Profesjonalne pielęgnowanie to samodzielna działalność pielęgniarki i położnej. W działaniach zawodowych położna (pielęgniarka) spostrzega podmiot swojej opieki w ujęciu holistycznym zarówno w zdrowiu, jak i chorobie. Pielęgnowanie zdrowia w pełnym tego słowa znaczeniu to realizacja najbardziej fundamentalnej aktywności człowieka, bez której niemożliwe byłoby utrzymanie życia i zachowanie zdrowia, zdrowia zarówno osoby bliskiej, jak i osoby nieznanej.
Celem pielęgnowania jest pomaganie, wspieranie, asystowanie człowiekowi (grupie) przy rozwiązywaniu problemów dotyczących jego zdrowia i życia, kształtowania zdolności do samoopieki i samopielęgnacji w zdrowiu, stanach zagrożenia , chorobie i niepełnosprawności, w stopniu możliwie najwyższym, jaki jest osiągalny w indywidualnej sytuacji pacjenta, a jeśli to niemożliwe - pomoc i zapewnienie warunków godnego umierania i śmierci.
Zastosowanie tej metody wymaga od położnej umiejętności w zakresie:
¨ zbierania danych dotyczących bio-psycho-społecznych
potrzeb zdrowotnych,
¨ analizowania i interpretowania zebranego materiału,
¨ określania problemów priorytetowych i dalszych,
¨ ustalania planu postępowania,
¨ organizowania całokształtu działania dla wykonania planu,
¨ podejmowania zgodnie z planem interwencji pielęgniarskich,
¨ tworzenia standardów postępowania,
¨ podejmowania krytycznej oceny uzyskiwanych efektów częściowych
oraz ich korygowanie,
¨ podejmowanie oceny końcowej.
Opieka pielęgniarska (w przypadku położnej - opieka położnicza) to szeroki zakres świadczeń zdrowotnych realizowanych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem.
Opieka pielęgniarska odnosi się najczęściej do:
¨ pomocy pacjentom w zaspokajaniu potrzeb fizycznych,
¨ pomocy w zaspokajaniu potrzeb psychicznych, emocjonalnych i społecznych,
¨ zapewnienia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego (w tym przestrzeganie zasad i procedur przyjętych w szpitalu, służących ochronie przed wypadkami, urazami, pomyłkami, błędami, zakażeniami, także lękiem, niepewnością, naruszaniem dóbr osobistych),
¨ zapewnienia przestrzegania praw pacjenta,
¨ komunikowania się z pacjentem i jego rodziną (informowanie, nauczanie),
¨ udziału w diagnozowaniu i leczeniu,
¨ obserwowania symptomów reakcji na chorobę i leczenie,
¨ wykonywania zleceń lekarskich,
¨ wykonywania zabiegów pielęgniarskich,
¨ organizowanie opieki; ciągłość, jednoosobowa odpowiedzialność pielęgniarek i położnych za całość procesu pielęgnowania, przepływ informacji, planowanie, dokumentowanie, a także
¨ kształtowanie środowiska opieki (technicznych i społecznych warunków pobytu i funkcjonowania pacjenta w zakładzie) .
Pacjentka, kierowana do szpitala z powodu schorzenia ginekologicznego celem leczenia diagnostycznego lub operacyjnego, powinna zostać poinformowana przez lekarza o:
¨ wstępnym rozpoznaniu klinicznym ( np. chorobie nowotworowej),
¨ tym, że jest to choroba do wyleczenia,
¨ sposobach postępowania diagnostycznego,
¨ oraz sposobach i kolejności postępowania leczniczego.
W postępowaniu potwierdzającym rozpoznanie niektórych schorzeń ginekologicznych podstawą jest wynik badania histopatologicznego. W zależności od wstępnego rozpoznania materiał pobierany jest z kanału szyjki i jamy macicy, a także z tarczy części pochwowej szyjki macicy (np. przy dysplazji czy nadżerce), czy też płyn np. z torbieli jajnika.
Po uzyskaniu wyniku histopatologicznego (potwierdzającego rozpoznanie) pacjentka powinna skontaktować się z lekarzem prowadzącym ( np. w poradni K) w celu podjęcia przez niego decyzji o dalszym postępowaniu leczniczym.
Pacjentka może być kierowana np. na zabieg elektrokonizacji szyjki macicy, czy punkcji torbieli jajnika. W przypadku występowania przerostu śluzówki (endometrium ) leczenie jej może wymagać włączenia leków hormonalnych regulujących występujące dolegliwości. Dopiero w przypadku braku poprawy po leczeniu pacjentka może być kierowana na operację (do szpitala).
W przypadku potwierdzenia w badaniu histopatologicznym wstępnego rozpoznania jakim była choroba nowotworowa (np. rak szyjki macicy) decyzję o dalszym postępowaniu leczniczym podejmuje się podczas badania ginekologicznego zestawionego (badanie przez pochwę, przez odbytnicę i we wziernikach) – badanie wykonywane jest w szpitalu przez specjalistów IIO. Wskazane jest, aby dla komfortu psychicznego pacjentki oraz możliwości dokładnego przeprowadzenia wyżej wymienionych badań, były one wykonywane w znieczuleniu ogólnym.
Zadaniem położnej pracującej w poradni dla kobiet jest czynne uczestnictwo w przygotowaniu pacjentki do pobytu w szpitalu. Informacje przez nią przekazywane winny dotyczyć:
¨ dokumentacji potrzebnej przy przyjęciu do szpitala (dowód osobisty, dokument potwierdzający ubezpieczenie zdrowotne, skierowanie do szpitala, wyniki przeprowadzonych badań, inną dokumentację medyczną),
¨ posiadania przez pacjentkę rzeczy do przebrania (koszuli nocnej, porannika,
pantofli...),
¨ pozostania w dniu zgłoszenia się do szpitala na czczo (bez jedzenia i picia),
gdyż zabiegi diagnostyczne mające na celu potwierdzenie raka szyjki macicy,
wykonywane są w krótkotrwałym znieczuleniu dożylnym,
¨ w przypadku występowania chorób współistniejących, jak np. nadciśnienie,
pacjentka powinna zażyć zlecone przez lekarza internistę leki.
W zaistniałej sytuacji pacjentka winna uzyskać także wsparcie psychiczne. Bardzo duże znaczenie ma bezpośrednie okazywanie pacjentce ciepła, życzliwości, serdeczności i troski. Wzmacnianie nadziei i dodawanie otuchy może przyjmować różne formy. W każdym przypadku ważne jest, by słowa nie brzmiały pusto i nieszczerze. Obok wzmacniania nadziei i pocieszenia, także wzmacnianie samooceny pacjenta i jego wiary w siebie i swoje otoczenie daje poważny efekt wspierający.
PRZYJĘCIE PACJENTKI DO SZPITALA.
Zgłoszenie się do szpitala pacjentki ze schorzeniem ginekologicznym wytycza zakres dalszych badań diagnostycznych i konsultacyjnych, prowadzących do ustalenia ostatecznego rozpoznania klinicznego. Przybycie do szpitala na pewno stanowi dla pacjentki przeżycie o ujemnym ładunku psychicznym. Niepewność co do istoty choroby i jej skutków, oderwanie od utartego trybu życia, obcość i nieznajomość otoczenia może powodować, że chora wpada w stan przygnębienia i depresji. Prawidłowa atmosfera i świadoma reakcja położnej na stan psychiczny pacjentki w dużej mierze łagodzi działanie wszystkich tych ujemnych bodźców.
Zadaniem położnej pracującej w Ginekologicznej Izbie Przyjęć jest:
¨ stworzenie warunków dogodnych do rozmowy (serdeczność, życzliwość, spokój), znalezienie czasu, aby z pacjentką porozmawiać, uspokoić, dodać otuchy, odpowiedzieć na nurtujące ją pytania oraz umiejętnie „rozwiać” obawy dotyczące postępowania diagnostycznego, nie zapominając o poszanowaniu poczucia godności i intymności pacjentki.
¨ nawiązanie kontaktu z pacjentką (lub jej rodziną),
¨ zastosowanie różnych technik (wywiad, rozmowa, obserwacja, mierzenie, monitorowanie, osłuchiwanie, czy badanie palpacyjne) umożliwia zebranie informacji (danych) dotyczących jej zdrowia (choroby), istotnych w procesie leczenia i pielęgnowania, a niezbędnych w dokumentach hospitalizacji pacjentki.
W dokumentacji szpitalnej (księga przyjęć) położna odnotowuje dane dotyczące stanu społecznego pacjentki (nazwisko i imię, datę urodzenia, pesel, adres, wykształcenie, ubezpieczenie) oraz dane związane ze zgłoszeniem się do szpitala (czy pacjentka zgłosiła się sama, czy też posiadała skierowanie od lekarza oraz jakie było wstępne rozpoznanie lekarskie). Po podjęciu decyzji lekarza o hospitalizacji konieczne jest także zaznaczenie oddziału na jaki pacjentka została skierowana.
Z dokumentacji pacjentki zakładanej w izbie przyjęć należy wymienić: historię choroby, kartę gorączkową oraz indywidualną kartę zleceń lekarskich, a także kartę statystyczną leczenia szpitalnego. W historii choroby położna odnotowuje dane dotyczące wywiadu położniczo – ginekologicznego, wywiadu chorobowego ogólnego oraz informacje związane z wcześniejszym postępowaniem diagnostycznym lub leczniczym.
Wywiad położniczo - ginekologiczny uwzględnia:
¨ datę wystąpienia pierwszej miesiączki (wiek pacjentki),
¨ występowanie cykli miesiączkowych (długość cyklu, czas trwania i nasilenie krwawienia, dolegliwości występujące pomiędzy miesiączkami, datę ostatniego krwawienia miesięcznego, ewentualnie leki hormonalne przyjmowane przez pacjentkę),
¨ dane położnicze (ilość porodów, datę ostatniego porodu, czy noworodki były urodzone żywo czy martwo, czy poród odbywał się drogami natury, czy też z pomocą instrumentalną, ilość poronień - czy były samoistne lub sztuczne, czy nie było po nich żadnych powikłań),
¨ występowanie (w momencie przyjęcia pacjentki do szpitala) dolegliwości typu: krwawienie z dróg rodnych, upławy, bóle (ich czas trwania, nasilenie oraz miejsce występowania),
¨ dolegliwości, które skłoniły pacjentkę do badań kontrolnych u ginekologa (okres wystąpienia, czas trwania oraz ich nasilenie).
W rozmowie z pacjentką położna powinna uzyskać także informacje dotyczące występowania w rodzinie gruźlicy, cukrzycy, chorób psychicznych czy chorób nowotworowych (u kogo były i jakiego narządu dotyczyły).
Wywiad chorobowy ogólny związany jest z występowaniem chorób układu oddechowego, krążenia, endokrynologicznego, pokarmowego, moczowego, kostno-stawowego, czy nerwowego, których występowanie może mieć wpływ na możliwość znieczulenia ogólnego pacjentki do zabiegu diagnostycznego. Odnotowując występowanie chorób współistniejących położna nie może zapomnieć o wypisaniu leków przyjmowanych przez pacjentkę, z zaznaczeniem ilości oraz dawek. Podczas zbierania wywiadu nie można pominąć informacji dotyczących wcześniejszych pobytów pacjentki w szpitalu (kiedy i z jakiego powodu oraz na jakim oddziale) oraz przebytych zabiegów operacyjnych (rok oraz jaki był zakres operacji). Jeżeli pacjentka posiada wypisy z wcześniejszej hospitalizacji, a także wyniki badań wykonanych w ostatnim miesiącu, należy dołączyć je do historii choroby. Po założeniu i wypełnieniu koniecznej dokumentacji pacjentka jest kierowana na oddział ginekologii, gdzie opiekę nad nią przejmuje położna odcinkowa.
Standardy praktyki pielęgniarskiej ukazują relacje pomiędzy ogólnymi zasadami postępowania a normami jakości opieki. Określają i wyznaczają racjonalny sposób postępowania pielęgniarskiego (położniczego), uważany za obowiązujący, zabezpieczając przed świadczeniem usług nieprofesjonalnych i na niskim poziomie. W opiece zdrowotnej standard to pewien model uznanych profesjonalnych działań leczniczych, pielęgnacyjnych, rehabilitacyjnych, diagnostycznych lub organizacyjnych, służących do oceny jakości świadczeń.
STANDARD POSTĘPOWANIA PIELĘGNACYJNEGO
Zabiegi diagnostyczne w ginekologii.
GRUPA OPIEKI:
Każda hospitalizowana w oddziale pacjentka z rozpoznaniem raka szyjki macicy przygotowywana do zabiegu diagnostycznego (pobranie wycinków z tarczy części pochwowej, wyłyżeczkowanie kanału szyjki macicy, badanie ginekologiczne zestawione).
OŚWIADCZENIE STANDARDOWE
Pacjentka będzie miała zapewnioną profesjonalną i kompleksową opiekę, będzie czuła się bezpieczna oraz będzie miała możliwość uzyskania wyczerpujących informacji dotyczących leczenia, jak i postępowania
KRYTERIA STRUKTURY
1. Położna posiada wiedzę i umiejętności dotyczące:
- czynników ryzyka, przyczyn, objawów, metod rozpoznawania, sposobów diagnozowania oraz schemat leczenia raka szyjki macicy,
- rodzajów oraz technik przeprowadzania zabiegów diagnostycznych,
- przygotowania pacjentki do zabiegu diagnostycznego,
- postępowania pielęgnacyjnego z pacjentką po zabiegu.
2. Położne mają możliwości pogłębiania wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych.
3. Oddział:
- posiada gabinet zabiegowy wyposażony w sprzęt umożliwiający przeprowadzanie zabiegów diagnostycznych (fotel ginekologiczny, lampy bezcieniowe, zestaw do wyłyżeczkowania kanału i jamy macicy, konchotom, wzierniki Cusco, pensety...),
- ma przygotowaną salę „wybudzeń” dla pacjentek po zabiegach diagnostycznych wykonywanych w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym, korzysta z zaplecza diagnostycznego, laboratorium, banku krwi. Ma możliwość zlecenia wykonania badań histopatologicznych pobranego w trakcie zabiegu materiału tkankowego.
4. Organizacja pracy w oddziale:
- obsada położnych jest odpowiednia do zapotrzebowania na opiekę,
- pracę zespołu koordynuje położna specjalistka,
- metodą pracy położnych jest proces pielęgnowania,
- podejmowane działania i obserwacje położna odnotowuje w dokumentacji (indywidualnej karcie gorączkowej, indywidualnej karcie pielęgnowania, historii procesu pielęgnowania).
KRYTERIA PROCESU
Położna:
1. Przyjmuje pacjentkę na oddział, uzupełnia zebrany w izbie przyjęć wywiad, analizuje dokumentację, stawia diagnozę ginekologiczną.
2. Zapoznaje pacjentkę z topografią oddziału (gabinet zabiegowy, gabinet lekarski, dyżurka położnych, sala „wybudzeń”, toaleta), z członkami zespołu terapeutycznego oraz podaje nazwisko lekarza prowadzącego pacjentkę oraz swoje (obowiązują identyfikatory), zapoznaje pacjentkę z jej prawami i obowiązkami oraz regulaminem oddziału.
3. Ustala hierarchię podejmowanych działań w celu przygotowania pacjentki do zabiegu diagnostycznego. Wyjaśnia pacjentce czynności związane z przygotowaniem się jej do zabiegu diagnostycznego (oddanie moczu, rozebranie się, położenie się na fotelu ginekologicznym, przygotowanie pola operacyjnego).
4. Z zachowaniem wszelkich zasad aseptyki i postępowania pielęgnacyjnego zakłada pacjentce wkłucie do żyły, aby umożliwić podanie leków dożylnych (do krótkotrwałego znieczulenia ogólnego) przed zabiegiem.
5. Przygotowuje gabinet zabiegowy do zabiegu diagnostycznego:
- fotel ginekologiczny,
- zestaw narzędzi (do wyłyżeczkowania, do pobrania wycinków z tarczy części pochwowej, do badania zestawionego),
- bieliznę, rękawice jałowe, materiał opatrunkowy (gaziki, lignina),
- pojemniki do materiału tkankowego pobranego w czasie zabiegu z odpowiednio przygotowanymi na przylepcach opisami (nazwisko i imię pacjentki, miejsce pobrania tkanki, nazwa oddziału, data pobrania),
- potrzebną dla zespołu lekarskiego dokumentację pacjentki (historię choroby, skierowanie). Jeżeli pacjentka jest przyjęta do badania zestawionego konieczne jest przygotowanie wyników badań histopatologicznych na podstawie, których postawiono rozpoznanie raka szyjki macicy.
6. Przygotowuje salę „wybudzeń” dla pacjentki po zabiegu diagnostycznym:
- łóżko lub wózek, na którym pacjentka będzie przewieziona z gabinetu zabiegowego,
- uzupełnia leki, sprzęt medyczny i opatrunkowy na wózku reanimacyjnym, (może istnieć konieczność jego użycia),
- przygotowuje leki p/bólowe, sprzęt medyczny (rękawiczki, strzykawki, igły, miska nerkowata) i opatrunkowy (gaziki, lignina) na podręcznej tacy pielęgnacyjnej.
7. Wprowadza pacjentkę do gabinetu zabiegowego, kiedy pojawi się lekarz anestezjolog, aby podać pacjentce leki do krótkotrwałego znieczulenia koniecznego przy zabiegu diagnostycznym.
8. Pomaga pacjentce przygotować się do zabiegu (rozebrać się, ułożyć się na fotelu ginekologicznym), jest obecna podczas zabiegu (asystuje lekarzowi wykonującemu zabieg lub badanie zestawione, zabezpiecza materiał tkankowy pobrany w czasie zabiegu), po zabiegu z pomocą personelu pomocniczego przewozi pacjentkę do sali „wybudzeń”.
9. Prowadzi ciągły nadzór nad pacjentką do momentu jej całkowitego wybudzenia się (koniec działania leków znieczulających). Zapewnia jej poczucie bezpieczeństwa i komfort. Wyjaśnia wówczas na czym polega pionizacja i pomaga w niej, służy pomocą w czynnościach pielęgnacyjnych (ubieranie się, jedzenie, picie, przejście do toalety), po wnikliwej obserwacji pacjentki (jej zachowania, mowy, sposobu chodzenia) informuje, że po rozmowie z lekarzem będzie mogła zostać wypisana z oddziału.
10.Umożliwia kontakt pacjentki z lekarzem prowadzącym, który udziela informacji związanych z dalszym postępowaniem leczniczym (oczekiwanie na wynik histopatologiczny potwierdzający rozpoznanie raka szyjki macicy, po nim badanie ginekologiczne zestawione bądź zgłoszenie się do Regionalnego Centrum Onkologii celem ustalenia terminu brachyterapii (przed operacją) w przypadku zakwalifikowania pacjentki do zabiegu operacyjnego).
11.Prowadzi edukację pacjentki i jej rodziny.
12.Dokumentuje podjęte wobec pacjentki działania.
13.Wpływa życzliwą , pełną zrozumienia i szacunku postawą, poprzez cierpliwe informowanie, wysłuchiwanie, wyjaśnianie, czy doradzanie na minimalizowanie napięcia emocjonalnego i lęku związanego z zabiegiem i hospitalizacją pacjentki.
KRYTERIUM WYNIKU
Działania położnej wg standardu zapewniają pacjentce ciągłą, profesjonalną opiekę i nadzór wykluczający powikłania podczas hospitalizacji. Pacjentka uzyskuje wyczerpujące informacje dotyczące leczenia (w zakresie możliwości położnej), jak i postępowania diagnostycznego.
ROLA POŁOŻNEJ W PRZYJĘCIU PACJENTKI W ODDZIAŁ.
¨ Powinna nawiązać kontakt z pacjentką, zrozumieć jej sytuację, samopoczucie, a przede wszystkim zapewnić jej poczucie bezpieczeństwa, ułatwić adaptację do warunków oddziału,
¨ wybiera dla pacjentki pokój i zapoznaje z przebywającymi w nim chorymi, pomaga rozlokować jej rzeczy,
...
Blackkalia