Drenaż limfatyczny jest jedną z metod leczenia fizykalnego. Zastosowanie odpowiednich ruchów z wykorzystaniem rąk terapeuty, bądź innych urządzeń pozwala na usprawnienie krążenia limfy przeciwdziałając powstawaniu chorób wywołanych jej zastojem, jak również likwidując jej obrzęki zastoinowe, zapalne, onkotyczne i chłonne. Pozwala także na usprawnienie przepływu limfy po przebytych chorobach zakaźnych i nowotworowych, przyspieszając powrót do zdrowia. Twórcą drenażu limfatycznego jest duński lekarz Emil Vodder. Wymaga on bardzo dużej precyzji i płynności ruchów. Jednocześnie, stosowane w drenażu techniki różnią się znacznie od wykorzystywanych w masażu klasycznym czy segmentarnym, a ustalony sposób postępowania nie może być zmieniany. W drenażu limfatycznym stosuje się dwa rodzaje postępowania:
- Postępowanie kosmetyczno-profilaktyczne (takie w których dochodzi do zaburzeń przepływu chłonki niewielkiego stopnia, bez wyraźnej przyczyny niewydolności, o krótkim czasie trwania; przyczyną może być przemęczenie organizmu, zaburzenia gospodarki wodnej, wysoka temperatura otoczenia) oraz postępowanie lecznicze stosowane w przypadkach: niewydolności objętościowej (długo trwającej niewydolności układu chłonnego bez uszkodzenia jego struktur), niewydolności restrykcyjnej (niewydolność spowodowana trwałymi uszkodzeniami w strukturach naczyń i/lub węzłów chłonnych) oraz niewydolności mieszanej (łączącej w sobie cechy obu wymienionych powyżej niewydolności). W obu rodzajach postępowania konieczne jest wykonanie czynności przygotowujących układ chłonny (faza wstępna), a dopiero potem przechodzimy do fazy odprowadzania. Drenaż limfatyczny wykonujemy od obwodu w kierunku ujść żylnych.
Należy jednak pamiętać, że musimy rozpocząć od węzłów i naczyń limfatycznych znajdujących się jak najbliżej ujść żylnych i stopniowo, zachowując kierunek, opracowywać części dalsze.
Dzieje się tak dlatego, że nie można przepchnąć limfy z obwodu, jeżeli jej dopływ do ujść żylnych będzie znacznie ograniczony. Takie udrożnienie nie tylko ułatwi odpływ chłonki do układu krwionośnego, ale umożliwi zadziałanie mechanizmów warunkujących jej przepływ.
dla przykładu - przy drenażu kończyny górnej opracowujemy w kolejności:
- węzły pachowe, węzły w obrębie stawu ramiennego, naczynia chłonne na ramieniu w kierunku od stawu łokciowego do ramiennego, węzły chłonne w obrębie stawu łokciowego, naczynia chłonne przedramienia w kierunku od stawu nadgarstkowego do stawu łokciowego, węzły chłonne w obrębie stawu nadgarstkowego, naczynia chłonne palców i śródręcza.
Pacjent powinien znajdować się w pozycji drenażowej (ułatwiającej odpływ chłonki).
Zasada ta dotyczy szczególnie kończyn. Istotne jest również, aby przy wykonywaniu zabiegu zachować niewielkie zgięcie w stawach: łokciowym, biodrowym i kolanowym, co poprzez zmniejszenie napięć mięśniowych ułatwi odpływ. Bardzo wolny prąd chłonki wymusza wolne tempo wykonywania drenażu limfatycznego.Wszystkie techniki wykonujemy bardzo wolno, tzn. około 10 do 15 ruchów na minutę. Jednocześnie wymagana jest większa niż w innych technikach masażu ilość powtórzeń. Drenaż jest najskuteczniejszy, jeżeli każdą technikę powtarzamy 3 do 5 razy. Wszystkie stosowane techniki należy wykonywać płynnie i miękko oraz muszą mieć charakter przepychający. Płynne stosowanie chwytów i miękkość ich wykonania zapewniają relaksacyjny - rozluźniający wpływ na mięśniówkę gładką naczyń i mięśnie szkieletowe. Łagodne drażnienie zakończeń nerwowych skóry musi mieć uspokajający i rozluźniający wpływ na układ nerwowy.
Zasada ta wiąże się bezpośrednio z efektem, jakiego oczekujemy po prawidłowo wykonanym drenażu limfatycznym. W myśl tej zasady głaskania wykonujemy zawsze od części dystalnych do części proksymalnych. Pozostałe techniki charakteryzują się stopniowym zwiększaniem nacisku na tkanki przy posuwaniu się w kierunku wykonywanego chwytu i zwolnieniem nacisku przy powrocie lub poruszaniu się w kierunku dystalnym. Wszystkie techniki stosujemy z umiarkowaną siłą, aby nie doprowadzić do zbytniego rozgrzania tkanek. Rozgrzanie tkanek może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta. Czas trwania zabiegu to: dla drenażu częściowego maksymalnie 20 min, natomiast dla drenażu ogólnego maksymalnie 60 min. W czasie wykonywania zabiegu przynajmniej dwukrotnie opracowujemy większe węzły chłonne.
Częstotliwość zabiegów ustala lekarz w porozumieniu z masażystą w zależności od reakcji pacjenta oraz przy uwzględnieniu chorób towarzyszących. Standartowo ustala się trzy zabiegi tygodniowo. Ilość zabiegów w serii jest nieograniczona ale zależy od postępów w leczeniu oraz schorzenia. Metoda drenażu limfatycznego opiera się na technikach stosowanych przez Voddera i obejmuje: głaskanie, rozcieranie koliste, rozcieranie spiralne, ugniatanie (tylko w niektórych opracowaniach), uciski.
Drenaż można wykonać na: twarzy, karku i głowie, grzbiecie, klatce piersiowej, brzuchu, kończynie górnej, kończynie dolnej.
dziubusek30