OUN.doc

OUN

Układ nerwowy:

1.        Zapewnia zdolność reagowania na bodźce w sposób zapewniający utrzymanie ciągłości procesów życiowych.

2.        Umożliwia komunikację z otoczeniem.

3.        Integruje czynności poszczególnych narządów i układów.

Jednostką strukturalną tkanki nerwowej     jest komórka nerwowa (neurocyt, neuron).

Tkanka  glejowa

Spełnia funkcję podporową, reparacyjną, metaboliczną i ochronną w stosunku do tkanki nerwowej. Wyróżniamy:

•          neuroglej ( astrocyty, oligodendrocyty i ependymocyty )

•          mikroglej

•          Substancja szara- skupiska komórek nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym

•          Substancja biała- skupiska włókien nerwowych

•          Ośrodki nerwowe- zgromadzenie komórek o określonej funkcji

Układ  nerwowy

Dzieli się na:

I. Somatyczny
a) ośrodkowy( mózgowie i rdzeń kręgowy)

       b) obwodowy( nerwy czaszkowe i rdzeniowe)

II. Autonomiczny (=wegetatywny)
a) współczulny (sympatyczny)
b) przywspółczulny (parasympatyczny)

Mózgowie

A.       Mózg:

     1.Kresomózgowie

     2.Międzymózgowie

     3.Pień mózgu

•          Śródmózgowie

•          Most

•          Rdzeń przedłużony

B.    Móżdżek

Rdzeń kręgowy

•          Leży w kanale kręgowym

•          Górna granica to skrzyżowanie piramid, zaś dolna to górna krawędź trzonu L2

•          Podzielony na częśc: szyjną, piersiową, lędźwiową, krzyżową i guziczną

•          Otoczony przez opony: twardą, pajęczynówkę i miękką

•          Metameryczna budowa

Jednostka motoryczna (Sherringtona)

Jednostką motoryczną jest neuron wraz z unerwianymi przez niego włóknami mięśniowymi.         
 

Pień mózgu

•          Zaliczamy do niego: rdzeń przedłużony, most i śródmózgowie

•          Przebiegają przez niego wszystkie ważne szlaki nerwowe (długie drogi zstępujące i wstępujące)

•          Znajdują się tutaj jądra nerwów czaszkowych III – XII

•          Uszkodzenia dają rozległe objawy

•          Zespoły naprzemienne

•          Zespół opuszkowy

•          Zespół rzekomoopuszkowy

•          Zespół sztywności odmóżdzeniowej

Twór siatkowaty

•          Zajmuje znaczny obszar mózgowia i rdzenia kręgowego

•          Komórki tworu siatkowatego pośredniczą w funkcjach somatycznych i trzewnych, kontrolują drogi, odpowiadają za świadomość i sen, regulują ciśnienie tętnicze krwi, pracę serca, ośrodki oddechowe i krążeniowe.

•          Część wstępująca i zstępująca

Jądra podkorowe (zwane dawniej zwojami podstawy) utworzone z nagromadzonych ciał komórek nerwowych wewnątrz mózgowia.

Najważniejsze to:

- jądro ogoniaste

- jądro soczewkowate (gałka blada + skorupa)

- jądro niskowzgórzowe

- istota czarna

- jądro czerwienne

- twór siatkowaty pnia mózgowego

- przedmurze

- ciało migdałowate

Układ pozapiramidowy

Zasadnicze czynności wiążą się z ruchami skojarzonymi, odruchami postawnymi i scalaniem czynności autonomicznych. Odgrywa on rolę w rozpoczęciu i wykonaniu czynności ruchowej somatycznej, zwłaszcza przy ruchach zależnych od woli. Dlatego uszkodzenie układu pozapiramidowego może tłumić ruchy dowolne i zastępowa je ruchami mimowolnymi.

Wpływ na napięcie mięśniowe:

•          Hamujący- istota czarna i gałka blada

•          Pobudzajacy- jądro ogoniaste, skorupa i jądro podwzgórzowe

W uszkodzeniach stwierdza się:

1.        Zaburzenia ruchowe

•          Hipokinezy lub akinezy ( ubóstwo lub zniesienie ruchów mimicznych lub mimowolnych mięśni) np. Choroba Parkinsona

•          Hiperkinezy i dyskinezy ( nieprawidłowe, szybkie, obszerne ruchy kończyn, grymasy twarzy) – ruchy pląsawicze np. choroba Huntingtona czy atetotyczne

2.  Zaburzenia napięcia mięśniowego( wzmożone lub obniżone)

Choroba Parkinsona

•          Niedobór dopaminy w skorupie, jądrze ogoniastym i substancji czarnej

•          Główne objawy to : drżenie spoczynkowe, spowolnienie ruchowe, sztywność mięśniowa

•          Inne objawy to: pochylona postawa ciała, brak współruchów, chód drobnymi krokami, trudność w zapoczątkowaniu ruchu, mowa spowolniała, cicha; twarz maskowata,

Jądra przodomózgowia

Jądro ogoniaste, jego przednia, zgrubiała część, wpukla się do rogu przedniego komory, a trzon i ogon biegną w ścianie części środkowej komory oraz rogu dolnego.

Ciało prążkowane, największe podkorowe skupisko istoty szarej, składa się z jąder: ogoniastego i soczewkowatego, oddzielonych od siebie torebką wewnętrzną. Z przodu
u dołu torebka zanika, obie części ciała prążkowanego łączą się ze sobą.

Ciało prążkowane

1. Skorupa jądra soczewkowatego;  2. Jądro soczewkowate; 3. Jądro ogoniaste; 4. Gałka blada; 5. Ciało migdałowate

Jądro soczewkowate, ukryte w głębi przodomózgowia ma kształt mniej więcej trójkątny. Wyróżnia się trzy zasadnicze jego powierzchnie – przyśrodkową, boczną i dolną. Powierzchnia przyśrodkowa składa się z dwóch odcinków: tylnego – większego przylegającego do torebki wewnętrznej oraz przedniego – mniejszego łączącego się z odnogą przednią. Powierzchnia boczna jądra soczewkowatego pokryta jest blaszką istoty białej – torebką zewnętrzną. Oddziela ona jądro soczewkowate od przedmurza. W skład jądra soczewkowatego w części przyśrodkowej wchodzi gałka blada a bocznie skorupa. Oddziela je od siebie – blaszka rdzenna boczna.

Skorupa oprócz niewielkiej liczby komórek większych zawiera liczne komórki małe. Ich aksony kończą się przeważnie wewnątrz skorupy. Aksony komórek większych dochodzą do gałki bladej oraz do istoty czarnej. Skorupa i jądro ogoniaste mają wspólne pochodzenie
i budowa ich jest bardzo podobna i dlatego określamy
je nazwą prążkowia. W zespole Parkinsona pojawia się szybkie i rytmiczne drżenie, sztywność mięśni oraz spowolnienie ruchów dowolnych. Objawy te są przypisywane uszkodzeniu gałki bladej lub istoty czarnej.

Gałka blada, jaśniejsza od skorupy, jest podzielona blaszką rdzenną przyśrodkową na dwie części –

    - przyśrodkową i boczną. W gałce znajdują się duże komórki nerwowe. Ich aksony wychodzące ze środkowej  dolnej powierzchni gałki przebijają torebkę wewnętrzną
i biegną do jądra niskowzgórzowego, do wzgórza, do tworu siatkowatego śródmózgowia i istoty czarnej.

Zmiany patologiczne w skorupie i jądrze ogoniastym stwierdza się u pacjentów, u których występują ruchy mimowolne, zwane pląsawiczymi (szybkie nieskoordynowane ruchy). Mogą wystąpić też ruchy atetotyczne powolniejsze od pląsawiczych. Ciało prążkowane zaliczane jest do tzw. układu pozapiramidowego, do którego należą inne ośrodki ruchowe jak j. niskowzgórzowe, j. czerwienne i istota czarna. Mają one przede wszystkim koordynować ruchy zautomatyzowane i regulować napięcie mięśni.

Wzgórze

Lokalizacja jąder wzgórza

1.        j. boczne

2.        j. brzuszne

3.        j. przednie

4.        j. przyśrodkowe

5.        j. środkowo - odśrodkowe

6.        j. ciała kolankowatego bocznego

7.        poduszka międzymózgowia

8.        j. ciała kolankowatego przyśrodkowego

Uszkodzenia :

•          Połowicza niedoczulica ( głównie czucie głębokie)

•          Połowicze bóle

•          Ataksja połowicza

•          Przemijający szybko niedowład połowiczy

•          Tzw. Ręka wzgórzowa (zgięcie palców w stawach śródręczno- palcowych

•          Zmienność uczuciowa