców w pięści i szerokie odwodzenie z wyprostem palców).
- Ćwiczenia ułożeniowe kończyn górnych wg ćwiczeń Burgera. Rozpoczynamy w pozycji leżenia tyłem na wąskiej kozetce. Pacjent unosi ręce w górę na odpowiedni okres czasu, następnie opuszcza je w dół (poza łóżko), po czym układa na łóżku, czyli w ułożeniu poziomym. Cykl takich ćwiczeń należy powtarzać 3 do 4 razy dziennie.
- Ćwiczenia ogólnousprawniające.
- Gry i zabawy ruchowe uwzględniające ruchy kończyn górnych. - Terapię zajęciową (robótki ręczne).
Porażenie nerwu strzałkowego
Porażenie nerwu strzałkowego wspólnego jest najczęściej występującym wśród porażeń nerwów obwodowych. Do porażenia dochodzi przeważnie w przypadku złamania okolicy główki strzałki. Czasami do uszkodzenia dochodzi przed lub w czasie porodu wskutek ucisku miednicy na tę część nerwu kulszowego, która zawiera włókna przechodzące do nerwu strzałkowego. Obserwuje się porażenie i zanik przedniej grupy mięśni goleni, mięśnia krótkiego prostownika palców i mięśni strzałkowych. Wskutek porażenia chory nie może chodzić na piętach (chód brodzący), przy czym stopa zwisa w ułożeniu końsko-szpotawym.
Następuje zniesienie: zgięcia grzbietowego w stawie skokowym, prostowania palców, nawracania stopy i osłabienie odwracania (możliwe tylko w zgięciu grzbietowym). Na bocznej powierzchni podudzia (dolne 2/3Ň), grzbiecie stopy i palców (z wyjątkiem ostatnich paliczków) obserwuje się zniesienie czucia.
Wskutek zaburzenia procesów odżywczych pojawiają się zmiany w obrębie skóry i paznokci, a na podudziu często tworzą się owrzodzenia.
Okres porażenia
Jedyną terapią w tym okresie, trwającym od 5 do 12 dni, jest terapia spoczynkowa. Stosuje się szynę gipsową lub sprężynę podtrzymującą palce i stopę w zgięciu grzbietowym, czasami z lekkim odwróceniem.
Okres kompensacji
W zakresie fizykoterapii stosuje się: promieniowanie podczerwone (z niebieskim filtrem), galwanizację miejscową, jontoforezę, prądy interferencyjne, prądy diadynamiczne, kąpiele lecznicze (solankowe, siarczane). Podstawowym zabiegiem jest elektrostymulacja.
Przy pojawieniu się zmian skórnych i owrzodzeń podudzi kończyny chorej nie masujemy. Jeżeli nie ma innych przeciwwskazań, możemy wykonywać masaż kończyny zdrowej wywierając wpływ konsensualny. W masażu wykorzystujemy wszystkie techniki klasyczne.
Jeżeli zmiany odżywcze nie występują lub są nieznaczne, za zgodą lekarza prowadzącego możemy wykonywać masaż.
Przy uszkodzeniu okołoporodowym masażem obejmujemy całą kończynę. Jeżeli do uszkodzenia doszło w okolicy główki strzałki, początkowo omijamy to miejsce. Masażem obejmujemy stopę, staw skokowy, dolne 2/3 podudzia i udo. Masaż ma charakter odżywczy. Stosujemy głaskania, delikatne rozcierania i uciski jednoczesne. Stopniowo włączamy mocniejsze rozcierania i ugniatania podłużne. W obrębie stawu skokowego stosujemy dużo rozcierań poprzecznych w celu zapobieżenia zesztywnieniu pochewek ścięgnistych, ścięgien i torebki stawowej.
Od chwili pojawienia się oznak regeneracji różnicujemy masaż mięśni zdrowych (techniki rozluźniające) od masażu mięśni porażonych (stopniowo wprowadzamy techniki pobudzające: ugniatanie poprzeczne, uciski naprzemienne, wibrację podłużną).
Masażem obejmujemy, również miejsce uszkodzenia. Stopniowo od technik lekkich i powierzchownych (głaskania i powierzchowne rozcierania) przechodzimy do technik mocniejszych (delikatne ugniatania podłużne, uciski naprzemienne).
Początkowo wykonuje się ruchy bierne w obrębie palców (zginanie i prostowanie), stawów śródstopno-palcowych i stawu skokowego w pełnym zakresie.
W miarę poprawy stanu zdrowia przechodzi się do ćwiczeń czynnych, a przede wszystkim prostowania palców i zginania grzbietowego stopy. Pod koniec tego okresu wprowadza się ćwiczenia jak przy stopie płaskiej, wykonywane w pozycji siedzącej lub stojącej, oraz naukę chodzenia (z klinem koślawiącym).
Okres adaptacji
Stosuje się wybrane zabiegi z okresu kompensacji, a szczególnie elektrostymulację.
Główny nacisk kładzie się na zwiększenie masy i siły mięśni oraz uaktywnienie przepływu krwi przez mięśnie porażone. Dużo uwagi poświęcamy ugniataniom zarówno poprzecznym, jak i podłużnym, wibracji, roztrząsaniu i wałkowaniu.
Prowadzone ćwiczenia są kontynuacją z poprzedniego okresu.
1
Patrycja Sarna gr.3
palka861186