Funkcje nauki domowej
Nauka domowa w literaturze pedagogicznej określana jest również mianem pracy domowej, pracy międzylekcyjnej, pracy lekcyjno – domowej, nauki własnej.
Praca domowa to forma nauczania i uczenia się ściśle zespolona z lekcja; to forma obowiązkowych wykonywanych zwykle w domu, zajęć szkolnych uczniów, których celem jest rozszerzenie, utrwalenie i pogłębienie ich wiedzy i wiadomości zdobytych na lekcjach oraz wdrożenie do samodzielności w posługiwaniu się widzą, w zbieraniu informacji, w dokonywaniu informacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnym ich opracowaniu.
Nauka domowa powinna być też indywidualnym, dodatkowym wkładem pracy w realizację osobistych zainteresowań, poznawanie własnych możliwości, słabych i mocnych stron, indywidualnych cech, np. typu pamięci.
Funkcje nauki domowej wg Cz. Kupisiewicza:
- Opanowanie, w drodze samodzielnej pracy, określonych wiadomości stanowiących podstawę do opracowania w szkole nowych zagadnień;
- Utrwalenie materiału opracowanego na lekcji;
- Zebranie pomocy szkolnych;
- Ukształtowanie u uczniów określonych umiejętności i nawyków poprzez samodzielne ćwiczenia;
- Rozwijanie samodzielności myślenia i działania poprzez wykonywanie zindywidualizowanych zadań teoretycznych i praktycznych w zakresie wykraczającym poza materiał programowy danego przedmiotu, ale przystosowanym do możliwości poszczególnych uczniów.
Funkcje pracy domowej wg W. Okonia: Zmuszając uczniów do samodzielnego podejmowania codziennych obowiązków kształtuje ich wolę i charakter, rozwija systematyczność i dokładność, inicjatywę i pomysłowość, wzmacnia wiarę we własne siły, kształtuje właściwy stosunek do pracy.
Funkcje nauki domowej wg J. Zborowskiego: poza kształceniem charakteru i rozwijaniem uzdolnień, rozwija ona i wzbogaca tak ważne w procesie uczenia się życie emocjonalne wychowanka.
Funkcje nauki domowej wg R. Więckowskiego: praca domowa ucznia, odpowiednio przygotowana w toku uczenia się na lekcji pod bezpośrednim kierunkiem nauczyciela, nabiera szczególnego znaczenia jako przygotowawczy etap samokształcenia.
Niektórzy pedagodzy SA zdania, że w klasach początkowych należy preferować przede wszystkim cele utrwalania wiadomości i umiejętności nabytych w szkole. Takie tradycyjne podejście prezentuje wieku pedagogów preferujących głównie funkcję utrwalającą i usprawniającą tylko szkolne wiadomości, w sytuacjach nie powiązanych z życiem dziecka w środowisku.
Większość pedagogów nauce domowej przypisuje następujące funkcje (zadania):
· Dydaktyczna, a w jej zakresie:
- opanowanie nowego materiału;
- utrwalenie przyswojonego materiału;
- kształtowanie umiejętności i nawyków;
- rozwijanie samodzielności w myśleniu i działaniu.
· Wychowawczą, a w jej zakresie:
- Kształtowanie woli i charakteru;
- Rozwijanie systematyczności i dokładności;
- Rozwijanie inicjatywy i pomysłowości;
- Wzmacnianie wiary we własne siły;
- Kształtowanie właściwego stosunku do racy i ludzi.
Próbuje się udoskonalić funkcje nauki domowej poprzez wzbogacenie funkcji dydaktycznej pracy lekcyjno – domowej o cele twórcze, a wychowawczej o cele społeczne.
Tak więc praca domowa w nauczaniu początkowym ma znaczenie głównie ze względu na wdrażanie do samokształcenia. Ma związek z poziomem elementarnych umiejętności dziecka (czytanie, pisanie, mówienie), a z kolei sama ma służyć ich kształtowaniu. Szkolna nauka bez pracy domowej nie jest w stanie zagwarantować w stopniu optymalnym opanowania tych umiejętności. Ponadto przez pracę domową kształcimy takie cechy charakteru jak:
- obowiązkowość;
- zdyscyplinowanie;
- odpowiedzialność;
- systematyczność.
Wynika to poniekąd z funkcji pracy domowej, takich jak:
- opanowanie w drodze samodzielnej pracy w domu określonych wiadomości, stanowiących podstawę omawiania nowych zagadnień w szkole pod kierunkiem nauczyciela, rozwiązania problemu teoretycznego lub praktycznego itp.;
- utrwalenie materiału omówionego na lekcji;
- zebranie pomocy szkolnych, jak: okazy przyrodnicze, widokówki, zestawienia statystyczne, materiały uzyskane w drodze obserwacji i wywiadów itp., jako podstawy do realizacji nowego tematu lekcji;
- ukształtowania u uczniów określonych umiejętności i nawyków w drodze samodzielnego ćwiczenia;
- rozwijanie samodzielności myślenia i działania przez wykonywanie zindywidualizowanych zadań teoretycznych i praktycznych w zakresie wykraczającym poza materiał programowy danego przedmiotu, ale przystosowanym do możliwości poszczególnych uczniów.
Ważne jest przygotowania dzieci do jej odrabiania:
- muszą to być zadania zrozumiałe, możliwe do wykonania samodzielnie przez każde dziecko;
- dobrze jest różnicować je ze względu na indywidualne możliwości;
- może ona być zadawana w każdym momencie lekcji (na początku, w jej środku, na końcu);
- dobrze jest, jeśli dziecko zapisze to, co ma zrobić w domu (na pierwszym etapie edukacji może to robić nauczyciel);
- nauczyciel musi dokładnie wiedzieć, jaki cel ma osiągnąć dziecko poprzez wykonanie takiej pracy.
Zasady, których trzeba przestrzegać przy zadawaniu pracy domowej:
- zadania domowe nie mogą być trudniejsze od szkolnych;
- czas na odrobienie musi być taki, aby dziecko mo9gło bez uszczerbku dla zdrowia je odrobić;
- nie wszystkie przedmioty wymagają zadawania prac do domu;
- zadania musza być na miarę możliwości wykonawczych dziecka, tak intelektualnych, jak fizycznych i innych;
- nie można zadawać prac do których wykonania dziecko musi kupować drogie materiały.
Pracą domową kieruje nauczyciel poprzez cztery ogniwa:
- planowanie pracy domowej zintegrowanej z lekcją;
- zadawanie (wskazywanie, proponowanie, zalecanie);
- oceniające sprawdzenie zadań domowych (wyników, wysiłków);
- wykorzystanie na lekcjach (najbliższych, bliskich i dalszych) rezultatów pracy domowej.
Z przeprowadzonych badań wynika, że stopień realizacji funkcji zadań może być zaburzony:
- nadmierną liczbą prac domowych;
- zlecaniem do wykonania trudnych zadań;
- niedostateczny przygotowaniem do samodzielnej pracy.
Powoduje to zniechęcenie do nauki, czasami nawet wywołuje wrogie nastawienie do szkoły.
By nauka domowa przynosiła naprawdę wymierne korzyści dla dziecka nie powinny dominować w niej dydaktyczne cele utrwalania wiadomości i umiejętności, a nauczycielom nie powinno zależeć na wyposażaniu uczniów w zasób widz złożonej z oderwanych, często nie przydatnych faktów. Uczniom potrzebna jest taka widza, która będzie wykorzystywana w różnych sytuacjach zmieniającego się wciąż otoczenia przyrodniczego, społecznego i kulturowego. Potrzebne są im takie umiejętności i sprawności, które będą przydatne w uczeniu się prze całe życie, w procesie samokształcenia.
Istnieje wiec potrzeba kształcenia takiego człowieka, który poznaje siebie i potrafi sam kierować własnym życiem, dokonując trafnych wyborów: jest otwarty, pomysłowy, potrafi racjonalnie planować i skutecznie realizować cele, a nauka domowa może sprzyjać realizacji tych zadań. Ponieważ dziecko w młodszym weku szkolnym nie opanowało jeszcze odpowiednich technik uczenia się, brak mu także nawyków samodzielnej pracy, umiejętności korzystania z różnych źródeł wiedzy, dlatego należy je wdrażać do samodzielnej nauki domowej już od pierwszych dni pobytu w szkole.
Nauka domowa nie powinna być tylko dodatkiem niezbędnym do należytego opanowania przez uczniów określonych wymagań programowych, ale ważnym elementem całej struktury kształcenia dziecka. Jednym z jej istotnych celów może być aktualizowanie programu, poszerzanie go i uzupełnianie o wiadomości z życia. Poprzez zadania domowe uczeń może spojrzeć na materiał programowy z innej strony, wykazać inicjatywę, samodzielność i aktywność.
Nauka domowa to dodatkowy, indywidualny wkład pracy w realizację osobistych zainteresowań ucznia, który pozbawiony samodzielnej kontroli ze strony nauczyciela, staje się aktywną i samodzielni...
pedagog107