PSYCHOLOGIA UCZENIA SI� Praca zbiorowa pod redakcj� Wydanie trzecie WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 1998 Ziemowita W�odarskiego ANDRZEJ HANKA�A, MARIA LEDZI�SK.A, JERZY MROZIAK, ALEKSANDRA PIOTROWSKA, Z1EMOW1T W�ODARSK1 SPIS TRE�CI Ok�adk� i strony tytu�owe projektowa�a Dorota Truszczy�ska Redaktor Janina Dembska Redaktor techniczny Teresa Skrzypkowska Copyright (c) by Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.o. Warszawa 1996 ISBN 83-01-11867-9 ca�o�� ISBN 85-01-11949-7 t. 2 Cz�� IV ZALE�NO�� PRZEBIEGU I EFEKT�W UCZENIA SI� OD WCZE�NIEJSZEJ AKTYWNO�CI PODMIOTU 1 OD POPRZEDZAJ�CYCH CZYNNIK�W SYTUACYJNYCH (Napisa�a Maria Ledzi�ska) Rozdzia� (6. Og�lna charakterystyka transferu i proakcji 13 Wprowadzenie 13 16.1. Podstawowe poj�cia 13 16.2. Kryteria rozr�niania transferu i proakcji 14 16.3. Rodzaje transferu i proakcji 15 16.3.!. Transfer w sferze sensoryczn o-motory cznej 16 16.3.2. Transfer w sferze poznawczej 18 16.3.3. Transfer w sferze emocjonalno-spo�ecznej 23 Podsumowanie 24 Rozdzia� 17. Metodologia bada� 25 Wprowadzenie 25 17-1. Badanie transferu 25 17.1.1. Metody bezpo�rednie 25 17.1.2. Metody po�rednie 27 17.1.3. Trudno�ci w prowadzeniu bada� 28 17.2. Badanie proakcji 30 Podsumowanie 32 Rozdzia� 18. Czynniki wp�ywaj�ce na transfer i proakcj� 34 Wprowadzenie 34 18.1. Cechy podmiotu 35 18.1.1. Inteligencja og�lna 35 18.1.2. Styl poznawczy 40 18.1.3. Motywacja 41 18.1.4. Wiek 43 18.2. Aktywno�� poznawcza podmiotu 47 18.2.1. Aktywno�� poprzedzaj�ca realizacj� zadania pocz�tkowego 48 18.2.2. Nat�enie aktywno�ci 51 18.2.3. Samodzielno�� w zakresie aktywno�ci poznawczej 52 18.3. Cechy sytuacji zadaniowej 54 18.3.1. Podobie�stwo zada� 54 18.3.2. Poziom wyuczenia zada� pocz�tkowych 61 18.3.1. Poziom trudno�ci zada� Struktura zada� .... Modalno�� bod�c�w Odst�p czasu Rozdzia� 19. Pr�by wyja�nienia transferu i proakcji Wprowadzenie 19.1. Interpretacje bchawiorystyczne 19.2. Interpretacje poznawcze . . . Podsumowanie Dodatek Cz�� V ZALE�NO�� EFEKT�W UCZENIA SI� OD PӏNIEJSZEJ AKTYWNO�CI PODMIOTU I OD NAST�PUJ�CYCH CZYNNIK�W SYTUACYJNYCH (Napisa�a Aleksandra Pioirowska) Rozdzia� 20. Retroakcja i problemy metodologiczne zwi�zane z jej badaniem Wprowadzenie 20.1. Hamowanie i u�atwienie retroaktywne 20.2. Szersze rozumienie retroakcji 20.3. Zagadnienia metodologiczne 20.3.1. Pomiar hamowania i u�atwienia retro aktywnego 20.3.2. Pomiar og�lnej interferencji retroaktywnej . . . Podsumowanie .i('"ivM" Rozdzia� 21. Determinanty retroakcji � y Wprowadzenie ., -. 21.1. Cechy podmiotu , 21.1.1. Wiek ':'[� 21.1.2. Inteligencja (, 21.1.3. Nastawienie 21.2. Aktywno�� w�asna jednostki 21.2.1. Rodzaje aktywno�ci w�asnej 21.2.2. Wzajemny stosunek rodzaju aktywno�ci w czasie uczenia sie kolejnych tre�ci 21.3. Cechy sytuacji .� � Cechy materia�u : Stopie� opanowania materia�u Odst�p czasu mi�dzy uczeniem sie a pomiarem Spos�b pomiaru efekt�w Kontekst uczenia si� 18.3.5. 18-3.6. 18.3.7. 18.3.8. Podsumowanie Cechy 21.3.1. 21.3.2. 21.3.3. 21.3.4. 21.3.5. 21.4. Mo�liwo�ci przeciwdzia�ania hamowaniu retroaktywnemu Podsumowanie Rozdzia� 22. Istota retroakcji i jej mechanizmy Wprowadzenie 22.1. Przegl�d klasycznych teorii i hipotez 67 69 70 71 74 76 76 77 79 86 93 93 94 94 96 96 100 101 103 104 104 105 105 106 107 108 109 109 117 119 120 121 122 125 128 128 128 Rozdzia! 23. Reminiscencja i problemy metodologiczne zwi�zane z jej badaniem Wprowadzenie 23.1 23.2. 23.3. 23.4. 137 137 138 141 142 144 144 145 146 Zjawiska Ballarda i Warda-Hovlanda Reminiscencja kr�tko- i d�ugoterminowa Reminiscencja w zakresie przypomnie� werbalnych i czynno�ci motorycznych Problemy metodologiczne w badaniach reminiscencji 23.4.1. Schematy bada� nad reminiscencj� 23.4.2. Trudno�ci metodologiczne i sposoby ich rozwi�zywania Podsumowanie Rozdzia� 24. Determinanty reminiscencji i pr�by jej wyja�nienia 148 148 149 149 150 151 152 153 154 154 155 156 157 157 158 259 160 160 161 163 166 Wprowadzenie 24.1. Cechy os�b ucz�cych si� 24.1.1. Wiek 24.1.2. 24.1.3. 24.1.4. 24.1.5. P�e� Zdolno�ci Motywacja Cechy osobowo�ci 24.2. Cechy materia�u 24.2.1. Sensowno�� tre�ci i ich struktura 24.2.2. Pozycja element�w 24.3. Spos�b uczenia si� 24.3.1. Uczenie si� skomasowane a uczenie si� roz�o�one w czasie .... 24.3.2. Czas ekspozycji element�w 24.4. 24.5. 24.6. Stopie� opanowania materia�u D�ugo�� przerwy mi�dzy uczeniem si� a pomiarem Pr�by wyja�nienia reminiscencji 24.6.!. Przegl�d dawnych teorii i hipotez 24.6.2. Interpretacje wsp�czesne Podsumowanie Dodatek Cz�� VI ZABURZENIA UCZENIA SI� PO USZKODZENIACH M�ZGU (Napisa� Jerzy Mroziak) Wyja�nienia wst�pne 175 Rozdzia� 25. M�zgowe mechanizmy uczenia si� - zarys problematyki 177 Wprowadzenie 177 25.1, Teoretyczne problemy bada� nad m�zgowymi mechanizmami uczenia si� ... 177 25.2. Poszukiwanie biochemicznych podstaw pami�ci 181 Podsumowanie 183 Rozdzia� 26. Zesp� amnestyezny 185 Wprowadzenie 185 26.1. Zakres, trwa�o�� i formy zaburze� pami�ci 186 26.2. Encefalopatia Wernickego 189 26.3. Zesp�l amnestyezny Korsakowa 191 26.3.1. Zaburzenia pami�ci o etiologii niealkoholowej 193 26.3.2. Zaburzenia pami�ci o eliologii alkoholowej 194 26.3.1. Podsumowanie Rozdzia� 27. Zaburzenia pami�ci w niekt�rych schorzeniach m�zgu Wprowadzenie 27.1. Urazy g�owy 27.2. 27.3. 27.4. 27.5. 27.6. Choroby naczyniowe m�zgu Guzy m�zgu Zairucia Nast�pstwa stosowania elektrowstrz�s�w Uwagi ko�cowe Podsumowanie Rozdzia� 28. Zaburzenia pami�ci w nast�pstwie obustronnego uszkodzenia p�at�w skroniowych m�zgu Wprowadzenie 28.1. Zaburzenia pami�ci w nast�pstwie obustronnych resekcji przednich p�at�w skroniowych 28.2. Pami�� u os�b po jednostronnych resekcjach skroniowych i z jednoczesn� dysfunkcj� nie operowanego p�ata skroniowego 28.3. Penfielda koncepcja m�zgowych mechanizm�w pami�ci 28.4. Klasyfikacja zaburze� pami�ci zaproponowana przez J. Barbizeta Podsumowanie Rozdzia� 29. Zaburzenia pami�ci po jednostronnych uszkodzeniach p�kul m�zgowych Wprowadzenie 29.1. Zaburzenia pami�ci w nast�pstwie jednostronnych resekcji skroniowych .... 29.2. Funkcjonalne zr�nicowanie p�kul m�zgowych 29.2.1. Wyniki bada� os�b po uszkodzeniach lub z dysfunkcj� jednej z p�kul m�zgowych 29.2.2. Funkcjonalne zr�nicowanie p�kul u os�b zdrowych 29.2.3. Zjawisko funkcjonalnego zr�nicowania p�kul: uwagi krytyczne . . Podsumowanie Dodatek 201 201 202 208 211 212 214 216 217 219 219 220 225 226 228 230 231 231 232 237 237 239 240 241 243 31.1.1. Behawioryzm ortodoksyjny 271 31.1.2. Neobehawioryzm 276 31.2. Podej�cie poznawcze 281 31.2.1. Nurt redukcjonistyczny 286 31.2.2. Nurt iinlyredukcjonistyczny 290 31.2.3. Nurt pluralizmu metodologicznego 292 Podsumowanie 293 Rozdzia� 32. Mechanizmy uczenia si� w koncepcjach behawiorystycznych i poznawczych 294 Wprowadzenie , , 294 32.1. Behawi o ry styczna interpretacja mechanizm�w uczenia si� 295 32.1.1, Og�lne za�o�enia 295 32.1.2. Wyja�nianie uczenia si� r�nych rodzaj�w zachowa� 299 32.2. Poznawcza interpretacja mechanizm�w uczenia si� 304 32.2.1. Og�lne za�o�enia 304 32.2.2. Wyja�nianie uczenia si� r�nych rodzaj�w zachowa� 308 Podsumowanie 313 Rozdzia� 33, Pr�ba integracji koncepcji behawiorystycznych i poznawczych w psychologii uczenia si� 315 Wprowadzenie 315 33.1. Dotychczasowe pr�by 316 33.2. Propozycja autora 317 Podsumowanie 320 Dodatek 321 Zako�czenie {napisa� Ziemoml Wiodarski) 327 Bibliografia 331 Indeks nazwisk 381 Indeks rzeczowy 394 Cz�� VII OG�LNE KONCEPCJE PSYCHOLOGICZNE I ZWI�ZANE Z NIMI NURTY BADA� NAD UCZENIEM SI� {Napisa� Andrzej Hankala) Rozdzia� 30. Filozoficzne �r�d�a og�lnych koncepcji psychologicznych i aktualne zwi�zki obu dyscyplin 249 Wprowadzenie 249 30.1. Zmiany historyczne 251 30.1.1, Kwestie epistemologiczne 251 30.1.2. Kwestie ontologiczne 255 30.2, Zr�nicowania wyst�puj�ce aktualnie 257 30.2.1. Kwestie cpistemologiczno-metodologiczne 258 30.2.2. Kwestie ontologiczne 264 Podsumowanie 269 Rozdzia� 31. Przegl�d nurt�w badawczych w ramach koncepcji behawiorystycznych i poznawczych w psychologii uczenia si� 270 cz�� czwarta Zale�no�� przebiegu i efekt�w uczenia si� od wcze�niejszej aktywno�ci podmiotu i od poprzedzaj�cych czynnik�w sytuacyjnych napisa�a Maria Ledzi�ska OG�LNA CHARAKTERYSTYKA TRANSFERU I PROAKCJI Wprowadzenie 16.1. Podstawowe poj�cia 16.2. Kryteria rozr�niania transferu i proakcji !6.3. Rodzaje transferu i proakcji 16.3.1. Transfer w sferze sensoryczno-motorycznej 16.3.2. Transfer w sferze poznawczej 16.3.3. Transfer w sferze emocjonalno-spo�ecznej Podsumowanie 16.3.1. Wprowadzenie M�wi si� czasem, �e dzi�ki transferowi mo�na wykorzysta� w uczeniu si� to, co dzia�o si� wcze�niej. Czym�e jest transfer? Dane zamieszczone w tomie I informuj� o tym, �e przebieg i ko�cowe rezultaty uczenia si� zale�� od wielu grup czynnik�w. Czynniki te to nie tylko zmienne oddzia�uj�ce w trakcie przyswajania nowych tre�ci; nieoboj�tne okazuje si� tak�e to, co poprzedza uczenie si� i co po nim nast�puje. W niniejszej cz�ci podr�cznika zostan� przedstawione determinanty przebiegu i rezultat�w ...
Ciemna_dusza