Zobacz też na stronach

Lasów państwowych

Czasopisma przyroda polska

JAK WYOBRAŻASZ SOBIE WPŁYW SOPŁECZNOŚCI LOKALNYCH NA ZARZĄDZANIE LASAMI I PROWADZENIE GOSPODARKI LEŚNEJ

DOKUMENT JEST CHRONIONY PRAWAMI AUTORSKIMI

WSZELKIE ZMIANY I WYKORZYSTYWANIE WE WŁASNYM CELU SUROWO ZABRONIONE

ZŁY DOKUMENT

ZŁĄ ŚCIEŻKA

NIE MOŻNA ZNALEŻŚĆ DOKUMENTU

DOKUMENT MÓGŁ ZOSTAĆ USUNIĘTY

DOKUMENT ZOSTAŁ PRZENIESIONY DO INNEGO FOLDERU

FOLDER NIE ISTNIEJE

SPRAWDŹ W KOSZU, ALBO NA NASTĘPNEJ STRONIE

Las

definicja i historia

Lasem nazywamy typ formacji roślinnej, w której bezwzględnie dominują drzewa. Las jest najwyżej zorganizowanym ekosystemem lądowym, zbudowanym z kilku warstw roślinności, z których warstwa drzew jest najważniejsza, decyduje bowiem o produktywności ekosystemu, tworzy jego strukturę i określa warunki życia wszystkich innych organizmów.

Jak doszło do powstania lasów? Otóż bujny rozwój gatunkowy roślin nastąpił w ciągu trzech ostatnich er. W erze paleozoicznej pojawiły się bezlistne rośliny o bardzo prostej budowie. Pokryły one brzegi płytkich wód. Po nich, miliony lat później pojawiły się widłaki, paprocie i skrzypy. W wilgotnym i ciepłym klimacie karbonu rośliny te przekształciły się w wielkie drzewa i utworzyły gęste bagienne lasy. C a r b o znaczy po łacinie węgiel. Od tego terminu pochodzi nazwa okresu panowania rozległych, podmokłych lasów, które dały początek najbogatszym złożom węgla kamiennego w Europie i Ameryce Północnej. Po drzewach z tamtych pierwotnych lasów pozostały liczne skamieniałości – odciski liści i kory. W niektórych miejscach zachowały się nawet całe pnie. Na ich podstawie paleontolodzy mogli dość precyzyjnie odtworzyć lasy z okresu karbonu.

Okazałe widłaki – lepidodendrony i sygilarie – tworzyły bujne lasy. Ich grube pnie sięgały w górę na wysokość ponad 30 metrów. Po między nimi rosły drzewiaste skrzypy – kalamity, oraz liczne paprocie z rozłożystymi pióropuszami liści.

Później większość tych bagiennych drzew została zastąpiona przez rośliny, które lepiej potrafiły się przystosować do bardziej suchego klimatu kolejnych okresów geologicznych. Niektóre z nich całkowicie wymarły, ale jak wiemy paprotniki przetrwały do dzisiaj choć nie osiągają już tak okazałych rozmiarów.

Podczas ostatniego wielkiego zlodowacenia potężne połacie lodu pokryły Europę, Azję i Amerykę Północną. Dwanaście tysięcy lat temu lód zaczął powoli ustępować. Jego miejsce zajęły bezdrzewne, zimne stepy i tundry. Po jakimś czasie w tym surowym krajobrazie pojawiły się wierzby i brzozy, potem sosny i leszczyny. Ocieplający się klimat stworzył warunki odpowiednie dla dębów, jesionów, klonów, wiązów, lip i olch. Tereny górzyste opanował świerk. Ostatnie w lasach naszych praprzodków pojawiły się: buk, grab i jodła. Wtedy też powstały puszcze.

Współczesne lasy mają niewiele wspólnego z pierwotnymi naturalnymi lasami. Najczęściej tworzy je drzewostan złożony tylko ze świerków lub sosen. Leśnicy sadzą je w zwartych szeregach by ułatwić sobie wyrąb drzew. Takie lasy nazywamy także monokulturami, ponieważ obejmują tylko jeden gatunek. Naturalnym lasem w naszym regionie byłby las mieszany składający się z drzew liściastych – grabów, lip, dębów, buków, jesionów, klonów, brzóz i wiązów. Pierwotnie naturalnym terenem występowania jodeł i świerków były obszary górskie.    

Ekosystem lasu

W gospodarce leśnej przez las rozumie się grunt pokryty roślinnością leśną. Roślinność leśna odznacza się dużym zróżnicowaniem. Oprócz drzew w jego skład wchodzą krzewy, krzewinki, różne gatunki roślin zielnych, mchów, porostów, liczne grzyby. Szata roślinna wykazuje wyraźną strukturę warstwową. Najwyższą warstwę, złożoną niekiedy z kilku poziomów, tworzą drzewa, stanowiące drzewostan (jednogatunkowy lub wielogatunkowy). Pod ich koronami rozwija się podszyt – warstwa, w której skład wchodzą krzewy oraz podrost, czyli drzewa, które nie osiągnęły właściwej im wysokości. Trzecia, najniższa warstwa, zwana runem, to krzewinki, rośliny zielne, mchy, porosty i grzyby; niekiedy w skład runa wchodzi jeszcze tzw. nalot, czyli młode, paroletnie drzewa powstałe z samosiewu. Ponadto w lesie wyróżnia się: warstwę powierzchni gleby, zwaną ściółką leśną, utworzoną przez opadłe liście ( także igły), szczątki roślin ( gałązki, owoce, szyszki, nasiona) i zwierząt, oraz warstwę podziemną, w której skład wchodzi gleba i jej mieszkańcy. Wśród zwierząt, poza nielicznymi na ogół gatunkami dużych ssaków, w lesie występują zwykle liczne drobne ssaki, różne gatunki ptaków, niektóre gatunki gadów i płazów, liczne stawonogi, a także inne bezkręgowce. Bogato jest reprezentowany świat drobno ustrojów, zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych.. Las należy do najpełniej wykształconych ekosystemów, w których współistnienie roślin, zwierząt i mikroorganizmów realizuje się na wszystkich poziomach troficznych i w różnych zależnościach.  Las jako biocenoza odznacza się swoistymi cechami siedliskowymi, powstaje wskutek długotrwałego procesu przemian w środowisku i wyróżnia się swoistymi warunkami klimatycznymi, glebowymi oraz wodnymi. Wnętrze lasu jest silnie zacienione, osłonięte od wiatru. Panuje w nim znaczna wilgotność powietrza, dość wyrównana temperatura, mniejsze jest parowanie gleby i transpiracja. Nie wszystkie opady docierają do dna lasu, ponieważ część ich zatrzymują korony drzew, śnieg topnieje wolno, a gleba jest na ogół dość wilgotna i zamarza płytko. Warunki siedliskowe w lesie są bardziej wyrównane niż poza nim. Las dostarcza glebie znaczną ilość materii organicznej, przy czym w lesie iglastym jest ona kwaśna, wskutek czego dochodzi do tworzenia gleby bielicowej, natomiast w lesie liściastym jest zasadowa, w związku z czym powstają w nim gleby brunatne.

Formacje roślinne

Wśród formacji roślinnych las wyróżnia się znaczną wysokością ( np. wilgotny las równikowy osiąga wysokość 60 m ) oraz ogromną biomasą – na las przypada 90% całej biomasy Ziemi ( z czego 14-15% na borealne lasy iglaste, a 55-60% na wilgotne lasy równikowe). Lasy pokrywają obecnie ok. 30% powierzchni lą­dów. Głównymi czynnikami ograniczającymi występowanie 1asu są: zbyt niska temperatura (wyznaczająca północną granicę 1asu i jego granicę w górach, która przebiega np. w Polsce na wysokości ok. 1500 m n.p.m.) i brak dosta­tecznej ilości wody w glebie.

Wyróżnia się wiele rodzajów lasów w zależności od obszaru, na którym występują oraz od drzew, jakie w nich rosną, np. wilgotne lasy równikowe, wilgotne lasy podzwrotnikowe, lasy liściaste strefy umiarkowanej oraz borealne lasy iglaste

1.      LASY TROPIKALNE ( deszczowe) – są jednym z najstarszych i najbogatszych w gatunki środowisk naturalnych naszej planety. Zajmują zaledwie 6% powierzchni Ziemi, są środowiskiem życia ponad połowy wszystkich gatunków roślin i zwierząt. Lasy deszczowe tworzą głównie szerokolistne wiecznie zielone drzewa, które rosną przez cały rok. Występują w rejonach gdzie temperatura jest wysoka, średnio 250 C, a roczne opady deszczu przekraczają 2000 mm. Znajdują się w strefie równikowej Ameryki Środkowej i Południowej ( największy las deszczowy zwany selwa zajmuje basen Amazonki), w Środkowej i Zachodniej Afryce, szczególnie w dorzeczu rzeki Zair, na Madagaskarze, większość terenów Południowo – Wschodniej Azji, na wielu wyspach pacyficznych i w stanie Queensland w Australii.

Lasy deszczowe można podzielić na kilka typów. Najbardziej rozpowszechnione i najbardziej zagrożone są nizinne lasy deszczowe. Innymi rodzajami są np. las mangrowy, który porasta nadbrzeżne, słonowodne bagna, oraz las deszczowy górski, zwany lasem mgłowym, gdyż często jest spowity chmurami mgły.

W wilgotnej strefie tropików gdzie występują lasy monsunowe, pora sucha, która trwa 3 – 4 miesiące jest wyraźnie zaznaczona. W lasach monsunowych żyje mniej gatunków roślin niż w nizinnych lasach deszczowych, a większość drzew zrzuca swe liście w czasie pory suchej. W lesie równikowym można wyróżnić kilka pięter, czy też warstw. Warstwa górna, stanowiąca coś w rodzaju baldachimu, znajduje się wysoko nad powierzchnią ziemi. Tworzą ją gałęzie i liście wyrastające z nagich pni przeciętnie na wysokość 30 – 40 m. Kilka wyjątkowo wysokich drzew wybija się ponad ten baldachim, korony ich tworzą najwyższą warstwę.

Niżej na wysokości około 10 m znajduje się piętro zwane podrostem, w którym rosną przeważnie młode drzewa, hamowane w swym rozwoju przez brak światła. Jeszcze niżej znajduje się podszyt, w skład którego wchodzą krzewy. W miejscach gdzie warstwa górna jest szczególnie gęsta roślinność podrostu jest rzadka, wystarczy jednak trochę światła a już bujnie się rozwija.

2.      LASY PODZWROTNIKOWE rosną w Indiach, jak również w południowo zachodniej jak i wschodniej Australii, południowych Chinach i w Nowej Zelandii. Na obszarach tych pasaty i monsuny niosą znad morza dużo wilgoci, co przy dość wysokiej temperaturze stwarza odpowiednie warunki dla wilgotnych, zwłaszcza zielonych lasów.

3.      LASY LIŚCIASTE STREFY UMIARKOWANEJ porastają obszary zachodniej Europy, wschodniej Azji, oraz wschodnią część Ameryki Północnej. Drzewa rosną przez wiosnę i lato, a na jesieni tracą liście. Potrzeba im ciepłego lata, łagodnej zimy, i średniej ilości opadów rzędu 800 mm rocznie, rozłożonych równomiernie w tym czasie. Czasem można też spotkać drzewa iglaste. Duże skupiska drzew iglastych tworzą wiecznie zielone lasy strefy umiarkowanej.

4.      LASY IGLASTE zwane inaczej borami są największym lądowym zbiorowiskiem roślinnym na świecie. Na półkuli północnej tworzą pasmo o szerokości 1300 km. W  Eurazji lasy szpilkowe tworzą pasmo ciągnące się od Skandynawii, na wschód przez Rosję po północne Chiny. Znaczne połacie lasów iglastych znajdują się w łańcuchu Himalajów, n...