Podręcznik szkolny, funkcje podręczników szkolnych

1. Materiał nauczania stanowi informacja wykorzystywana w nauczaniu do osiągnięcia celów nauczania. Informacja ta jest zaczerpnięta głównie z odpowiednich dyscyplin naukowych.

2. Terminy "materiał nauczania" i "treść nauczania" bywają stosowane zamiennie, co sprzyja materializmowi dydaktycznemu.

3. Materializm prymitywny wynika ze słabej znajomości materiału nauczania i niezdolności nauczyciela do operowania wiadomościami, a materializm oświecony - zwany też "encyklopedyczny" - wynika, przeciwnie ze zbyt wysokiej kompetencji naukowej, nie zrównoważonej odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym.

4. Obroną przed encyklopedyzmem jest strukturalizacja materiału, to jest zaakcentowanie nie elementów materiału, lecz powiązań między tymi elementami.

5. "Recepta" wyodrębniania struktury materiału nauczania obejmuje

1) sporządzenie grafu struktury materiału

2) wielostronną interpretację tego grafu

6. Zasadami wyodrębniani struktury materiału są

1) unikanie rozdrobnienia

2) pomijanie słabych powiązań

3) śmiałe wprowadzanie rozgałęzień

4) świadomość ograniczonego obiektywizmu analizy

7. Wyodrębnienie struktury materiału nauczania kieruje uwagę nauczyciela ku wyższym kategoriom celów nauczania, wymagającym operowania układem wiadomości.

8. Korzenie encyklopedyzmu tkwią zbyt małym zaawansowaniu i ograniczonym upowszechnieniu badań dydaktycznych.

9. Wyeliminowanie encyklopedyzmu ze szkoły polskiej jest zadaniem na wiele lat. Podręcznik zdaniem prof. W. Kojsa to książka szkolna, która zawiera wybór najważniejszych wiadomości o przedmiotach pewnej dziedziny wiedzy i jest ściśle związana z kursem i programem nauczania danego przedmiotu.

Podręcznik zawiera: najistotniejszą, uporządkowaną, zorganizowaną i naukowo zamkniętą treść nauczania zgodnie z programem danego przedmiotu.

Podręcznik różni się od innych książek tym, że są cele , którym ma służyć (funkcje) oraz sposób opracowania.

Podręcznik jest narzędziem w rękach nauczyciela i nie może go wypierać. Podręcznik ma znaczenie pomocnicze.



Funkcje podręczników wg. Lecha:

- podawanie materiału nauczania

- ułatwianie uczniom pracy poznawczej

- zaznajamianie z metodą i modelowymi przykładami prac

- umożliwienie sprawdzania wiadomości

- umożliwienie zadawania i sprawdzania pracy domowej

- uczenie zdobywania wiedzy za pomocą książki

- ukierunkowywanie samodzielnej pracy ucznia


Funkcje podręczników wg. W. Okonia:

- informacyjna

- badawcza

- operacyjna

- samokształceniowa


Z analizy miejsca szkoły we współczesnym świecie wynika jeszcze jedna funkcja: funkcja integrująca postulowana przez T. Paranowskiego