Smolarski - Białe moce.pdf - Literatura piekna - ILZAK

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

MIECZYSŁAW SMOLARSKI

BIAŁE MOCE

POWIEŚĆ NA TLE ŻYCIA KORSARZY POLSKICH XVI WIEKU.

Tower Press 2000

W pogodny, wrześniowy dzień dwa statki kaprów czyli korsarzy królewskich, Imci Panów

Wąsowicza i Sierpinka stanęły w porcie gdańskim.

Było to w epoce prób stworzenia polskiej floty na Bałtyku przez ostatniego z Jagiellonów.

Rozpaliła się w owych czasach wojna pomiędzy, Fryderykiem II, królem duńskim, a Ery-

kiem XIV, królem szwedzkim, i Rzeczpospolita wzięła w niej udział po stronie Danji. Wtedy

Zygmunt August powziął plan poparcia dalekiego swego sprzymierzeńca – na morzu. Gdy

chciwe bogactw, a lękające się o swe wolności miasto Gdańsk wymówiło się od dostarczania

pomocy, zgłosiło się dwóch zuchwalców, którzy, posiadając własne statki, uzyskali od króla

pozwolenie na prowadzenie wojny korsarskiej.

Zygmunt August nietylko przeznaczył im na własność cały przyszły łup zdobyty, ale nadto

poddał ich pod opiekę własną, uwolnił od grodzkich sądów gdańskich i swoim kosztem zwerbo-

wał im marynarzy. Poczem puścił ich na łaskę szczęścia i dzielności na niespokojne losy i wody.

Panowie Sierpinek i Wąsowicz mieli zadanie niełatwe. Obowiązkiem ich było przeszuki-

wać okręty handlowe z Anglji i Niderlandów, zabierać kontrabandę i bronić wybrzeży. Mu-

sieli natomiast uchodzić przed dobrze uzbrojoną flotą szwedzką, która gotowa była ścigać ich

do samego Gdańska, oraz strzec się współzawodniczych korsarzy cudzoziemskich. Mieli

nadto, jako cel dalszy, przeszkadzanie żegludze narewskiej, gdyż w owym to czasie, od 1550

roku potęga moskiewska zdobywała Narwę i spojrzała ku Bałtykowi.

Zdobyczą ich natomiast bez żadnej wątpliwości stawał się każdy handlowy okręt szwedzki

lub moskiewski. Między obu kaprami wybuchły jednak wkrótce spory.

Spowodowała je różnica temperamentów. Wąsowicz, bardziej śmiały, zapalał się do nie-

bezpieczeństwa, zdawał się zazdrościć sławy flibustjerom francuskim, prowadził też wojnę

często na własną rękę i tak, jak mu kazała fantazja. Na statku jego po dniach wytężonego po-

ścigu panowały dnie słodkiego lenistwa, kapela grała, a okręt płynął sobie jak chciał po nie-

biesko-siwych falach Bałtyku.

Ale w towarzystwie swojem miał młodego przyjaciela, niejakiego Piotra Hellburga, z ro-

dziny szlachty pomorskiej, od lutyckich książąt się wywodzącej, który namawiał go do wy-

praw coraz śmielszych. Porzucając wybrzeże polskie i inflanckie, pociągnęli pod Rewal w

Estonji i tam kolejno, zanim się wieść rozniosła, jak ryby w sieć łowili statki handlowe mo-

skiewskie. Zamknęli tak dostęp do portu i byliby może nawet wykonali napad na to miasto,

po to tylko, by dać dowód, że nie lękają się żadnych niebezpieczeństw, gdyby nie to, że drogę

powrotną zastąpił im okręt korsarski moskiewski. Rzucili się na przeciwnika, zmusili go do

ucieczki z niemałym obustronnej krwi przelewem, ale, że nabrali już rozpędu, więc skiero-

wali się z powrotem wzdłuż wybrzeży pruskich, ku Gdańskowi.

Pan Sierpinek, kupiec z pochodzenia, rozumując więcej po kupiecku, ruszał na przedsię-

wzięcia jedynie pewne. Z tego jednak właśnie powodu uchylała mu się wszelka większa zdo-

bycz. Natomiast odznaczał się większem okrucieństwem i łatwo nieprzyjaciółmi zdobił

maszty, gdy na okręcie broniącym się znalazł kontrabandę. Nie było w tem nic w owej epoce

dziwnego, gdyż korsarze wiedzieli, że w razie ujęcia czeka ich samych, jak zwykłych zbój-

ców, ścięcie na placu publicznym. Ale co gorsza, oskarżono go, że rzucał się nawet na han-

dlowe statki duńskie, wywołując słuszne skargi zaprzyjaźnionego z Rzeczypospolitą króla

Fryderyka. Niebardzo więc trzymał się tamtych dwóch wojowników kompanji. Teraz jednak,

widząc, że wracają w sławie, a z łupem o wiele od niego bogatszym, dołączył się do nich i

razem stanęli u ujścia Wisły, w pobliżu Gdańska, przy latarni.

Do samych bulwarków dojechać nie mogli, gdyż płytki port nie dawał dostępu nawet spor-

szym okrętom kupieckim.

Stanęły dwie wielkie nawy na tle potężnego morza, uspokoiły się na kotwicy, chłopcy

strażujący zeszli z najwyższego masztu, żagle na sznurach odpadły, wiatr wydymał tylko zo-

stawione dla odznaki polskie bandery.

Już załoga gotowała się do wylądowania, gdy przysłany pachołek miejski zwiastował

przybycie rychłe burmistrza Klefelda.

Klefeld był równocześnie przełożonym kaprów w myśl polityki królewskiej, który obda-

rzając go tą godnością, spodziewał się pozyskać dla swych planów miasto. Można strażnica

Wisły jednak spoglądała na korsarzy niechętnie. Przeszkadzali jej, krępowali swobodę pro-

wadzenia handlu z kim zechciała, napełniali ją lękiem, by potęga królewska nad nią nie wyro-

sła. Dlatego też ku okrętom nie ruszył nikt z miejskich patrycjuszy, a sam burmistrz wyszedł

naprzeciw nie uroczyście, ale w szatach codziennych, spełniając obowiązek, by przyjąć spra-

wozdanie z wyprawy i upomnieć się o dziesięcinę, która według zwyczajów owych czasów

przynależną była władcy kraju.

Natomiast załogi stojących w porcie żaglowców duńskich, hanowerskich, angielskich, ho-

lenderskich nawet hiszpańskich ruszyły ciekawe, by zobaczyć choć zdaleka nowych morskich

przeciwników. Za nimi ściągnęli i flisy polscy, którzy z galarami pełnemi zboża stali o tej

porze licznie u ujścia rzeki.

Burmistrz nadszedł. Zaproszono go najpierw na okręt pana Wąsowicza, który przyjął go w

pancerzu cyzelowanym, berecie włoskim z piórem, z czekanem za pasem, a wschodnią szablą

przy boku, gościnny i zadowolony z siebie, że może zdobycz swoją pokazać. Za nim stanęła

załoga cała, wilki morskie i włóczęgi, zbieranina ze wszystkich krajów, ale przecież z Kaszu-

bów rodzimych przewagą. Stanęli, jeżąc się groźnie berdyszami, toporami i hakami do prze-

ciągania obcych okrętów, trzymając w ręce muszkiety, uzbrojeni nieregularnie, ale starając

się zachować paradę wojskową.

Zaproszono także i pana Sierpinka. Spojrzał burmistrz z zazdrością na bogate łupy, które

częściowo rozłożono na pokładzie wśród dział. Z kupiecką ciekawością brał do ręki rzadkie

futra, kołpaki, wschodnie materje, atłasy, srebrem tkane chresty i suknie jedwabne, a prócz

tego leżącą pokotem broń, muszkiety, samopały dońskie i pistolety, a nadto klejnot prawdzi-

wy, złocistą moskiewską chorągiew z Bohorodycą.

– Nie mogę się żalić – chełpił się pan Wąsowicz – na brak łupu. Zanim się o nas wieść ro-

zeszła brać ich można było łatwo. Nie zapomniałem też o swoim domu. Po drodze spotkałem

okręt, który wiózł pełno kafelek z Delft. Wyłożę tam sobie niemi ściany, jako teraz jest moda

zagranicą. Będę patrzyć na wymalowanych na nich ludzi morskich i budynki, i w starości

jeszcze przypominać sobie będę dzieje tej podróży...

Jakoż kafelki te zajęły burmistrza, który znał się na sztuce. Wszakże do tego Gdańska, w

którym się wychował, zwozili bogaci patrycjusze na budowę domów rzeźbą kryty marmur z

Florencji. Dlatego też uważnie przyjrzał się tym wyrobom i podziwiając je, dodał jednak z

odcieniem własnej pychy:

– Piękne to, nie piękniejsze jednak od kominka, który mamy, wyrobiony na miejscu, w

Dworzyszczu Artusowym.

– Mało bo też wyrobów na świecie gdańskim równe... – odparł grzecznie pan Wąsowicz. –

Mam tu jednak coś także dla Waszej Miłości...–i prowadząc go do jednej ze skrzyń wydobył

niepospolitej wagi łańcuch złoty. – A tu – dla króla Jegomości...

Był to kielich na wino półgarncowej objętości. Czarę wyżłobioną z kryształu górnego

podtrzymywała rzeźbiona złota podstawa. Przedstawiała ona okręt złoty ze srebrnemi żagla-

mi, bijący się z falami morza. Z morza tego wychylały się śpiewające Syreny i Tryton, który

w ustach wydętych róg trzymał. Kielich ten, ozdobiony drogiemi kamieniami, posiadał dla

złotnika wielką cenę, ale większą jeszcze jako dzieło sztuki. Co ważniejsze, na czarze były

wyrżnięte herby Szwecji.

Smolarski - Białe moce.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: