1
AUTORZY:
ANNA GAWOR
WIOLETTA ROLA
Łódź 2003
SPIS TREŚCI
1. Wstęp.............................................................................3 Strona
2. Cele i zadania................................................................4 Strona
3. Stymulacje aktywności twórczej poprzez właściwe relacje nauczyciel-dziecko..........................................................................5 Strona
4. Metody i formy w wychowaniu przedszkolnym..........7 Strona
5. Techniki plastyczne......................................................11 Strona
6. Materiały.....................................................................15 Strona
7. Treści programowe......................................................17 Strona
8. Diagnozowanie............................................................20 strona
9. Bibliografia..................................................................23 Strona
10. Załącznik 1: słowniczek pojęć plastycznych..............25 Strona
11. Załącznik 2: przykładowe zadania wizualne..............27 Strona
12. Załącznik 3: scenariusze zajęć plastycznych z dziećmi w różnej grupie wiekowej:
· Czterolatki.........................................................31 Strona
· Pięciolatki..........................................................33 Strona
· Sześciolatki.........................................................35 Strona
13. Załącznik 4: plastyka w wychowaniu fizycznym-
Przykładowe zajęcia.....................................................38 Strona
Program „Twórczość plastyczna przedszkolaka w poznawaniu świata” przeznaczony jest dla nauczycieli pracujących w przedszkolu, którzy wykazują własna inicjatywę w poszukiwaniu nowych dróg poznania dziecka i jego rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z wychowaniem przez sztukę.
Jest to program, który może przyczynić się do ułatwienia pracy nauczycieli oraz podniesienia jej poziomu, ponieważ dostarcza wiedzy na temat treści, metod,form i technik stosowanych podczas rozwijania działalności plastycznej dzieci.
Jest on zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego zatwierdzoną przez MEN ( Dz. U. Nr 2 /2000 –Rozporządzenie MEN z dnia 1.Grudnia 1999r). W programie nie ma podziału na grupy wiekowe, ponieważ do poszczególnych treści w przedszkolu wraca się wielokrotnie (układ spiralny), – aby dziecko mogło je utrwalić, rozszerzyć i włączyć do swoich doświadczeń. Dzięki temu nauczyciel może również dobierać treści odpowiednio do możliwości rozwojowych dzieci.
Program ten powstał z potrzeby poznania sposobów wspomagania działalności plastycznej dzieci,w wyrażaniu własnych myśli i uczuć w różnorodnych formach plastycznych oraz poznania i przeżywania malarstwa, rzeźby i architektury.
Zakres tego obszaru wychowania realizowany w korelacji z innymi obszarami programowymi, jest w naszym przedszkolu traktowany ze szczególną uwagą, ponieważ kierujemy się przesłaniem zawartym w wizji przedszkola, które brzmi;
Nasze przedszkole –
Przedszkolem otwartym na potrzeby dziecka i rodziców, promującym działania twórcze.
Zaprezentowany przez nas program ma prowokować nauczycieli do takich działań pedagogicznych, które zainspirują i zaktywizują dzieci do kreatywnego działania a zaproponowane formy i metody pracy pomogą w kształtowaniu postawy twórczej przedszkolaków, której przejawem będzie ciekawość, stawiania pytań, różnorodna ekspresja i radość towarzysząca wszystkim działaniom
Cele i zadania
Głównymi celami i zadaniami programu są:
1. Odkrywanie własnych możliwości twórczych i kształtowanie postawy twórczej w różnych dziedzinach aktywności.
2. Rozwijanie procesów poznawczych
a. Spostrzeżeń
b. Pamięci wzrokowej
c. Wyobraźni twórczej
d. Myślenia heurystycznego
3. Rozwijanie procesów emocjonalnych i uczuć wyższych
4. Przygotowanie do odbioru różnych form przekazu artystycznego (plastycznego, muzycznego, teatralnego)
5. Wzbogacenie wiedzy o otaczającym świecie
6. Wyrażanie w różnorodnych formach za pomocą różnej ekspresji plastycznej własnych myśli, przeżyć, obserwacji i doświadczeń.
7. Usprawnienie koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawności manualnej.
Główne cele zostały w dalszej części programu rozpisane na szczególne treści i umiejętności dzieci.
Stymulowanie aktywności twórczej dzieci poprzez właściwe relacje nauczyciel-dziecko
Powszechnie uważa się,że każde dziecko jest zdolne do rozwijania własnej osobowości. Jednak ta potencjalność sama przez się nie powoduje jeszcze rozwoju. Wymaga pedagogicznej stymulacji a ta zależy nie tylko od treści, ale przede wszystkim od przyjętych celów, przestrzeganych zasad oraz stosowanych środków, metod i organizacyjnych form pracy.
Pedagogiczna stymulacja daje najlepsze rezultaty wówczas, gdy przybiera charakter wspierania uwzględniającego idee humanizmu oraz podmiotowości dziecka w procesie kształcenia. Źródłem spontanicznej twórczości dziecka w przedszkolu jest z reguły zdziwienie, zadumanie i refleksja nad bodźcami podawanymi przez nauczyciela w ramach jego działań dydaktycznych.
Postawa twórcza zależy od trzech warunków: motywacji wewnętrznej, wolności i klimatu porozumienia z otoczeniem.
By lepiej zrozumieć samo siebie, dziecko przede wszystkim musi czuć się zrozumianym, akceptowanym w sposób bezwarunkowy, co wymaga od dorosłych pewnych umiejętności empatycznych, świadomej pokory, cierpliwości a także pedagogicznego optymizmu.
Musimy sobie zdawać sprawę, że nie chodzi o nauczanie dzieci o wskazywanie im jak i co mają tworzyć. Należy po prostu stworzyć warunki do swobodnej twórczości dziecka.
Ważne jest, bowiem, by rozkwitała ona w klimacie życzliwości, serdeczności i szacunku – szacunku dla dziecka jako twórcy,szacunku dla jego pracy i jej efektów.
Nauczyciel powinien kierować się zasadą, że wszystkie dzieci pod względem malarskim są uzdolnione. Nasze słowa zachęty i podziwu nie muszą dotyczyć tylko efektów działania.
Na uznanie zasługuje sam trud twórczy, któremu towarzyszy zaangażowanie emocjonalne oraz przygotowanie warsztatu pracy.
Dzięki temu dziecko nie straci wiary w swoje możliwości twórcze i nie zagubi w ciągu następnych lat swoich zainteresowań.
Dziecko uzyska tym większe w swej twórczości sukcesy, im wcześniej stworzymy mu warunki do jej rozkwitu. Zarówno w pierwszych latach życia dziecka, jak i później trzeba mu zostawić pełną swobodę twórczych poczynań.
Bardzo ważny jest rozwój zdolności wizualnych, obejmujące działalność obrazowania w formie rysowania, malowania, rzeźbienia wycinania itp. Przejawiają się głównie w posługiwaniu się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego w efekcie, którego powstają obrazy, przedstawiające określony stan zastany, możliwy, prawdopodobny, bądź fikcyjny.
Swoboda twórczych poczynań,do której przyznajemy dziecku prawo, musi dotyczyć zarówno wyboru tematu, jak i sposobu jego przedstawiania. Nie należy, więc dziecka pouczać, jak ma rysować,bądź malować. Zbędne też są porady dotyczące kompozycji obrazu, kolorystyki, czy przedstawienia poszczególnych elementów.
Dopuszczalne jest jedynie prosty instruktaż, dotyczący stosowania nowych technik czy użycia poszczególnych narzędzi.
Narzucanie wzorów do naśladowania, zbyt częste podsuwanie tematów, nadmierne krytykowanie, doprowadza najczęściej do zachwiania wiary we własne możliwości twórcze. W ten sposób niekiedy bezpowrotnie,zamyka się przed nimi jedna z ważnych dróg rozwoju.
Utwierdzać należy dziecko w przekonaniu,że tylko własna oryginalna praca twórcza warta jest kontynuacji.
Prace plastyczne dziecka są wyrazem bogactwa jego życia wewnętrznego, jego wiedzy, doświadczeń i zainteresowań.
Jeżeli są, więc ubogie, nieporadne, może to często świadczyć o tym, że niewłaściwie kierujemy rozwojem dziecka. Mogą stanowić dla nauczyciela cenne źródło informacji o dziecku i jego rozwoju emocjonalnym, społecznym, umysłowym a nawet fizycznym. Prace plastyczne odzwierciedlają stany duchowe i uczuciowe twórcy. Analizując je często domyślamy się, jakie trudności napotyka dziecko w swoim życiu, ale również, co może stanowić jego mocne strony.
Twórcze działanie pełni również bardzo ważną funkcję terapeutyczną.
W przypadku małych dzieci, z którymi mamy do czynienia, artystyczne działania plastyczne powinny stanowić podstawowy sposób terapii rozwoju dziecka. Na tym etapie rozwoju dziecka bardzo często nie potrafi zwerbalizować swoich przeżywanych trudności, kłopotów, czasem dramatów,ale również i radości. Umożliwiając im swobodną ekspresję plastyczną powodujemy,że każde dziecko bez względu na aktualne możliwości może wyrazić to, czego nie umie powiedzieć.
Metody i formy w wychowaniu przedszkolnym
W pedagogice coraz częściej mówi się o potrzebie poszukiwania nowych rozwiązań dotyczących stylu pracy i nowatorskich sposobów nauczania. Dzięki wykorzystywaniu w pracy z dziećmi metod aktywizujących kształci się w nich wiele umiejętności, których nie zapewniały metody tradycyjne.
Metody aktywizujące należy rozumieć jako sposoby działania, które pomogą dzieciom przyswajanie bez trudu nowej wiedzy, rozwijaniu własnych pomysłów komunikowaniu się oraz podejmowaniu różnych działań. Metody rozwijające twórcze myślenie maja na celu doskonalenie umiejętności wypowiadania myśli, wrażeń, wątpliwości, wyzwolenie zdolności porównywania i oceniania oraz kształtowanie kreatywnej postawy. Metody i techniki sprzyjają aktywności twórczej to np. inscenizacja, stworzenie nastroju poprzez wysłuchanie utworu muzycznego, pytanie, zadanie do wykonywania, odwołanie się do wspomnień i przeżyć z wycieczki. Uaktywniają one twórcze myślenie dzieci, rozbudzają wyobraźnię i zachęcają do fantazjowania.
Oczywiście nie należy zapominać o dotychczas stosowanych metodach pracy w wychowaniu przedszkolnym.
Wincenty Okoń określa pojęcie metody w sposób następujący:
„Metoda nauczania to systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający im opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością stosowania jej w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowania umysłów”
METODY PRACY Z DZIEĆMI (wg Kwiatowskiej)
·
Oparta na działaniu dziecka
· Samodzielnych doświadczeń
· Kierowania własną działalnością dziecka
· Zadań stawianych do wykonania dziecku
· Ćwiczeń
Pobudza procesy poznawcze ,dostarczają rzeczowych informacji
· Rozmowy, opowiadania, zagadki, wiersze
· Objaśnienia, instrukcje
· Sposoby społecznego porozumiewania się
· Żywego słowa
· Obserwacji i pokazu
· Przykładu osobistego nauczyciela
· Upowszechniania sztuki
v Ruchu rozwijającego W.Sherborne
v R.Labana
v C. Orffa
v B.Strauss
v Metody wstępne
v Zabawy i tańce integracyjne
v Zabawy plastyczne
v Zabawy z instrumentami perkusyjnymi
v Zabawy z piosenką
v Zabawy z tekstem, rytmem i sylabami
v Zabawy fabularyzowane
v Zabawy muzyczno-ruchowe
v Zabawy pobudzające wyobraźnię i rozwijające kreatywność
v Zabawy ruchowe kształtujące współpracę w grupie....
pedagog107