Zadania SG ...
Zadania i uprawnienia Straży Granicznej
Realizacja zadań po wejściu Polski do Schengen i zniesieniu kontroli
Zadania i uprawnienia Straży Granicznej:
Najważniejszym zadaniem SG jest ochrona granicy państwowej na lądzie i morzu. Dla celów ochrony granicy jest ona wytyczona w terenie linią graniczną i odpowiednio oznakowana znakami granicznymi. Ponadto ustanowiono tzw. pogranicze, w skład którego wchodzi część terytorium RP składająca się z: pasa drogi granicznej i strefy nadgranicznej. Pasem drogi granicznej jest obszar o szerokości 15 metrów, licząc w głąb kraju od linii granicy państwowej lub od brzegu wód granicznych albo brzegu morskiego. Strefa nadgraniczna obejmuje cały obszar gmin przyległych do granicy. Zasięg strefy nadgranicznej oznacza się tablicami z napisem „Strefa nadgraniczna”.
Do zadań Straży Granicznej należy:
Ochrona granicy państwowej
- polega na przeciwdziałaniu przed jej bezprawnemu przekraczaniu przez osoby i środki transportu oraz przemieszczaniu towarów. SG wykonuje zadania związane z ochroną granicy realizując tzw. działania graniczne podejmowane na odcinakach granicy między przejściami granicznymi, w przejściach granicznych a także w strefie nadgranicznej. Są to m.in. działania patrolowe bezpośrednio wzdłuż pasa drogi granicznej i w strefie nadgranicznej (przy użyciu patroli pieszych, wyposażonych w motocykle, pojazdy czterokołowe, samochody terenowe, śmigłowce, małe samoloty a także konnych, na obszarze wód wewnętrznych i morza terytorialnego - łodzi patrolowych i innych jednostek pływających), obserwacja, w tym z użyciem środków technicznych (np. przewoźnych jednostek nadzoru wyposażonych w kamery termowizyjne), monitorowanie zagrożonych miejsc, pościgi, organizacja zasadzek, podejmowanie pościgów, kontrola osób i środków transportu na drogach dojazdowych do granicy, współpraca z ludnością pogranicza, działania operacyjno-rozpoznawcze, wspólne operacje organizowane wraz z Policją, służbą celną, urzędami pracy, żandarmerią, służbą ochrony kolei a także współpraca ze służbami granicznymi państwa sąsiedniego.
Organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego
- przekraczanie granicy państwowej RP jest dozwolone przez przeznaczone oraz otwarte dla ruchu granicznego przejścia graniczne na podstawie dokumentów uprawniających do jej przekroczenia. Z punktu widzenia charakteru ruchu przejścia graniczne dzielą się na: drogowe, kolejowe, lotnicze, morskie i rzeczne. Osoby przekraczające granicę są obowiązane poddać się kontroli granicznej, którą wykonują uprawnieni funkcjonariusze SG. Kontrola ta ma na celu eliminację przypadków przekroczenia granicy wbrew przepisom, ujawnianie i zatrzymywanie osób poszukiwanych przez służby poszanowania prawa (zarówno polskie, jak i innych państw, w odniesieniu do osób, które podlegają ściganiu na podstawie międzynarodowych listów gończych), dokonywania przemytu oraz realizację działań imigracyjnych, tj. zadań ukierunkowanych na zapobieganie wjazdom do kraju tzw. uciążliwych cudzoziemców. W czasie kontroli osoby przekraczające granicę, poza przedstawieniem dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy, zobowiązane są do udzielania wyjaśnień związanych z przekroczeniem granicy.
Wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej, w tym wiz.
Rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie właściwości Straży Granicznej, a w szczególności:
przestępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania granicy państwowej z przepisami, związanych z jej oznakowaniem oraz dotyczących wiarygodności dokumentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej,
przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych wymienionych w art. 134 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego skarbowego,
przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz przedmiotów określonych w przepisach o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy, o broni i amunicji, o materiałach wybuchowych, o ochronie dóbr kultury, o narodowym zasobie archiwalnym, o przeciwdziałaniu narkomanii oraz o ewidencji ludności i dowodach osobistych,
przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 128, poz. 1175, z późn. zm.)oraz ustawienie z dnia 13 czerwca 2003r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 1176, z późn. zm.),
przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, pozostających w związku z wykonywaniem komunikacji lotniczej.
Zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego, a w zakresie właściwości Straży Granicznej - także w strefie nadgranicznej.
Oznacza to uprawnienie do: kontroli osób, kontroli pojazdów a także ścigania przestępstw z ustawy o ruchu drogowym. Charakter zadań związanych z bezpieczeństwem wiąże się też z obowiązkami SG w ramach ochrony państwa przed niekontrolowanym wozem materiałów i substancji szkodliwych oraz zwalczania przemytu niebezpiecznych materiałów. Do zadań SG w tym zakresie należy zapobieganie transportowaniu przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych. Funkcjonariusze SG posiadają uprawnienia do kontroli, zatrzymywania i cofania z granicy materiałów promieniotwórczych i substancji chemicznych. Działania w tym zakresie nazwano kontrolą radiometryczną i chemiczną. Realizują ją w przejściach granicznych kontrolerzy SG przeszkoleni w Instytucie Energii Jądrowej w Świerku k.Warszawy. SG stworzyła techniczny system, który skutecznie wspiera działania funkcjonariuszy. Na system ten składają się tzw. urządzenia radiometryczne. Służą one do identyfikacji i wykrywania emisji promieniowania przewożonych towarów. Są to stacjonarne urządzenia (tzw. bramki radiometryczne), które stanowią stałe wyposażenie przejść granicznych oraz przenośne detektory (mierniki skażeń powierzchni i identyfikatory skażeń).
Przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego oraz w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej.
Zapewnienie bezpieczeństwa na pokładzie statków powietrznych wykonujących przewóz lotniczy pasażerów.
Osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych na lądzie oraz sporządzanie, aktualizacja i przechowywanie granicznej dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.
Ochrona nienaruszalności znaków i urządzeń służących do ochrony granicy państwowej
- na podstawie umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeską o wspólnej granicy w zakresie administracji polsko-czeskiej granicy państwowej: "Umawiające się Strony zapewniają zawsze jednoznaczny, wyraźniej widoczny i geodezyjnie określony przebieg granicy państwowej. Zobowiązują się utrzymywać i w razie potrzeby odnawiać znaki graniczne oraz aktualizować dokumentację graniczną, stosownie do postanowień niniejszej umowy."(Dz. U. 1996r. Nr 46, poz. 205).
Gromadzenie i przetwarzanie informacji z zakresu ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego oraz udostępnianie ich właściwym organom państwowym.
Nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki przepisów obowiązujących na tych obszarach.
Ochrona granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej poprzez prowadzenie obserwacji statków powietrznych i obiektów latających, przelatujących przez granicę państwową na małych wysokościach, oraz informowanie o tych przelotach właściwych jednostek Sił Powietrznych RP.
Zapobieganie transportowaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych.
Zapobieganie przemieszczaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów przez granicę państwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów wybuchowych.
Wykonywanie zadań określonych w innych ustawach.
Do góry
Realizacja zadań po wejściu Polski do Schengen i zniesieniu kontroli:
Zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych związane z przystąpieniem Polski do pełnej realizacji Układu z Schengen nie oznacza, że jednostki tam usytuowane zaprzestaną realizować nałożone na Straż Graniczną zadania. Co więcej, intensywność i zakres części z nich (związanych m.in. z przeciwdziałaniem nielegalnej migracji czy zapewnieniem bezpieczeństwa na międzynarodowych szlakach komunikacyjnych) ulegnie zwiększeniu. Wynikać to będzie z faktu, że na granicach wewnętrznych zacznie funkcjonować inny niż dotychczas model działania Straży Granicznej. Zmianie ulegnie zarówno miejsce jak i formy oraz metody realizacji zadań. Obszar działania placówek na granicy wewnętrznej zostanie rozszerzony i przesunięty w głąb kraju. Stworzone zostaną takie warunki działania, aby mimo zaprzestania kontroli na granicy, Straż Graniczna mogła skutecznie realizować dotychczasowe zadania w zakresie:
kontroli dokumentów uprawniających do wjazdu i pobytu na terytorium RP oraz całej Strefy Schengen oraz ujawniania ich fałszerstw,
przeciwdziałania nielegalnej migracji,
realizacji czynności zleconych przez uprawnione organy krajowe oraz zagraniczne (w ramach Systemu Informacyjnego Schengen - SIS),
przeciwdziałania wwozowi na terytorium kraju materiałów niebezpiecznych lub szkodliwych dla środowiska naturalnego (śmieci, odpady, materiały wybuchowe, materiały o zwiększonej radiacji itp.), których transportowanie wymaga zezwoleń i spełniania szeregu norm i warunków bezpieczeństwa,
przeciwdziałania przemytowi narkotyków i środków odurzających,
przeciwdziałania wywozowi z Polski przedmiotów stanowiących wartość zabytkową i zaliczanych do dziedzictwa narodowego bez zgody właściwych organów odpowiedzialnych za ich ochronę.
Ponadto przesunięcie obszaru funkcjonowania w głąb terytorium Polski pozwoli rozszerzyć dotychczasowe działania Straży Granicznej na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego m.in. o zadania związane z:
zapewnieniem bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej (obok lotniczej także drogowej, kolejowej, morskiej),
prowadzeniem kontroli na międzynarodowych szlakach komunikacyjnych (drogowych, kolejowych).
Wychodząc z założenia, że nowe warunki funkcjonowania formacji nie mogą zmniejszyć dotychczasowej skuteczności przyjęto, że podstawową formą pełnienia służby przez placówki Straży Granicznej na odcinkach granicy wewnętrznej UE będą odpowiednio wyposażone mobilne patrole. Ich zadaniem będzie:
patrolowanie określonych obszarów - nie tylko przygranicznych (typowanych na podstawie analizy ryzyka i wyników prowadzonego rozpoznania),
legitymowanie osób (poszukiwania, realizacja czynności zleconych, ustalanie sprawców i świadków przestępstw i wykroczeń),
kontrola środków transportu poruszających się po drogach publicznych pod kątem spełnienia przez nie wymogów wynikających z przepisów ruchu drogowego oraz transportu drogowego, a także transgranicznego przemieszczania odpadów i towarów niebezpiecznych,
systematyczne lub okresowe kontrole miejsc publicznych, w których gromadzą się obywatele państw trzecich (targowiska, dworce kolejowe, giełdy), w celu kontroli legalności pobytu, legalności zatrudnienia oraz legalności prowadzenia działalności gospodarczej,
podejmowanie (samodzielnie lub na podstawie zgłoszenia) czynności służbowych w stosunku do osób naruszających obowiązujący porządek prawny (w zakresie posiadanych przez Straż Graniczną kompetencji),
udział w poszukiwaniu rzeczy utraconych w wyniku przestępstwa, które mogą się stać przedmiotem transgranicznego przemieszczania,
udział w akcjach ratowniczych i zapewniających oraz przywracających porządek na określonych obszarach,
współpraca z uprawnionymi służbami i organami krajowymi oraz innych państw i prowadzenie wspólnych działań.
Obok służby patrolowej, na granicy wewnętrznej w szerszym niż dotychczas zakresie funkcjonować będą służby operacyjno-śledcze ukierunkowane na rozpoznanie działalności przestępczej przy zastosowaniu ofensywnych metod i form pracy oraz techniki operacyjnej. Doświadczenia służb państw Schengen oraz doświadczenie polskiej Straży Granicznej związane z przystąpieniem do UE wskazują, iż zniesienie kontroli na granicy oraz swoboda przepływu osób i towarów mogą sprzyjać nasileniu różnych form przestępczości, w tym międzynarodowej przestępczości zorganizowanej związanej z nielegalną migracją i przemytem towarów.
Do bardzo istotnych form działania Straży Granicznej na granicach wewnętrznych UE będzie należało:
rozpoznanie rejonów szczególnie zagrożonych przestępczością, której zwalczanie leży we właściwości ustawowej Straży Granicznej,
współpraca ze społeczeństwem w celu odpowiednio wczesnego zdobywania informacji o zdarzeniach niekorzystnych z punktu widzenia realizowanych zadań oraz interesów narodowych,
działalność prewencyjna, tak w aspekcie prewencji kryminalnej (działań ukierunkowanych na zapobieganie przestępczości przez intensywne stosowanie sił i środków własnych - patrole, punkty kontrolne, większa aktywność umundurowanych funkcjonariuszy w określonych rejonach), jak również ogólnej, opartej na aktywnym uczestnictwie w życiu lokalnych społeczności.
Wejście do strefy Schengen nie będzie miało wpływu na obowiązek realizowania przez jednostki Straży Granicznej na granicach wewnętrznych dotychczasowych zadań związanych z:
prowadzeniem kontroli legalności pobytu cudzoziemców na terytorium RP,
wnioskowaniem o wydanie decyzji o wydaleniu, w tym wnioskowaniem do sądu o umieszczenie w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia albo o przedłużenie okresu pobytu w ośrodku lub areszcie,
wydawaniem decyzji o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium RP,
przygotowywaniem wystąpień niezbędnych do wnioskowania o wpis, przedłużenie oraz wykreślenie osoby z wykazu osób niepożądanych na terytorium RP,
przyjmowaniem wniosków o nadanie statusu uchodźcy na terytorium RP,
występowaniem z wnioskami do właściwego wojewody lub Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców o udzielenie zgody na pobyt tolerowany na terytorium RP,
udzielaniem informacji w zakresie rozpatrywanych przez wojewodów wniosków o zamieszkanie na czas określony, osiedlenie się, jak również inne formy legalizacji pobytu określone w ustawie z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin,
przyjmowaniem/przekazywaniem obywateli państw trzecich.
Obok wszystkich w/w zadań, po zniesieniu kontroli na granicach wewnętrznych UE, jednostki Straży Granicznej muszą być w stałej gotowości do niezwłocznego i skutecznego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych (co wynika z art. 23 kodeksu granicznego Schengen).
2
asiab.90