Amen.pdf

Amen

ODPOWIEDZI W MODLITWIE

Hebrajskie słowo amen weszło prawie do każdego języka na świecie i jest

dziś jednym z powszechnie znanych słów. Jest również jednym z

najstarszych, bo pochodzi z Tory. Ma charakter odpowiedzi i afirmacji.

W Księdze Powtórzonego Prawa 27:16-26 znajdujemy wiele oświadczeń

Lewitów, na które ludzie odpowiadają amen. Księga Kronik I (16: 35) jasno

wskazuje na to, że w czasach Króla Dawida, drugiego króla Izraela (1000

lat p.n.e.), ludzie odpowiadali amen, gdy słyszeli błogosławieństwo: "Niech

będzie błogosławiony Pan, Bóg Izraela teraz i na wieki."

W sfaradyjskim hebrajskim a w amen brzmi jak a, a w aszkenazyjskim

wymawia się je bardziej jak u. W obu przypadkach akcent pada na drugą

sylabę.

Gdy człowiek mówi amen, oznacza to jego zgodę na słowa, które właśnie

usłyszał i afirmację wiary w prawdę tego, co zostało powiedziane.

Potwierdza swoją identyfikację z modlitwą albo błogosławieństwem tak,

jakby sam je powiedział.

Jeśli amen następuje po modlitwie proszącej, ma również znaczenie: "oby

się tak stało".

Mędrcy Talmudu dostrzegają wielkie znaczenie tego słowa. Rabbi Hanina

wskazuje na to, że trzy litery, z których zbudowane jest amen (AMN) są

pierwszymi literami El Melech Neeman ("Bóg, Król Prawdziwy"). W ten

sposób amen stanowi potwierdzenie Boskiego Królestwa. (Szabbat 119b).

Mędrcy rozumieli odpowiedź amen jako wypełnienie wersetu: "Gdy

wzywam Imienia Pana, oddajcie cześć Bogu naszemu!"(Pwt. 32:3).

Oznacza to, powiadają, że gdy Mojżesz powiedział do Izraelitów: "Gdy

błogosławię imię Pana, potwierdzcie wielkość Boga, odpowiadając amen"

(OH 215; MB:8).

Halacha (prawo żydowskie) mówi, że każdy, kto słyszy kogoś innego,

wymawiającego błogosławieństwo, powinien odpowiedzieć na zakończenie

amen (OH 215:2, 124:6).

Zasady te były szczególnie istotne w czasach poprzedzających

powszechne używanie drukowanych modlitewników. Odkąd większość

ludzi nie była w stanie odmawiać modlitw z pamięci, mogli oni wypełnić

przykazanie modlitwy, słuchając prowadzącego i odpowiadając amen.

Odpowiedź równała się samodzielnej recytacji.

Nawet teraz, gdy drukowane modlitewniki stały się popularne i większość

ludzi może odmawiać modlitwy samodzielnie, głośne powtórzenie przez

chazana (prowadzącego modlitwę) Amidy (głównej modlitwy) wraz z

kongregacją odpowiadającą amen, jest integralną i ważną częścią

żydowskiej modlitwy.

INNE ODPOWIEDZI W MODLITWIE

Amen nie jest jedyną odpowiedzią w modlitwie żydowskiej. Inną jest

BARUCH HU UWARUCH SZMO ("Błogosławiony jest On i błogosławione

jest Jego Imię!"). To właściwa odpowiedź, gdy słyszy się imię Boga

(Adonaj), jako początek błogosławieństwa BARUCH ATA ADONAJ (OH

124:5).

Nie odpowiada się BARUCH HU UWARUCH SZMO na te

błogosławieństwa, które są powiedziane z intencją, aby słuchający mógł

wypełnić przykazanie. To przypadek błogosławieństwa dotyczącego

słuchania szofaru, odczytania Megili, czasem też Kiduszu i Hawdali. Nie

mówi się tej odpowiedzi, aby nie przerywać samemu sobie w środku

błogosławieństwa. Jednakże, jeśli ktoś już wypełnił swój obowiązek

związany z tą micwą i słyszy kogoś innego recytującego to

błogosławieństwo, odpowiedź pozostaje właściwa.

Odpowiedzią do słów BORCHU ET ADONAJ HAMEWORACH,

mówionych przez osobę wezwaną na aliję do Tory (czyli wezwaną na bimę

do czytania Tory), jest BARUCH ADONAJ HAMEWORACH LEOLAM

WAED.

Gdy prowadzący modlitwę mówi trzy zdania Błogosławieństwa Kapłanów

przy powtórzeniu Amidy, odpowiedzią społeczności jest: KEIN JEHI

RACON! ("Niech taka będzie Jego wola!"). W tym przypadku nie

odpowiadamy amen, bo prowadzący modlitwę w tym momencie nie

błogosławi tak naprawdę ludzi, tylko czyta fragment dotyczący

błogosławieństwa. Wtedy gdy kohanim (sprawujący rolę kapłanów) mówią

te same zdania w czasie rytualnego Błogosławieństwa Kapłanów, gmina

odpowiada amen.

W początkowej części porannej modlitwy, PSUKEJ DEZIMRA, jest wiele

psalmów.

Dużo wersów kończy się HALLELUJA ("Chwalmy Pana"). W czasach

Świątyni to słowo było odpowiedzią społeczności na każde zdanie Hallel

(psalmów pochwalnych). Krótka odpowiedź jest szanującą czas formą

modlitwy, która daje możliwość bycia w pełni jej uczestnikiem. Ma to swoje

źródła w modlitwie w Świątyni i zostało przeniesione do synagogi. W

naszych czasach krótka odpowiedź jest często traktowana jako mało

znacząca. Wydaje się, że powinien być przywrócony jej właściwy status.

ZASADY DOTYCZĄCE MÓWIENIA AMEN

Nawet przy tak prostej odpowiedzi jak amen jest wiele zasad, o których

trzeba pamiętać:

Nie mówi się amen na końcu błogosławieństwa, które się powiedziało

samemu. Wyjątkiem jest tutaj trzecie błogosławieństwo z

"Błogosławieństwa po jedzeniu" (Birkat Hamazon), gdzie amen

występowało jako zakończenie oryginalnego błogosławieństwa, po czym

stało się nieodłączną częścią jego zakończenia. W innych modlitwach,

takich jak Kadisz, Mi Szebeirach, El Male Rahamim i Błogosławieństwo

Miesiąca, amen jest często mówione także przez recytującego, nie jako

odpowiedź, ale jako rodzaj instrukcji dla słuchających, WE IMRU AMEN ("i

powiedzmy amen").

Gdy ktoś jest właśnie w środku odmawiania modlitw, które nie powinny być

przerywane, nie powinien też zatrzymywać się nawet po to, by

odpowiedzieć amen.

Można odpowiedzieć amen również wtedy, gdy słyszy się

błogosławieństwo wypowiedziane przez człowieka, który nie jest Żydem

(OH 215:2, Rema).

Zakazane jest odpowiedzieć amen na błogosławieństwo, które zostało

powiedziane bez potrzeby i w związku z tym używa imienia Pana

nadaremno (OH 215:4).

Dla celów edukacyjnych powinno się odpowiadać amen na

błogosławieństwo mówione przez dziecko, aby w ten sposób dawać mu

przykład (OH 215:3, 124:7).

Nie powinno się odpowiadać amen głośniej niż jest powiedziane samo

błogosławieństwo (OH 124:12; Brachot 45a).

Amen powinno być wymówione bez pośpiechu i godnie. Pierwsza

samogłoska nie może być powiedziana za szybko, aby nie straciła

swojego dźwięku. To samo dotyczy ostatniej litery n, której brzmienie

również nie powinno umknąć (OH 124:8; Brachot 47a).

Amen może być powiedziane tylko wtedy, gdy błogosławieństwo zostało

powiedziane do końca. Ostatnie jego sylaby nie mogą być obcięte przez

odpowiedź (OH 124:8; Brachot 47a).

Nie powinno się odpowiadać amen, jeśli się nie słyszy błogosławieństwa i

nie wie, czego ono dotyczy. Takie amen jest nazywane "sierocym amen",

bo nie posiada ono swojego "rodzica". Ale jeśli ktoś słyszy kongregację

mówiącą amen i wie, na jakie błogosławieństwo odpowiada, powinien

włączyć się w odpowiedź (OH 124:8, 11).

Współczesne autorytety zdecydowały, że nie odpowiada się amen na

błogosławieństwa słyszane z telewizji, radia lub płynące z nagrania.

Na podst. Rabbi Hayim Halevy Donin, To be a Jew, USA 1991

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: