1.PEAGOGIKA PORÓWNAWCZA – interdyscyplinarna nauka pedagogiczna, która z perspektywy synchronicznej i/lub diachronicznej bada zjawiska i fakty pedagogiczne w ich związkach politycznych, społeczno-ekonomicznych, kulturowych oraz porównuje ich podobieństwa i różnice w co najmniej dwóch krajach, obszarach, kontynentach lub globalnie. Dąży do lepszego zrozumienia zjawisk pedagogicznych, do odkrycia i sformułowania adekwatnych uogólnień w celu doskonalenia kształcenia i myśli pedagogicznej.
PRZYCZYNY WYODRĘBNIENIA PP-
· dynamiczny rozwój systemów oświatowych,
· internalizacja stosunków międzynarodowych
· globalizacja
· wielokulturowość
PP jest dyscyplina dwoistą-
*TEORETYCZNĄ
*PRAKTYCZNĄ- ukierunkowaną na zastosowanie pewnych rozwiązań w praktyce oświatowej
PP wykorzystują dane do:
- opisywania systemów oświatowych ich funkcjonowania i wyników
-do wspierania rozwoju instytucji oświatowych i praktyki oświatowej
-do wyjaśniania powiązań miedzy edukacją a społeczeństwami
-do określania tendencji rozwojowych powszechnie występujących
PP. pełni role interwencyjną- wpływa na politykę i praktykę oświatową państw, pełni role poznawczą i tu wyodrębnia się:
· PP. AKADEMICKĄ- koncentrująca się na badaniach teoretycznych , które do analiz systemó oświatowych wykorzystuja metode komparatystyczna
· PP. INTERWENCYJNĄ- związana z analizą zagranicznych systemów oświatowych nastawioną na praktyczne wykorzystanie informacji z tych analiz.
Stanisław Kawula wyodrębnia PP przyjmując za kryterium przedmiot badań.
PRZEDMIOT BADAŃ PP.
*polityka i prawodawstwo szkolne
*zarządzanie i finansowanie szkolnictwa
*struktura systemów i rezultaty
*cele, treści i technologie kształcenia
Współcześnie jej przedmiot obejmuje nie tylko szkoły i formalne kształcenie ale też różne zjawiska i fakty pedagogiczne (niepełnosprawność, opieka, mniejszości narodowe..)
CELE PP.
· opisywanie i wyjaśnianie różnych problemów oświatowych (cele teoretyczne)
· projektowanie zmian polityki oświatowej (cele praktyczne)
· porównywanie, analizowanie współczesnych tendencji rozwojowych w oświacie, badanie jak w różnych krajach w zależności od warunków są rozwiązywane różne problemy oświatowe (cele prospektywne)
wg Ryszarda Pachocińskiego: pp odgrywa istotną rolę w permanentnych reformach oświatowych, badania mają wartości praktyczne dla polityki oświatowej, zarządzania szkolnictwem, badania ułatwiają wprowadzanie alternatywnych rozwiązań oświatowych i projektowania zmian
OBSZARY BADAŃ;
· I obszar– najstarszy zwany- Studium kształcenia zagranicą- skoncentrowana pp. na krajach rozwiniętych
· *II obszar – lata 60te- pp. Skoncentrowana na krajach rozwijających się (trzeci świat, analfabetyzm, kształcenie kobiet i mężczyzn, kształ. w slumsach)
· III obszar- skoncentrowanie pp na problemach międzynarodowych tj. inst. Międzynarodowe, tworzenie programów na rzecz porozumienia między narodami, czyli edukacja międzykulturowa i wielokulturowa
FUNKCJE PP.-
· TEORETYCZNA- opisywanie i wyjaśnianie fragmentów rzeczywistości, które prowadzi do lepszego rozumienia rzeczywistości edukacyjnej i jest podst. Dla rozwiązywania praktycznych problemów edukacyjnych
· PRAKTYCZNA- projektowanie, reformowanie, przekształcanie istniejącego stanu rzeczy
· PROGNOSTYCZNA- przewidywanie, określanie trendów i tendencji zmian, kierunków kształcenia i edukacji ważne dla budowania polityki oświatowej
· MIĘDZYNARODOWO-INTEGRUJĄCA- jest narzędziem do zrozumienia i poznania międzynarodowych problemów edukacyjnych, zjawisk a głównie ich kontekstów i źródeł
· PROPEDEUTYCZNA- uczy, daje podst, zwiększa kompetencje, przygotowuje do lepszego zrozumienia i wyjaśnienia problemów edukacyjnych w czasie i przestrzeni, zwiększa głównie kompetencje metodologiczno praktyczne.
PRZEDSTAWICIELE PP:
Pachociński, Kupisiewicz, Okoń, Śliwierski, Melasik, Kwieciński, Mysłakowski, Suchodolski
2. PODSTAWOWE POJĘCIA
Polityka oświatowa- to dziedzina stosunków pomiędzy klasami, narodami, państwami, polegająca na umiejętności wyboru oraz podejmowania decyzji związanych ze społecznymi, gospodarczymi, kulturowymi problemami uwikłanymi w różnorodne zdarzenia, zjawiska, fakty.
Polityka oświatowa (leksykon)- program działalności państwa w dziedzinie oświaty i wychowania. Zawiera i określa funkcjonowanie państwa w ramach tej działalności, zasady organizacji szkolnictwa ( kształcenie, wychowanie), formułuje podstawy materialno- ekonomiczne systemu oświaty oraz systemu zarządzania instytucjami oświatowymi.
Polityka oświatowa ( Marian Pęcherski)- to dyscyplina teoretyczna opisująca, wyjaśniająca, określająca podstawy działalności państwa w dziedzinie oświaty i wychowania.
Oświata-(J. Szczepański)- system instytucja, rodzaj działalności, stan świadomości społeczeństw, ,łączy się z upowszechnieniem w społecz. wykształcenia i kultury poprzez działalność instytucji szkolnych i poza szkolnych.
System oświatowy- zespół celowo i hierarchicznie zorganizowanych prawnie i ekonomicznie, strukturalnie i pedagogicznie placówek szkolnych opiekuńczych, poza szkolnych, naukowo-badawczych, zarządzanych poprzez ministerstwo, samorządy, inne podmioty współdziałające realizacji wyznaczonych celów kształcenia i wychowania.
Standardy edukacyjne- przyjęte w oparciu o określone kryteria, normy i wzorce ujednolicenia dot. nauczania, wychowania ich organizacja i rezultaty.
Stratyfikacja społeczna- zróżnicowanie społeczne w ramach struktury spol. analizowane w wymiarach:
-pozycji społecznych
-poziomu życia
-poziomu kultury materialnej i niematerialnej
To pojecie neutralne, opisowe, bez konotacji skojarzeniowych, to kategoria socjologiczna demograficzna. W teorii stratyfikacji ważnym czynnikiem jest edukacja, szkolnictwo jest narzędziem reprodukcji społecznej i utrwalania porządku społecznego. Za podstawę różnicowania społecznego uważa się poziom wykształcenia, pozycje zawodową, społeczną, dochody pieniężne i materialne, majątek i poziom życia.
Uwarunkowania polityki oświatowej i systemu oświatowego (badania komparatystyczne)
1. warunki ekonomiczne- materialne możliwości jakie w budżecie danego państwa przeznacza się na szkolnictwo. Wysokość tych wydatków zależy od:
- stanu gospodarki państwa
- sposobu finansowania sektora szkolnego
- liczby zatrudnionych nauczycieli ich kształcenia i doskonalenia
2. warunki historyczno- narodowe ( specyfika i charakter, historia i kultura państwa)
Warunki te mają decydujące znaczenie w momentach przełomowych, wymuszają w określonym kierunku zmiany w systemie oświaty oraz jego reformę. Obywateli państwa trudno przekonać do zmian dot. ich treści, metod i kierunków.
3. uwarunkowania demograficzne (dwa kierunki)
a) stałe analizy dotyczące sytuacji ludnościowej w kraju
b) wykorzystanie analiz ludnościowych do prognozowania i projektowania zmian w systemie oświatowym ( np. zapotrzebowanie gospodarki na wykwalifikowana silę, utrzymanie równowagi między podażą a popytem). Wyniki analizy pozwalają przewidywać niż lub wyz demograficzny ( kwalifikacje nauczycieli i reformy w
szkolnictwie)
4. warunki ustrojowo-polityczne- wpływają bezpośrednio na kształt i treść polityki oświatowej. J. Szczepański podkreśla, ze oświata jest ściśle powiązana ze sfera polityki i ideologii, zawsze są grupy, które Bronia swoich interesów bez względów na efektywność edukacji. Zaś atmosfera polityczna i ideologiczna danego państwa przekłada się na atmosferę systemu szkolnego. Atmosfera ta jest czynnikiem wyznaczającym efektywność merytoryczna systemu nauczania i efektów wychowawczych. System oświatowy jest bardzo ważnym i wrażliwym instrumentem kształtowania świadomości społecznej, poglądów i postaw w rękach polityków.
5. uwarunkowania społeczne- związane ze strukturą społeczną, jej przemianami i ich wpływem na system oświaty i wychowania. Oświata (jej jakość i kierunek) zależy od celów i zadań stawianych przez społeczeństwo ( grupy społeczne, organizacje, instytucje, partie polityczne) mające znaczący wpływ na funkcjonowanie państwa. Florian Znaniecki podkreśla, że system oświatowy to narzędzie urabiania społeczeństwa.
Uwarunkowania społeczne wiążą się również z rozwojem cywilizacji: mobilność zawodowa, eksplozja informacji, rozwój środków masowego przekazu. Zmiany cywilizacyjne wywołują zmiany w strukturze kwalifikacji zawodowej, rośnie zapotrzebowanie na określone zawody i nowe stanowiska pracy.
Koncepcje edukacji społeczeństwa:
1. Teoria ludzkiego kapitału- C. J. Hurn- edukacja jako inwestycja w ludzki kapitał, który spłaci się w formie powiększonych dywidend w przyszłość, inwestowanie w młodych ludzi powiązane z edukacja i rozwojem społeczeństwa jako całości. Pracodawcy chętniej zatrudniają absolwentów. Następuje nieustanny wzrost nie tylko ilości ale i jakości wykształconych ludzi (wzrost dobrobytu społecznego i ekonomicznego)
2. Merytokratyczna koncepcja edukacji- szkolnictwo ma stać się czynnikiem determinującym stratyfikacje społeczną, edukacja to najprostsza i najszybsza droga do prestiżu zawodowego. Podstawowym elementem społeczeństwa jest jednostka.
Merytokracja- wieloznaczne pojęcie, -system w którym pozycje uzależnione sa od kompetencji (połączenie inteligencji i edukacji). To przeciwieństwo władzy budowanej w oparciu o członków rodziny, klasy czy narodowości.
3. Kredencjalna koncepcja społeczeństwa – Dyplomy pełnia funkcje waluty obiegowej za którą można kupić stanowiska pracy. Nierówny dostęp do dyplomów stwarza lub potwierdza nierówności społeczne.
Kredencjalizm- forma krytyki roli dyplomu ( na pierwszym miejscu możliwości, umiejętności człowieka).R. Colins – rozwarstwienie społeczeństwa zamienia się na konkurencyjność, prze edukowanie społeczne, inflacja dyplomów. Nie ulega wątpliwości, ze nierówności w dystrybucji bogactwa władzy i statusu sa nierozerwalnie związane z kwestią nierówności w edukacji.
Mechanizmy stratyfikacji społecznej
1 Mechanizm zmiany struktury zawodowej
2 Ruchliwość międzypokoleniowa i wewnątrzpokoleniowa
3 Nierówność w dostępie do wykształcenia
4 Poziom wykształcenia a wielkości dochodów
5 Zmiany nierówności dochodów
6 Hierarchia dochodów
3 ETAPY ROZWOJU PP (NURTY)
Przedstawiciele:
- Marc-Antoine Julien de Paris
- Pedro Rosello
-Michal Sadler
- Isaak Kandel
-Sergiusz Hessen
-Fredrick Schneider
-Nicholas Hans
-George Bereday
- Zygmunt Fiałkowski
1. Okres prekonstytutywny (podstawa zaistnienia naukowej myśli PP)
Początki PP- antyczna Grecja I Rzym- Sokrates, Ksenofont, który jako pierwszy opisał edukacje w społeczeństwie Persów porównując ją z edukacja chłopców w Sparcie.
Juliusz Cezar – opisał sposoby wychowania galijskich i germańskich plemion w kontekście kultury.
Tacet- analizował kulturę i wychowanie Żydów, germanów.
Platon opisał państwo- miasto
Średniowiecze- wychowanie pojawiło się w szkołach. Wiedza narastała w wyniku:
- międzynarodowego handlu
- podróży zagranicznych
- odkryć geograficznych
- wypraw wojennych
Informacje o wychowaniu i edukacji w różnych krajach przekazywane były:
- subiektywnie
-fragmentarycznie
-nienaukowo
2. Okres konstytutywny- pierwsze próby systematyzacji wiedzy porównawczej (początek XIX w- plany organizacji świeckiej edukacji wolnej od opłat i obowiązkowej).
Twórca PP- Julien de Paris ( francuskie oświecenie)
Określił zasady PP
1. Gromadzenie dokładnej dokumentacji dot. funkcjonowania systemów oświaty i ich kontekstów
2. Obiektywna ocena różnic analizowanych systemów
3. Gromadzenie danych na tematy oświaty w różnych krajach
W 1817r wydaje pierwsza książkę PP „ Szkice i przyczynki przygotowania do pracy o wychowaniu porównawczym”- plan badań porównawczych systemu badań oświatowych których celem ma być:
- podniesienie poziomu szkolnictwa we Francji na podstawie najlepszych wzorów i rozwiązań teoretyczno-praktycznych.
- utworzenie komisji specjalnej do spraw kształcenia
- zapoczątkowanie idei międzynarodowego biura oświaty
Podkreślał on, ze na wychowanie składają się fakty i obserwacje, gromadząc je, porządkując, porównując można dokonać rekonstrukcji rzeczywistości wychowawczej, odkryć pewne prawa i prawidłowości, formułować nowe zasady i nowe prawa. Głównym narzędziem jest ankieta, rezultaty analiz, które zawarte sa w danych statystycznych w postaci tabel i wykresów.
Pedro Rosello- PP to instrument porozumienia międzynarodowego.
Główne zadania PP:
Odkrywanie ogólnoświatowych prądów w obrębie wychowania i w oparciu o nie konstruowanie odpowiednich teorii o charakterze uniwersalistycznym (etap uniwersalizacji, praktyki oświatowej). Ze wzglądu na przyjęte metody i techniki badań podkreśla się jej pozytywistyczny charakter (orientacja ilościowa).
Formuje dwie ważne zasady:
1. Życie społeczne i szkoła nawzajem na siebie oddziaływają- fakty oświatowe pozostają wobec siebie we wzajemnych związkach
2. Wzajemne stosunki i zależności przyczynowo- skutkowe wskazują na obiektywne prawa rozwoju oświaty.
Podkreślał, ze stosując uniwersalne prawidłowości i ogólne zasady można kierować rozwojem oświaty w sposób pewny i precyzyjny. zaproponowana orientacja zakłada dążenie do odkrywania tego co wspólne, aby sprecyzować normy najlepszych rozwiązań praktycznych. (...
Diot