ekotoktyko pytania.docx

1. Dział taksykologii

1.Toksykologia teoretyczna

-ogólna

-szczegółowa

- doświadczalna

2.Toksykologia praktyczna-stosowana

-kliniczna z epidemiologią zatruć

-sądowo-lekarska

-doświadczalna

-analityka toksykologiczna

-ustawodawstwo toksykologiczne

2. Podaj działy toksykologii teoretycznej oraz omów czym one się zajmują.

1.toksykologia ogólna

              *definiuje podstawowe pojęcia i terminy toksykologii: trucizna, zatrucie, toksyczność

              *opisuje interakcje pomiędzy toksynami a organizmem

              *określa zakres działania toksycznego

              *zajmuje się kinetyką substancji toksycznych w organizmie, jak wygląda ich biotransformacja i wydalanie

              *opisuje działanie genetyczne, neurotoksyczne, immunotoksyczne

              *chromotoksykologia

              2.toksykologia szczegółowa

              *systematycznie bada i opisuje działanie trucizn

*dzieli na grupy ze względu na wynikające podobieństwa budowy chemicznej, działania i zastosowań a)toksykologia leków

*Dotyczy zatruć ostrych, powodujące niepożądane objawy w ciągu 24 godz.

*Uzależnienia lekowe

*Doping farmakologiczny (sterydy)

*Określenie, czy dany lek wpływa w jakiś sposób dodatkowo( psychotropowo)

b)toksykologia metali

*Mogą się dostawać drogą pokarmową; przez ukł. oddechowy, gdy średnica cząstki<1 mikrometra- pylica; z pożywieniem: Cd, Pb, Hg, Bi- katalizatory

*Toksycznie wpływają na metabolizm

c)toksykologia rozpuszczalników

Zw., które łatwo parują, dostają się do org. przez skórę; ukł. oddechowy przy średn. < 1 mikrometra; powodują bardzo niebezpieczne zatrucia przez płuca (toksykologia farb, lakierów)

d)toksykologia środków ochrony roślin w rolnictwie

Pestycydy –zw. stosowane przy ochronie sadów, warzyw; są bardzo toksyczne. działają na ukł. nerwowy. Pestycydy powinny być selektywne (o wąskim zakresie, działające  w określ. stadium, np. larwalnym)

e)toksykologia tworzyw sztucznych i środków stosowanych w gospodarstwach domowych

Opakowania do żywności, detergenty, kosmetyki

f)toksykologia zw. promieniotwórczych

Odpady promieniotwórcze powstałe podczas pracy reaktorów, uszkadzają DNA, powodują jonizację sarkoplazmy; rogowacenie komórek. Opalanie się- uszkodzenie DNA

3.toksykologia doświadczalna - zajmuje się trucizną, bada w jaki sposób działa na organizm; opracowuje modele badawcze in vivo i in vitro umożliwiające śledzenie losów trucizn w organizmie;

a)toksykologia środowiska- obejmuje oddziaływanie zw. toks. z całą biosferą( woda, gleba); monitorowaniem.

b)toksykologia przemysłowa- dotyczy toksyczności przewlekłej, zajmuje się swoistym działaniem trucizn, dotyczy całych zakładów pracy jak i danych stanowisk pracy.

c)toksykologia żywności - najważniejsza; wnikanie wraz z pokarmem.

3. Podaj działy toksykologii stosowanej (praktycznej) oraz  omów czym się zajmują.

Jej zadaniem jest rozpoznawanie, zwalczanie i zapobieganie zatruciom.

Dziedziny:

a. Toksykologia kliniczna z epidemiologią zatruć

*Ma zastosowanie w medycynie, obejmuje zatrucia ostre(dawka powodująca bardzo silne zatrucia w ciągu 24 i śmierć) oraz zatrucia przewlekłe.

*Stosuje się hemodializę, leczenie monitorowane

b. toksykologia sądowo-lekarska

*Starsza z dziedzin toksykologii, określona z góry sądami i przepisami. Dotyczy zatruć śmiertelnych.

c. toksykologia doświadczalna

*Służy do określenia pewnych modeli doświadczalnych; kierunek użytkowy toksykologii.

*Działanie rakotwórcze, teratogenne, odpornościowe

d. analityka toksykologiczna

*Jedna z dziedzin chemii analitycznej; zajmuje się poszukiwaniem danych trucizn

1.zabezpieczenie analityczne próbek doświadczalnych (jałowe pojemniki)

2.diagnostyka chemiczno-toksykologiczna zatruć przyżyciowych (pomaga w toksykologii sądowo-lekarskiej)

3.monitoring (ciągła kontrola w przemyśle, środowisku; dotyczy narkomanii, uzależnień lekowych, anabolików)

e. ustawodawstwo toksykologiczne

*bezpośrednio oddziałuje na toksykologię ogólnospołeczną; dotyczy bezpośredniego oddziaływania

1.monitoring (bieżąca kontrola)

2.profilaktyka (perspektywy działania zapobiegawczego)

4.Definicja i działy ekotoksykologii.

Ekotoksykologia

* jest nauka o oddziaływaniu substancji toksycznych na organizmy żywe i konsekwencjach tych oddziaływań ujawniających się na poziomach organizacji wyższych niż pojedynczy organizm.

*Nauka integrująca ekologiczne i toksykologiczne efekty chemicznych zanieczyszczeń z losami tych

zanieczyszczeń w środowisku.

Ekotoksykologia:

1.Ekosystemowa

*transfer zanieczyszczeń w sieciach troficznych

*udział zanieczyszczeń w obiegach biochemicznych

2. Populacyjna

*wpływ zanieczyszczeń na dostosowanie

*ewolucja odporności

5.Definicja trucizn, toksyczności, zatruć.

Trucizna –wszystko jest trucizna i nic nie jest trucizną, tylko dawka decyduje że jakaś substancja jest trucizną.

Trucizna –substancja która po wprowadzeniu do organizmu może powodować uszkodzenie, zaburzenie czynności fizjologicznych i śmierć.

Toksyczność –zdolność substancji do wywołania zaburzeń fizjologicznych czynności organizmu i spowodowania śmierci

Substancja która wywołuje te zaburzenia jest nazwana substancją trującą natomiast substancja obdarzona silnymi  właściwościami toksycznymi nazwana jest trucizną

Zatrucie- zespół objawów chorobowych wywołany działaniem substancji trujących.

-toksyczność  -Zahamowanie lub zmiana przebiegu naturalnych procesów biochemicznych zachodzących w organizmie –zachwianie homeostazy obniżenie „sprawności „organizmu są:

-obniżenie płodności

-skrócenie czasu życia

-wzrost wrażliwości na patogeny

-spadek sprawności w zdobywaniu energii lub unikaniu drapieżników itp.

6.Zanieczyszczenia żywności – podział i przykłady.

1. Zanieczyszczenia chemiczne – substancje, które nie są celowo dodawane do żywności, ale są w niej obecne na skutek procesu produkcji, nieprawidłowości występujących w obrocie albo jako następstwo zanieczyszczenia środowiska; zaliczamy tu:

a) substancje dodane rozmyślnie, takie jak środki ochrony roślin i nawozy stosowane w pozyskiwaniu surowca roślinnego, hormony stosowane w paszach w celu pobudzenia wzrostu masy zwierząt itp.,

b) substancje, które dostały się do żywności wskutek popełnianych błędów technologicznych lub technicznych np. poprzez stosowanie urządzeń lub opakowań wykonanych z nieodpowiednich materiałów, wchodzących w reakcje chemiczne ze składnikami żywności, niewłaściwe stosowanie środków czystości (detergentów), nieodpowiednio dostosowany proces technologiczny itp.,

c) substancje antyodżywcze pochodzenia naturalnego np. amygdalina w gorzkich migdałach, hemaglutyniny, inhibitory trypsyny w nasionach roślin strączkowych, solanina w młodych ziemniakach itp.,

d) substancje, które dostały się do produktów wskutek zanieczyszczenia środowiska np. metale ciężkie (w wyrobach spożywczych najczęściej występować mogą: Pb, Hg, Cd, Zn, Sn, Cu, Cr, Ni, Fe) , azotany, azotyny itp.;

2. Zanieczyszczenia fizyczne – różnego rodzaju ciała obce, które znalazły się w gotowym wyrobie w sposób przypadkowy np. w czasie procesu technologicznego, pakowania, transportu; zaliczamy tu:

a) cząstki metali pochodzących z maszyn i urządzeń,

b) pestki w przetworach owocowych,

c) kości w wyrobach wędliniarskich,

d) piasek i drobne kamyczki,

e) włókna,

f) fragmenty owadów, sierści,

g) słomę w mleku,

h) radionuklidy (najczęściej przenikają: 90Sr, 89Sr, 137Cs, 131I i 140Ba);

3. Zanieczyszczenia biologiczne – grupa zanieczyszczeń do której zaliczamy:

a) bakterie, wirusy i pleśnie - obecność w żywności drobnoustrojów może spowodować jej zepsucie się lub wytworzenie i utrzymanie się w niej toksyn bakteryjnych, enzymów lub produktów ich metabolizmu,

b) substancje wtórne – powstają w procesach metabolicznych i przechodzą do środków spożywczych; mogą być spowodowane złą jakością surowca wyjściowego, błędami technologicznymi, nieodpowiednio dobranymi parametrami obróbki termicznej podczas utrwalenia, czasem i warunkami przechowywania żywności (temperaturą, wilgotnością, opakowaniem itp.),

c) szkodniki magazynów zbożowych,

d) pasożyty.

7.Omów czynniki decydujące o toksyczności trucizn.

O toksyczności decyduje:

*sposób oddziaływania :miejscowe, ogólne

*dawka

*drogi przenikania: drogi oddechowe, skóra, przewód pokarmowy,

*częstość podawania :jednorazowo, kilkakrotnie

*czas potrzebny do wystąpienia zmian niekorzystnych  (czas ekspozycji)

*zakres i stopień uszkodzenia

*właściwości fizyko –chemiczne: rozpuszczalność, stopień dysocjacji, lotność, stopień rozdrobnienia,    budowa chemiczna

*czynniki ustrojowe: wrażliwość gatunkowa, razowa, osobnicza

*stan fizjologiczny organizmu: towarzyszące choroby, płeć, wiek

8.Klasyfikacja trucizn:

-trucizny drażniące –zalicza się do nich związki o dużej aktywności chemicznej (pary i gazy kwaśne oraz amoniak)

-trucizny duszące –uniemożliwiają proces oddychania wskutek obniżenia stężenia tlenu w powietrzu (duszące proste) lub też przez specyficzne działanie na krew i enzymy wpływają na czynności oddychania (duszące chemiczne), mechanizm ich działania polega na:

*wiązanie hemoglobiny (tlenek węgla) –kompleks tlenku węgla z hemoglobiną jest 250 razy trwalszy niż z tlenem

*pozbawieniu hemoglobiny zdolności do odwracalnego wiązania tlenu

*blokowanie enzymów sterujących procesem oddychania (cyjanowodór i jego sole oraz nitryle)

-trucizny narkotyczne –wpływają na OUN zwłaszcza na korę mózgową

-trucizny protoplazmatyczne –należą do nich związki niszczące strukturę białkową protoplazmy np. H, Pb, Ar i ich związki oraz organiczne pochodzenie (np. czteroetylek ołowiu). Skutki zatrucia nie są początkowo zauważalne objawiają się one dopiero po dłuższym czasie.

-trucizny alergizujące (alergeny) –alergia jest swoistą nabytą reakcją organizmu na substancje typu białkowego, glikoprotein lub wielocukrów, które zostały wprowadzone do organizmu . pierwszy (inicjujący) kontakt z alergenem przebiega bezobjawowo, a dopiero następny (wyzwalający) wywołuje reakcję organizmu na alergen.

9. Podział związków chemicznych na podstawie LD50.