Japoński

Aktualna, edytowalna wersja tego podręcznika jest dostępna w Wikibooks, bibliotece wolnych podręczników pod adresem
http://pl.wikibooks.org/wiki/Japo%C5%84ski

Całość tekstu jest objęta licencją GNU Free Documentation License.

Buddyjska świątynia w Kyoto

Witaj na kursie języka japońskiego w Wikibooks. Zanim przejdziesz do kursu podstawowego upewnij się, że znasz wszystkie znaki kana.

Uwaga: Aby móc korzystać z tego podręcznika, Twoja przeglądarka musi poprawnie wyświetlać japońskie znaki.

Jeżeli znaki w szarym polu wyglądają jak puste prostokąty albo jak seria przypadkowych znaków, znaczy to że Twoja przeglądarka nie jest poprawnie skonfigurowana lub nie masz w systemie zainstalowanej obsługi tych znaków. Aby dowiedzieć się jak zainstalować obsługę znaków wschodnioazjatyckich kliknij tutaj.

Poniższa ramka pokazuje możliwości Twojej przeglądarki w wyświetlaniu znaków furigana (małe znaki kana umieszczone nad kanji, pomagające w ich odczytaniu).

Proponujemy ustawić większe czcionki w przeglądarce, by ułatwić sobie odczytywanie furigany. Jeżeli używasz przeglądarki opartej o silnik Gecko (Mozilla, Firefox), musisz zainstalować rozszerzenie (Mozilla, Firefox) (Netscape pod Windows). W przypadku, kiedy Twoja przeglądarka nie obsługuje rozszerzenia Ruby (np. Opera), po znaku kanji, w nawiasie zobaczysz odczytanie kana.

Pisanie i czytanie

Lekcje Kana - hiragana i katakana

Romanizacja

Rōmaji (ロ ー マ 字) to system zapisu języka japońskiego korzystający jedynie z liter alfabetu łacińskiego (Rōma oznacza Rzym/rzymski a ji - znak/znaki). Nie jest zbyt popularny w samej Japonii, stosuje się go głównie w materiałach dla cudzoziemców.

Alfabet łaciński został przedstawiony w Japonii w okresie Muromachi, około roku 1542, kiedy to portugalscy kupcy oraz jezuici przybyli na Kyūshū.

Systemy zapisu rōmaji

Nie ma jednego powszechnie obowiązującego systemu zapisu rōmaji. Najpopularniejsze to: Hepburn, Kunrei oraz Nihon. Zmodyfikowany system Hepburna to obecnie najbardziej popularny sposób zapisu znaków japońskich.

System Hepburna

·         W języku japońskim: ヘボン式 (hebon shiki) oraz 平文式 (heibun shiki)

Nazwa tego systemu pochodzi od amerykańskiego misjonarza dra Jamesa Curtisa Hepburna (1815-1911). W roku 1867 stworzył on pierwszy słownik japońsko-angielski (和英語林集成 waei gorin shūsei), a sam system zapisu zaadoptował i spopularyzował po publikacji trzeciej edycji słownika.

Omawiany system lub jego zmodyfikowana wersja są najbardziej rozpowszechnionymi systemami zapisu rōmaji. System ten z niewielkimi różnicami używany jest przez większość niejapońskich rządów, szkół i studentów oraz przez główne japońskie korporacje, jak Japan Rail. Systemu tego używa się także przy wprowadzaniu tekstu japońskiego (z użyciem kana i kanji) w komputerach.

System Nihon

·         W języku japońskim: 日本式 (nihon shiki)

System ten został opracowany przez dra Tanakadate Aikitsu (田中館愛橘) (1856-1952) w 1881 roku. Jest to zmodyfikowana wersja systemu Hepburna. Dużą popularnością cieszyła się w latach 30. XX wieku.

Uwaga: Podobnie jak chińskie i koreańskie, także japońskie nazwiska podaje się zawsze w kolejności: nazwisko imię. Tanakadate jest więc nazwiskiem a Aikitsu imieniem.

System Kunrei

·         W języku japońskim: 訓令式 (kunrei shiki)

System ten został opracowany przez rząd japoński w 1937 roku, zmodyfikowany zaś w 1957. Jest on modyfikacją systemu Nihon stworzoną w celu zmodernizowania i ujednolicenia używania rōmaji w Japonii.

Japońskie dzieci uczą się w pierwszej kolejności systemu Kunrei a następnie systemu Hepburna. Uważa się, że Kunrei-shiki lepiej odwzorowuje zapis kan, jest jednak mniej intuicyjny w wymowie dla obcokrajowców, szczególnie anglojęzycznych (na przykład sylaba し wymawiana jako shi, w zapisie kunrei-shiki: si (zapis zbliżony do polskiej wymowy) natomiast Hepburna: shi).

Przykładowe róznice w zapisie w poszczególnych systemach

Jak czytać rōmaji?

Wymowa języka japońskiego zbliżona jest do polskiego. Polacy mają najmniej problemów z japońską wymową, ponieważ nie ma w języku japońskim zgłosek, których nie byłoby w języku polskim.

Wyjątki stanowią:
za - czytaj: 'dza' jak w kukurydza
zu lub du - czytaj: 'dzu'
ze - czytaj: 'dze'
zo - czytaj: 'dzo' jak w bardzo
ji lub di - czytaj: 'dzi' jak w dziwak
ja - czytaj: 'dzia' jak w działka
ju - czytaj: 'dziu' jak w dziura
jo - czytaj: 'dzio' jak w dzionek
ya - czytaj: 'ja' jak w jama
yu - czytaj: 'ju' jak w jutro
yo - czytaj: 'jo' jak w jogurt
hu lub fu - czytaj: 'fu' jak w fujarka
wa - czytaj: 'ła' jak w łata
wo - czytaj: 'o' jak w okno
su - na końcu wyrazu czytaj jako: 's'
n - przed 'p' ,'b' i 'm' czytaj: 'm'

Podwojone spółgłoski czyta się jako spółgłoskę z przydechem, jak w polskich słowach 'oddać', 'miękko'.

Podwojone samogłoski (np. 'oo' , 'aa', 'ee', 'uu' pisane również jako 'ō', 'ā', 'ē', 'ū') lub kombinację samogłosek z 'u' (np. 'ou' pisane również jako 'ō') czyta się jako samogłoskę z iloczasem (wydłużonym czasem trwania), jak w słowach 'koordynacja', 'samoopalacz'

Przykłady

watashi - czytaj: 'łatasi' lub 'łataś'
desu - czytaj: 'des'
sushi - czytaj: 'susi' lub 'suś'
kenpō - czytaj: 'kempoo'
jōyō - czytaj: 'dzioojoo'
Fuji - czytaj: 'fudzi'
Hiroshima - czytaj: 'hirosima'
Watashi-wa Pōrando-jin desu (Jestem Polakiem) - czytaj: "łatasiła poorandodzin des"
Yappari, Nihongo-ga mada jōzu dewa arimasen (Jak się można spodziewać, japoński nie jest jeszcze moją mocną stroną) - czytaj: "jappari, nihongoga mada dzioodzu deła arimasen"

Wymowa

Japońska wymowa jest bardzo prosta, nieznacznie tylko różniąca się od wymowy języka polskiego. Przedstawione zostaną najpierw samogłoski, następnie spółgłoski, później pokażemy jak składają się one na dźwięki sylab.

Samogłoski

W języku japońskim jest tylko pięć samogłosek: a, i, u, e, o.

Spółgłoski

W języku japońskim jest 14 spółgłosek: k, s, t, n, h, m, y, r, w, g, z, d, b, p.