zagadnienia z mikroekonomii.doc

Zagadnienia na egzamin z mikroekonomii

n rola wiedzy ekonomicznej w gospodarce,

EKONOMIA - nauka badająca, w jaki sposób jednostki i społeczeństwo gospodarujące decydują o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać, oraz jak reaguje na zmiany

Inaczej: nauka badająca, w jaki sposób jednostki i społeczeństwo gospodarujące decydują o wykorzystaniu zasobów – które mogą mieć także inne, alternatywne, zastosowania – w celu wytwarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję obecną lub przyszłą, pomiędzy różne osoby i różne grupy w społeczeństwie.

n przedmiot badań ekonomii w skali mikro i makro,

MIKROEKONOMIA – szczegółowa analiza poszczególnych działań gospodarczych, badanie

indywidualnych decyzji dot. Pojedynczych towarów, dla uproszczenia analizy może pomijać różne współzależności występujące w gospodarce

·         ogólna teoria równowagi – badanie równoczesne wszystkich rynków poszczególnych towarów (stworzenie ogólnego obrazu konsumpcji, produkcji i wymiany w całej gospodarce w danym momencie – niebezpieczeństwo deformacji rzeczywistości przez nadmiar szczegółów i złożoność ujęcia)

·         analiza cząstkowa – analiza mikroekonomiczna ignorująca efekty pośrednie

MAKROEKONOMIA – uwypukla te współzależności kosztem uproszczenia opisu cząstkowych zjawisk i działań (troska o przejrzystość obrazu działania całej gospodarki), kładzie nacisk na wzajemne stosunki zachodzące w gospodarce jako całości

      jeden agregat – „dobra konsumpcyjne” – nie samochody, telewizory, buty…

3 pojęcia ilustrujące główne elementy konstrukcyjne makroekonomii:

·         produkt narodowy brutto = wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w gospodarce

w danym okresie, podstawowy miernik całkowitej produkcji dóbr i usług w gospodarce

·         wskaźnik cen = miernik przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w gospodarce. Porównuje ich poziom

w danym okresie z poziomem w wybranym okresie z przeszłości

·         stopa bezrobocia = procentowy udział bezrobotnych do całości siły roboczej (ludność w

wieku produkcyjnym, która byłaby gotowa podjąć pracę, gdyby ją mogła dostać)

n podział dochodu,

PODZIAŁ DOCHODU – informuje, w jaki sposób dochód jest dzielony pomiędzy różne grupy i

jednostki – co, jak i dla kogo jest wytwarzane? - przesądza o tym stopień nierównomierności

·         dochód na 1 mieszkańca przybliżonym wskaźnikiem stopy życiowej w każdej grupie krajów

·         olbrzymie różnice w dochodach poszczególnych grup krajów (dla kogo gospodarka wytwarza? – dla 15% mieszkańców świata z krajów uprzemysłowionych, jak? – różnice w technice i technologii, wykształceniu – wydajność)

·         różnice wewnątrzkrajowe (kwestia rozdziału własności pomiędzy grupy mieszkańców)

·         wpływ określonej polityki rządu

n rola rynku,

Wzajemne uzgodnienie (dzięki odpowiedniemu dostosowaniu cen):

·         decyzji gospodarstw domowych dotyczące konsumpcji alternatywnych dóbr,

·         decyzji przedsiębiorstw o tym, co i jak wytwarzać oraz

·         decyzji pracowników dot. tego jak wiele i dla kogo pracować,

v       wiele perspektyw (pozycja kupca, sprzedawcy, ceny główną przesłanką decyzji

n wolny rynek,

GOSPODARKA WOLNORYNKOWA – brak ingerencji państwa, kierowanie się własnymi celami,

maksymalne korzyści bez państwowej pomocy, prowadzenie jednostek przez „niewidzialna rękę” rynku

n gospodarka nakazowa i mieszana,

GOSPODARKA NAKAZOWA – brak rynku – wszystkie decyzje dot. produkcji i konsumpcji są

podejmowane przez państwo. Państwowy urząd planowania decyduje o tym , co, jak i dla kogo się produkuje. Szczegółowe nakazy są następnie kierowane do gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, pracowników (niemożność realizacji, poziom skomplikowania paraliżuje).

GOSPODARKA MIESZANA – Państwo i sektor prywatny współuczestniczą w rozwiązywaniu

problemów gospodarczych. Państwo – kontrola znacznej części produkcji za pomocą podatków,

płatności transferowych oraz dostarczania dóbr i usług publicznych (obrona narodowa,

bezpieczeństwo wewnętrzne), kontroluje też zakres, w jakim jednostki mogą kierować się w swoim działaniu własnym interesem

n ekonomia pozytywna i ekonomia normatywna,

EKONOMIA POZYTYWNA – obiektywne, naukowe objaśnienie zasad gospodarki (bezstronny badacz poszukujący prawdy) – eksperci – jednoznaczne wnioski w kwestii zasadniczych problemów

- jak gospodarka działa?

- jak gospodarka zareaguje na zmianę warunków działania?

EKONOMIA NORMATYWNA – zalecenia i rekomendacje oparte na subiektywnych sądach

wartościujących (zależne od preferencji i priorytetów) – obywatele – wielość poglądów

n popyt i podaż,

POPYT – postępowanie nabywców = ilość (zbiór różnych ilości, ograniczony przez opłacalność) dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie ceny, przy założonej niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus).

Czynniki kształtujące wielkość popytu (determinanty popytu):

·         ceny innych dóbr powiązanych z danym dobrem:

KOMPLEMENTARNOŚĆ - wzrost ceny jednego produktu powoduje obniżenie popytu na ten produkt i na drugi względem niego komplementarny (uzupełniający)

SUBSTYTUCYJNOŚĆ - wzrost ceny substytutu (produktu zastępczego) powoduje wzrost

popytu na produkt

·         dochody konsumentów:

wzrost dochodów powoduje wzrost popytu

DOBRO NORMALNE (zwykłe) = na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu

DOBRO NIŻSZEGO RZĘDU = na które popyt maleje przy wzroście dochodu

·         gusty i preferencje konsumentów kształtowane przez wygodę, zwyczaje, społecznie akceptowane wzorce zachowań

PODAŻ – postępowanie sprzedawców = ilość (zbiór różnych ilości, ograniczony przez opłacalność) dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny, przy założonej niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus).

Czynniki kształtujące wielkość podaży (determinanty podaży):

·         technika (wiedza i umiejętności, stan i dostępność maszyn):

wzrost produkcji przy danych kosztach całkowitych powoduje wzrost podaży

POSTĘP TECHNICZNY = usprawnienia umożliwiające zwiększenie efektów przy tych samych nakładach

·         koszty produkcji (siła robocza, maszyny i urządzenia, energia, surowce) - spadek kosztów pobudza produkcję

·         interwencja państwa (polityka fiskalna i monetarna)

n wielkość zapotrzebowania i ilość oferowana,

Wielkość zapotrzebowania (wielkość popytu przy cenie p) = ilość dobra, które konsumenci zechcą zakupić w określonym czasie (np. w ciągu tygodnia, miesiąca, roku) po danej cenie.

Ilość oferowana (wielkość podaży przy cenie p) = ilość dobra, które producenci mogą sprzedać w określonym czasie (np. w ciągu tygodnia, miesiąca, roku) po danej cenie.

n ruch po krzywej popytu i podaży,

Krzywa popytu – krzywa pokazująca ilość dobra, które konsumenci będą chcieli i mogli nabyć przy różnych cenach rynkowych i przy zachowaniu zasady ceteris paribus. Wędrówka wzdłuż tej krzywej spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej podaży.

Krzywa podaży – krzywa pokazująca ilość dobra, które producenci będą chcieli i mogli wyprodukować przy różnych cenach rynkowych i przy zachowaniu zasady ceteris paribus. Wędrówka wzdłuż tej krzywej spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej popytu.

n przesunięcia krzywej popytu i podaży,

Krzywa popytu przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają popyt na dany artykuł, np.:

·          zubożenie konsumentów

·          kampania reklamowa

·         spadek ceny substytutu danego dobra

Krzywa podaży przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają podaż danego artykułu, np.:

·          postęp techniczny

·          zmiany cen surowców

·          nałożenie przez państwo podatku

n cena równowagi i ilość dobra w punkcie równowagi,

Cena równowagi rynkowej - cena, przy której występuje zrównoważenie popytu i podaży

P - cena

Q - ilość produktu

S - podaż

D - popyt

P0 - cena równowagi rynkowej

A - nadwyżka popytu - przy danej cenie rozmiar zapotrzebowania przewyższa oferowaną ilość (braki)

B - nadwyżka podaży - przy danej cenie ilość oferowana przewyższa rozmiary zapotrzebowania (nadwyżki)

n dobra komplementarne i substytucyjne,

Dobra komplementarne –  dobra, czyli towary lub usługi wzajemnie się uzupełniające, jedno dobro potrzebuje drugiego do prawidłowego działania, np. komputer i monitor, samochód i benzyna. Jeżeli rośnie popyt na dobro A to popyt na dobro B także wzrasta. Wzrost ceny dobra A powoduje spadek popytu również na dobro B.

Dobra substytucyjne - produkty inne ze względu na technologię wytwarzania, ale podobne ze względu na zastosowanie (przeważnie tańsze). Obecność substytutów powoduje spadek popytu na „produkty oryginalne”

n mieszana elastyczność cenowa popytu,

Mieszana elastyczność popytu mierzy reakcje popytu na jedno dobro wywołaną zmianą ceny dobra pokrewnego. Jest relacją między procentową zmianą popytu na dobro (usługę) X a procentową zmianą ceny dobra (usługi) Y. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt dobra (usługi) X, jeżeli ceny dobra (usługi) Y zmienią się o 1%.

n elastyczność dochodowa popytu,

Elastyczność dochodowa popytu mierzy zależność miedzy zmianami poziomu dochodów społeczeństwa. Jest relacją między procentową zmianą popytu a procentową zmianą dochodów nabywców. Mówi ona, o ile procent zmieni się popyt, jeżeli dochody nabywców zmienią się o 1%.

n dobra wyższego rzędu (luksusowe) i dobra pierwszej potrzeby (niezbędne),

Dobra luksusowe mają elastyczność dochodową wyższą od jedności, popyt rośnie. Dobra

luksusowe są przeważnie towarami wysokiej jakości, które mają substytuty niższej jakości.

Dobra podstawowe (niezbędne) mają elastyczność dochodową niższą od jedności. Każde dobro

niższego rzędu jest dobrem podstawowym, gdyż ma elastyczność dochodową ujemną. Ale kategoria dóbr podstawowych obejmuje także dobra normalne o elastyczności dochodowej w przedziale od 0 do 1. Dobra podstawowe będące dobrami normalnymi zajmują miejsce pośrednie miedzy dobrami niższego rzędu, a dobrami luksusowymi. W miarę wzrostu dochodu wielkość zapotrzebowania na żywność rośnie, ale stosunkowo wolno.

n dobra normalne i dobra niższego rzędu,

Dobro normalne (zwykłe), na które popyt rośnie wraz ze wzrostem dochodów. Charakteryzują się

dodatnią elastycznością dochodowa popytu.

Dobra niższego rzędu, na które popyt maleje w miarę wzrostu dochodów. Maja ujemną

elastyczność dochodową popytu. Dobra niższego rzędu to na ogół dobra niższej jakości. Wzrost

dochodów powoduje spadek popytu na tanie gatunki mięsa i bielizny.

n popyt elastyczny, popyt nieelastyczny, popyt o elastyczności równej jedności,

Elastyczność cenowa popytu jest to stosunek względnej zmiany wielkości zapotrzebowania na dane dobro do względnej zmiany jego ceny.

Jeśli wzrost ceny o 1% zmniejsza wielkość popytu o 2%,to elastyczność cenowa popytu wynosi -2.

(Wielkość popytu 2%,a tak jak jest to zmniejszenie tej wielkość, to wyrażamy to jak -2% dzielimy,

przez 1%,czyli wzrost ceny i dostajemy -2) Ponieważ krzywa popytu ma nachylenie ujemne, to

elastyczność cenowa jest z konieczności liczbą ujemną.

Gdy elastyczność popytu osiąga duże wartości ujemne, wówczas mówimy o wysokiej elastyczności. Popyt jest wtedy bardzo czuły na zmianę ceny.

Gdy zaś elastyczność wyraża się małą liczbą ujemna, popyt jest relatywnie mało wrażliwy na zmianę ceny. Wtedy elastyczność popytu jest niska.

Elastyczność popytu określamy z pominięciem jej ujemnego znaku.

Przeważnie jednak elastyczność cenowa zmienia się, gdy przesuwamy się po krzywej popytu, przy

czym, wyższym cenom odpowiadają większa elastyczność, a niższym – mniejsza. Jeśli jednak funkcją popytu nie jest prosta linia, lecz krzywa, to zmiana większości zapotrzebowania jest różna przy wzroście ceny i przy jej spadku.

Popyt elastyczny i nieelastyczny

Popyt nazywamy elastycznym ,gdy jego elastyczność cenowa jest mniejsza od -1.

Popyt jest nieelastyczny, gdy jego elastyczność przyjmuje wartości miedzy -1 i 0.

Gdy elastyczność popytu wynosi równo -1, wówczas mówimy, że popyt ma elastyczność równą jedności.

Często mówi się ze pewne dobra charakteryzują się wysoką lub niską elastycznością popytu. Np. popyt na ropę naftową jest nieelastyczny względem ceny.

Determinanty elastyczności cenowej - Co decyduje o tym, czy elastyczność cenowa popytu jest wysoka czy niska?

Odpowiedzi trzeba szukać w analizie gustów klientów. Najważniejszym czynnikiem jest łatwość zastąpienia tego dobra innym dobrem o podobnym przeznaczeniu.

Przykłady elastyczności cenowej

Np. takie usługi jak fryzjer, teatr czy sauna wykazują elastyczność większą od jedności.

Np. popyt na niektóre towary takie jak produkty mleczarskie, jest wybitnie nieelastyczny.

Wykorzystanie elastyczności cenowej

Elastyczność cenowa popytu jest kategorią przydatną m.in. do obliczenia, o ile należy podnieść cenę, aby zlikwidować nadwyżkę popytu, bądź o ile ją obniżyć, aby zlikwidować nadwyżkę podaży.

Np. w rolnictwie mogą występować na przemian lata nieurodzaju i lata obfitych zbiorów. Popyt na produkty rolne jest małoelastyczny - słabe zbiory powodują silny wzrost cen żywności. Z kolei

nadspodziewane dobre zbiory wywołują znaczny spadek cen żywności. Przy niskiej elastyczności

popytu przesunięcia krzywej podaży wywołują duże wahania cen, nie zmieniając zbytnio wolumenu

sprzedaży.

n wybór konsumenta,

Model wyboru konsumenta składa się z czterech elementów charakteryzujących konsumenta i jego otoczenie rynkowe. Są to:

·         dochód konsumenta

·         ceny poszczególnych dóbr

·         gusty konsumenta

·         założenie behawioralne, zgodnie, z którym konsumenci starają się w maksymalnym stopniu zaspokoić swoje potrzeby. Konsument wybiera koszyk dóbr dający mu największą satysfakcję.

Dochód konsumenta + ceny poszczególnych dóbr = ograniczenie budżetowe konsumenta.

Ograniczenia budżetowe opisują różne koszyki (kombinacje ilościowe) dóbr dostępne dla

konsumenta. To, jakie kombinacje są dostępne dla konsumenta, zależy od:

-wysokości jego dochodu

-cen poszczególnych dóbr

Np. Student, który swój tygodniowy budżet – 50, może wydać na posiłki albo na kino. Jeden obiad kosztuje 5, a jeden bilet do kina 10. Jakie kombinacje posiłków i filmów może zafundować sobie...