Ustrój polityczno-społeczny państw greckich.docx

Ustrój polityczno-społeczny państw  greckich

Otóż Starożytna Grecja nigdy nie stanowiła jednolitego organizmu
państwowego. Wraz z intensywnym rozwojem miast, około VIII wieku p.n.e.
wytworzyła się w Grecji instytucja zwana polis (mng. poleis). Termin ten
pierwotnie oznaczał ufortyfikowaną część miasta.

Polis, choć często tłumaczone jako miasto-państwo, w rzeczywistości była
to wspólnota ludzi niezależnie stanowiących o swoim losie. Bardzo ważną
cechą polis była jej suwerenność.

Poczucie wspólnoty wśród obywateli umacniał wspólny udział w ceremoniach
kultowych, wyprawach wojennych i nade wszystko w bezpośrednim
podejmowaniu decyzji politycznych. Terytorialnie polis obejmowała część
miejską, ze świątyniami i agorą (rynkiem) oraz część wiejską, w której
mieszkała większa część obywateli.

Około VIII wieku p.n.e. zaczęła stopniowo zanikać monarchia, zaś zamiast
króla władzę stopniowo zaczęły przejmować kolegialne rady. Pierwotnie
władza w polis należała do aristoi (najlepszych), czyli tych, którzy
gromadzili w swych rękach największe areały ziemi. Aristoi zasiadali w
radach, a rola zgromadzenia była bardzo ograniczona. Taki typ rządów
nazywamy arystokracją. Bardzo istotną formą życia społecznego aristoi
były tzw. sympozjony, czyli uczty, w szerokim rozumieniu tego słowa. W
czasie sympozjonów jedzono, pito wino, słuchano poezji i muzyki oraz
rozwijano kontakty towarzyskie. W sympozjonach nie brały udziału kobiety
(poza tancerkami), gdyż kobiety w Grecji były odsunięte od życia
społecznego. W takiej sytuacji u Greków (jak również Greczynek) mocno
rozwinął się homoseksualizm. Wśród arystokracji było to nie tylko
tolerowane, ale nawet pożądane zachowanie. Homoseksualizm wśród mężczyzn
uznawany był za najwyższą formę miłości, gdyż zachodził między partnerami
z tego samego szczebla drabiny społecznej.

Niemałe znaczenie w życiu społecznym Greków odgrywały muzyka, poezja,
polowania i sport. Liczne miasta przy okazji świąt religijnych
organizowały cykliczne zawody sportowe ku czci bogów, tzw. igrzyska,
spośród których najbardziej znanymi są notowane od 776 roku p. n. e.
igrzyska olimpijskie, rozgrywane w Olimpii, ale również igrzyska
pytyjskie w Delfach oraz igrzyska istmijskie na Istmie korynckim.

Prócz arystokracji innym znanym w starożytnej Grecji systemem ustrojowym
była tyrania. Tyranem nazywamy kogoś, kto uzurpuje, czyli przywłaszcza
sobie władzę, mimo, iż nie ma ku temu żadnych podstaw prawnych. O ile
jednak dziś terminy tyrania i tyran są wyrazami o nacechowaniu
jednoznacznie negatywnym, o tyle w Grecji archaicznej tyrani częstokroć
mieli silne poparcie społeczeństwa, zaś okresy tyranii niejednokrotnie
były czasem rozkwitu danej polis, (czego najlepszym przykładem jest
tyrania Pizystratydów w Atenach).

Pozostałe typy ustrojowe starożytnej Grecji omówię Ci w następnych
lekcjach na przykładach dwóch największych i najlepiej poznanych poleis:
oligarchicznej Sparty i demokratycznych Aten.