BALZAC_HONORIUSZ_dwaj_poeci.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Honoriusz Balzac

Dwaj poeci

Stracone złudzenia

przełożył Tadeusz Żeleński-Boy

Tytuł oryginału Les deux poetes

Tower Press 2000

Ty, który dzięki przywilejom Rafaelów i Pittów byłeś już wielkim w wieku, w którym

ludzie są jeszcze tak mali, i Ty musiałeś, jak Chateaubriand, jak wszystkie prawdziwe ta-

lenty, walczyć przeciw zawiści ukrytej poza kolumnami dziennika lub też przyczajone! W

jego podziemiach. Toteż pragnę, aby Twoje zwycięskie nazwisko dopomogło do zwycię-

stwa temu dziełu, które Ci poświęcam, a które, zdaniem niektórych osób, jest w równej

mierze aktem odwagi, co pełną prawdy historią. Czyż dziennikarze nie byliby, jak markizi,

finansiści, lekarze i adwokaci, tematem dla Moliera i jego talentu? Czemu tedy dla „Ko-

medii ludzkiej”, która castigat ridendo mores 1 , miałaby stanowić wyjątek jedna potęga,

skoro prasa paryska nie uznaje za nietykalną żadnej?

Szczęśliwy jestem, drogi Panie, iż przy tej sposobności mogę się nazwać Twoim szcze-

rym wyznawcą i przyjacielem — de Balzac.

1 Castigat ridendo mores (łac.) – śmiechem poprawia obyczaje.

W epoce, gdy się zaczyna to opowiadanie, prasa Stanhope'a i rulony do farby drukar-

skiej nie znane były jeszcze w małych drukarniach na prowincji.

Mimo specjalności, dzięki której miasto to styka się wciąż z typografią paryską, An-

gouleme posługiwało się wciąż prasą drewnianą, któremu to instrumentowi język zawdzię-

cza wyrażenie „jęczenie prasy”, obecnie przebrzmiałe. Zacofane drukarnie używały jesz-

cze poduszeczek skórzanych napojonych farbą, którymi robotnik pocierał ręcznie czcionki.

Ruchoma płyta, na której spoczywa pełna czcionek forma z ułożonym na niej arkuszem

papieru, była jeszcze z kamienia i usprawiedliwiała nazwę m a r m u r u. Zachłanne dziś

prasy mechaniczne tak dalece wtrąciły już w zapomnienie ów system, któremu mimo jego

niedoskonałości zawdzięczamy piękne wydawnictwa Elzewirów, Plantynów, Aldów i Di-

dotów, że trzeba nam wspomnieć tu nieco o starych narzędziach, do których Hieronim Mi-

kołaj Sechard żywił zabobonne przywiązanie, odgrywają one bowiem rolę w tej małej, a

zarazem dużej opowiastce.

Ów Sechard był to dawny robotnik przy prasie, z tych, których w gwarze drukarskiej

robotnicy zajęci składaniem nazywają niedźwiedziami. Ruch naprzód i wstecz, dosyć po-

dobny do ruchu niedźwiedzia w klatce, którym drukarze poruszają się od kubła z farbą do

prasy i od prasy do kubła, stał się zapewne źródłem tego przydomka. Nawzajem, niedź-

wiedzie nazwali składających czcionki małpami dla nieustannych ruchów, jakie wykonują,

czerpiąc czcionki w stu pięćdziesięciu dwóch przegródkach, w których się mieszczą. W

smutnej pamięci epoce 1793 r. Sechard, liczący około pięćdziesięciu lat właśnie się ożenił.

Wiek i świeże małżeństwo ocaliły go od masowego poboru, który powołał prawie wszyst-

kich robotników do armii. Stary niedźwiedź był sam w drukarni, której pryncypał umarł

właśnie, zostawiając bezdzietną wdowę. Zakładowi groziła lada dzień ruina: samotny

niedźwiedź niezdolny był przeobrazić się w małpę; mimo że drukarz, nie nauczył się czy-

tać ani pisać. Bez względu na jego nieudolność reprezentant ludu, któremu pilno było roz-

powszechniać piękne dekrety Konwentu ozdobił Secharda dyplomem majstra drukarskiego

i zarekwirował jego zakład. Przyjąwszy ten niebezpieczny dyplom obywatel Sechard spła-

cił wdowę po pryncypale oddając jej oszczędności żony, którymi zapłacił inwentarz dru-

karni nabywszy go za pół ceny. To jeszcze nic. Trzeba było drukować, bez chyby i odwło-

ki, dekrety republikańskie. W tych trudnych okolicznościach Hieronim Mikołaj Sechard

miał to szczęście, iż trafił na szlachcica spod Marsylii, który nie chciał ani emigrować aby

nie postradać dóbr, ani pokazywać się, aby nie stracić głowy, a który mógł zarobić na życie

jedynie jakąś pracą. Hrabia de Maucombe wdział tedy skromną katanę prowincjonalnego

zecera: składał, przeglądał i sam poprawiał dekrety skazuiące na śmierć obywateli, którzy

ukrywali kogoś ze szlachty; niedźwiedź, który stał się pryncypałem, tłoczył je, rozlepiał i

obaj zostali zdrowi i cali. W roku 1795, gdy chmura Terroru przeszła, Mikołaj Sechard

musiał szukać innego chwata, który by mógł być zecerem, korektorem i metrampażem.

Pewien ksiądz, który później za Restauracji został biskupem, wówczas zaś wzbraniał się

złożyć przysięgi, zastąpił hrabiego de Maucombe do dnia, w którym Pierwszy Konsul

przywrócił religię katolicką. Hrabia i biskup spotkali się później na jedne} ławie w Izbie

Parów. W 1802 Hieronim Mikołaj Sechard wciąż nie umiał czytać, jak w 1793: ale w za-

mian odłożył sobie dość ładny fundusik, aby opłacać zecera. Dawny robotnik, tak pełen

beztroski o przyszłość stał się groźnym pryncypałem dla swych małp i niedźwiedzi. Skąp-

stwo zaczyna się tam, gdzie ubóstwo się kończy. Z dniem, w którym drukarz ujrzał możli-

wość uciułania fortuny, interes rozwinął u niego inteligencję zawodową; chciwą, podejrz-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: