РОТПЙШ
z zicmnmKóui
JAN GRABSKI
mgr inż. elektryk
ul.Ks6St. Indyka 6 m. 80
7,3-101 Tarnów
tcl.№-14) 33-15-24
W. A. Bołotnikowa L. M. Wapielnik
Wydanie II
0 0 <.2$7
Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśnel Warszawa 1985
4dkd с
Tytuł oryginału:
500 bliud iz kartofieła
W. A. Bołotnik©wa, U. NU. Wa#jełrłłk
© Copyright by „yradiei", Nttfcąk 1881
Tłumaczenie dr Halina Trafisz-Zatewaka
Okładka i opracowanie graficzne tekstu ВодетНа Cybulska
© Copyright for the Pełrafo е«Нё«п Isy P»n«lw©we Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 19®5
Redaktor merytoryczny — mgr LwiJmiła Ne*eeka Redaktor techniczny — Aleksandra Dąbrowa Korektor — Elżbietą Kijewefca
641(083,12) 613. 263 633. 491
ISBN 83-09-00797-3
\
Państwowe Wydawnictw* ftołniue i imtm
Zan. 6606. Warwawa 1985. Wydani» H
Nakład 100 000 + 250 eg*.
Ark. wyd. 10,35, ark. druk. 1-1,5
Papier offsetowy, kł. V, 71 ą. 61 rok
Druk ukończono w czerwcu t#t$ r.
Druk: Rzeszowskie Zekłod? Greficzoe
Oprawa: Lubelskie Zakłady ©reficz»*, Lnołin, ul. Unkoa 4. Z. 2033. T-72
Treść
Wprowadzenie 5
Przygotowanie i obróbka ziemniaków 7 ' Potrawy z ziemniaków w kuchni narodów ZSRR i w innych krajach 10
Sałatki 10 Zupy 29 Drugie dania 57
Ziemniaki gotowane 58
Ziemniaki duszone 79
Ziemniaki zapiekane 91
Ziemniaki smażone 143 Potrawy słodkie (kuchnia rumuńska) 168 Białoruskie potrawy narodowe 179 Zupy 179 Drugie dania 182
Sosy do potraw z ziemniaków 202 Warto wiedzieć, że... 206 Spis alfabetyczny potraw 208
Wprowadzenie
Nie ma prawdopodobnie produktu, z którego można by przygotować tyle smacznych i zdrowych dań co z ziemniaków. Na naszym stole zajmują one codziennie „honorowe" miejsce. Znakomicie pasują do ryby, mięsa, grzybów, warzyw, a nawet kaszy. Gotowane i smażone, pieczone i tarte, mielone i suszone, duszone i faszerowane... Z ziemniakami zupa jest smaczniejsza i sałatka bardziej apetyczna. A i śniadanie, szczególnie w dniu wolnym od pracy, może uświetnić podanie placków ziemniaczanych. Nie na próżno na Białorusi nazywa się ziemniak drugim chlebem, jego „młodszym bratem", a o ziemniaku układa się pieśni i opowieści; „Bulba" (ziemniak) to pełen temperamentu taniec białoruski.
Ojczyzną ziemniaka jest Ameryka Północna. Około 14 tys. lat temu miejscowa ludność rozpoczęła jego uprawę. Świadczą o tym ślady kultury materialnej znalezione przez archeologów.
Europejczycy poznali ziemniaki dopiero w XVI wieku. Najpierw bulwy ziemniaka dostały się do Hiszpanii; stamtąd jego uprawa rozszerzyła się na Włochy, Belgię, Austrię, Niemcy, Francję i inne kraje. W owych czasach nikt nie mógł ocenić właściwości ziemniaka odpowiednio do jego wartości odżywczych. Traktowano go jako zamorskie curiosum i roślinę dekoracyjną. Ludzie nieświadomi uważali ziemniak za roślinę trującą, odurzającą.
W Rosji pojawienie się ziemniaka Niezależne Towarzystwo Ekonomiczne związało z imieniem Piotra I; w końcu XVII wieku przysłał on z Holandii worek ziemniaków i rozkazał je uprawiać. Początek uprawy ziemniaków w szerokim zakresie wiąże się z edyktem senatu z 1765 r. i sprowadzeniem z zagranicy partii sadzeniaków, rozesłanej następnie po kraju. Szczególnie szybko zaczęły się powiększać obszary przeznaczone pod uprawę tej rośliny w latach czterdziestych XIX w. Pod koniec tego wieku ziemniaki były tam uprawiane na znacznym obszarze.
Współcześnie ziemniak stanowi jedną z ważniejszych roślin rolniczych na świecie. Jest uprawiany w Europie, Ameryce, Azji, Afryce, a także na wyspach Oceanii. Jednakże podstawowymi producentami ziemniaka są kraje europejskie: roślina ta zajmuje tam 62% ogółu obszarów uprawnych. W Europie ziemniaki uprawia się przeciętnie na obszarze ponad 13 min ha, z czego 7,1 min ha przypada na ZSRR. Republika Białoruska jest jednym z podstawowych rejonów uprawy ziemniaka w ZSRR. Przypada na nią 4% jego zbiorówświatowych i 15% ogólnych zbiorów w ZSRR. Wyhodowano tam takie cenne odmiany, jak Skopospielka I, Skopospielka II, Wczesny Białoruski,
5
І
Płomyk, Łoszczycki, Tempo, Kandydat, Sypki i Ganusowski. Charakteryzuje je wysoka zawartość skrobi i białka oraz dobry smak. Prace 12 białoruskich hodowców zostały wyróżnione Nagrodą Państwową. Ziemniaki są cennym produktem żywnościowym. Ich bulwy zawierają przeciętnie 67-82% wody i 18-33% suchej masy, w tym 12-26% skrobi jak też 0,5-1% cukrów, 0,8-2% białka i około 1% substancji mineralnych. Znaczenie skrobi w pożywieniu człowieka jest duże, stanowi ona bowiem podstawowe źródło węglowodanów. Białka jest w bulwach stosunkowo niewiele, ale wyróżnia się ono wysoką wartością biologiczną. Ziemniaki są też ważnym źródłem witaminy С (kwasu askorbinowego). Bez przesady można je uznać za podstawowy produkt pokrywający, zwłaszcza późną jesienią, zimą i wczesną wiosną, zapotrzebowanie człowieka na witaminę C: 300 g ziemniaków zaspokaja w 40% jego dobowe zapotrzebowanie na tę witaminę. Znajduje się ona przede wszystkim w ziemniakach młodych (25-30 mg w 100 g bulw). W niewielkiej ilości zawierają też witaminę В, (tiamina), B2(ryboflawina), PP (kwas nikotynowy) i B6(pirydoksal), a także karoten, przetwarzany w organizmie człowieka na witaminę A. Ziemniak jest jednym z ważniejszych źródeł substancji mineralnych w żywieniu człowieka, reprezentowanych głównie przez sole potasu, fosforu, magnezu i wapnia. W bulwach ziemniaka znajdują się również liczne mikroelementy: żelazo, mangan, miedź, cynk, nikiel, kobalt, bor i inne. Oprócz suszonych owoców żaden produkt żywnościowy nie zawiera tyle potasu co ziemniak. Zapotrzebowanie organizmu człowieka na tę substancję jest znaczne: wynosi 2-3 g na dobę. Zapotrzebowanie to zaspokaja w pełni 400 g ziemniaków. Potas pomaga usuwać z organizmu wodę i chlorek sodowy. Dlatego ziemniaki są szczególnie pożądane w diecie osób cierpiących na choroby nerek. Sok uzyskany z surowych ziemniaków z powodzeniem stosuje się w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz kataru żołądka. Surowy ziemniak przykłada się na oparzenia oraz leczy się nim choroby skóry (np. egzemy). Stosowany jest też jako składnik maseczek kosmetycznych.
Mówiąc o wysokiej wartości odżywczej ziemniaka i jego zaletach leczniczych, powinniśmy pamiętać, że wiele zależy od sposobu jego wykorzystania, a więc od prawidłowości obróbki i umiejętności przygotowania potraw. Sądzimy, że proponowane w tej książce przepisy kuchni narodów ZSRR oraz innych na potrawy z ziemniaków pomogą naszym gospodyniom w urozmaiceniu domowego menu.
Według wstępu przygotowanego do wydania radzieckiego przez D.K. Szapiro (doktor nauk biologicznych)
6
W celu przygotowania potrawy ziemniaki przede wszystkim przebiera się, odrzucając bulwy zomłe і weieHwe zanieGzyaaozenia. Przebrane ziemniaki myje się, a następnie &Ьтл ostrym nożem, w miarę możności jak najcieniej. W tym eeiu najlepiej używać specjalnego noża do obierania ziemniaków (wyitaeione©©). Stare bulwy obiera się grubiej. Po obraniu ziemniaki ptuejse się ponownie w zimnej wodzie i następnie kroi. Obrane iłemniaki pozostawione bez wody szybko ciemnieją. Należy wieefecieć, że w ziemniakach, zwłaszcza starych lub kiełkujących, może znajdować m («łownie w ekoree) większa ilość solaniny — związku szkodftwee© dła organizmu człowieka. O jej obecności świadczy zietone zabarwienie bulw (takie części usuwa się w trakcie obierania), jak »ż wywaru ziemniaczanego. Wywaru zawierającego sołaninę nie mte&r wykorzystywać do sporządzania potraw.
Ziemniaki można kroić w słomkę, patyczki, kostkę, plasterki (talarki) i kawałki (cząstki). Aby otrzymać słomkę, ziemniak najpierw kroi się na plasterki, a te — na paski. W zależności od przeznaczenia słomka może być cieńsza lub grubsza. Ziemniaki przeznaczone do pokrojenia na patyczki kroi się najpierw na nieoo grubsze plasterki. Chcąc otrzymać kostkę, ziemniaki kroi się m plasterki, a następnie na patyczki. Ziemniaki kroi się najeięśeieł na plasterki (talarki) lub półplasterki oraz na kawałki, a więc na dwie tob więoej części, zależnie od wielkości bulwy.
Obrane i pokrojone ziemniaki można gotowai, prużyć, dusić, smażyć i zapiekać. Gotuje się ziemniaki #■ w*Becej, osełonej wodzie; w czasie gotowania woda powinna całkowicie pokrywać bulwy. Do dań zimnych ziemniaki gotuje się zw#łe w kipmaeh, natomiast na puree oraz do dań gorącyeh — obrane. Pnm m mmrmk\ w zamkniętym
7
TABELA PORÓWNAWCZA WAG (MASA) I MIAR NIEKTÓRYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH
Masa w < gramach
Nazwa produktu
1 szklanka 1 łyżka 1 łyżeczka 1 szt.
(250 cm3) stołowa do herbaty
Mąka pszenna 160 25 10 —
Mąka ziemniaczana 200 30 10 —
Bułka tarta 125 15 5 —
Ryż 230 25 — —
Kasza jaglana 220 25 — —
Fasola 220 — — —
Groch łuszczony 230 — — —
Groch niełuszczony 200 — i —
Masło topione 245 20 5 —
Mleko pełne 250 20 — —
Śmietana 250 25 10 —
Burak (średniej wielkości) — — — 100
Marchew ■■ — — — 75
Ziemniak » — — — П00
Rzepa — — — 200
Cebula - — \__ — 75
Ogórek — — — 100
Pasta pomidorowa — 30 10 —
Puree ziemniaczane 220 25 8 —
Pietruszka — — — 50
Cukier kryształ 200 25 10 —
Sól 325 30 10 —
Ocet 3-procentowy 250 15 5 —
naczyniu, z dodatkiem niewielkiej ilości wody lub bulionu. Dusi się ziemniaki w zamkniętym naczyniu, w którym musi się znajdować odpowiednia (nie za duża) ilość płynu; w celu polepszenia smaku dodaje się przecier pomidorowy, rozdrobnioną cebulę, seler lub inne przyprawy. Smaży się ziemniaki (surowe lub gotowane) w niewielkiej ilości tłuszczu lub we fryturze, tj. w dużej ilości tłuszczu (w tzw. głębokim tłuszczu). Do rozgrzanego tłuszczu wrzuca się pokrojone i uprzednio osuszone ziemniaki. Czas smażenia frytek wynosi 5-8
8
minut. Zapieka się ziemniaki, umieszczone w brytfannie lub na patelni, trzymając je w piekarniku aż do pojawienia się przypieczonej „skórki". Ziemniaki przeznaczone do zapiekania uprzednio gotuje się, smaży lub dusi. Naczynie do zapiekania smaruje się tłuszczem i posypuje tartą bułką.
Przygotowanie zasmażki polega na lekkim przesmażeniu mąki z niewielką ilością tłuszczu. Zasmażki z mąki używa się np. do sosów. Stanowiące składnik potraw warzywa rozdrabnia się i obsmaża, biorąc na 100 g warzyw 15-20 g tłuszczu. Smaży się je na półmiękko. Przez obsmażenie uzyskują one lepszy smak i zapach. Podane w książce proporcje składników są obliczone dla 4 osób.
Sałatka jest smaczną, lekką potrawą, którą podaje się do mięsa, drobiu lub ryb. Używa się jej także jako zakąski i przekąski do obiadu lub kolacji.
Do sałatek używa się warzyw surowych lub gotowanych. Smak i wygląd sałatki zależy od sposobu przygotowania produktów wchodzących w jej skład. Ziemniaki przeznaczone na sałatkę myje się i gotuje w łupinie. Po ostudzeniu obiera się je i kraje na kawałki lub w kostkę, odpowiednio do sposobu krojenia innych produktów. Marchew i rzepę myję się, gotuje, a ostudzone obiera i kroi na kawałki lub w kostkę. Warzywa konserwowane (groszek, fasola, marchew, buraki, pomidory) przed użyciem do sałatki wykłada się na sito albo durszlak w celu ich osuszenia. Buraki gotuje się lub zapieka w piecyku, po czym obiera i kroi na kawałki.
Cebulę i szczypiorek czyści się i myje. Cebulę kroi się w plasterki, które następnie rozdziela się na pierścienie (półpierścienie). Pokrojoną cebulę można polać octem, aby pozbawić ją zbędnej goryczy. Szczypiorek do sałatki kroi się drobno, a do wykończenia potrawy — ha długość 3-4 cm.
Ogórki myje się, obiera ze skórki i kroi na kawałki, w słomkę lub w kostkę. Ogórków śwież/ch pochodzących ze szklarni lub inspektów zazwyczaj się nie obiera.
Ze świeżej kapusty białej i czerwonej przede wszystkim zdejmuje się zanieczyszczone liście, następnie główkę dobrze się myje, kroi na dwie-cztery części, usuwa głąb i kładzie na pewien czas do chłodnej.
10
osolonej wody (50-60 g soli na 1 I wody). Następnie pokrojoną główkę kapusty myje się powtórnie i szatkuje. Kapustę kwaszoną odciska się z soku. Jeżeli kapusta jest bardzo kwaśna, przemywa się ją .w chłodnej wodzie.
Pomidory na sałatkę (wybiera się dojrzałe i jędrne) myje się w zimnej wodzie i kroi na plasterki lub kawałki. Z sałaty zielonej wybiera się zdrowe liście, myje w zimnej wodzie i wykłada na sito, aby ociekła woda. Przed przygotowaniem potraw sałatę osusza się w serwetce. Selery przygotowane do sałatki przebiera się, usuwając nadpsute liście. Korzeń odcina się, oczyszcza nożem ciemne miejsca, moczy przez 1 -2 godziny w zimnej wodzie i następnie myje dokładnie w czystej wodzie.
Z zielonej pietruszki i koperku usiiwa się łodygi, resztę zaś dokładnie myje. Zielone gałązki stosuje do ozdoby sałatek (łodygi można wykorzystać przy gotowaniu wywarów i sosów). Walory smakowe sałatek zależą w znacznej mierze od przyprawienia. W tym celu używa się majonezu lub śmietany, a także sosu do sałatek, złożonego z oleju zmieszanego z octem, solą, pieprzem i cukrem. Jednakże danie uznaje się za dobrze przygotowane tylko wtedy, gdy jego wygląd wzbudza apetyt. Dlatego trzeba zatroszczyć się także o przyjemny wygląd sałatek. Sałatki można ozdabiać tymi produktami, z których zostały przyrządzone. W tym celu bierze się, ładnie i równo pokrojone, kawałki ogórków, marchwi, pomidorów oraz cząstki jajka, jak też listki zielonej sałaty i inne. Układa się je symetrycznie lub w inne różnobarwne wzory. Dobór produktów do sałatek i ich ozdoby można urozmaicać w zależności od gustu gospodyni.
1 Sałatka z ziemniaków
8 ziemniaków, 30 g szczypiorku, 5 tyżek stołowych oleju, 3 łyżki stołowe soku z cytryny lub 3-procen-towego octu, zielenina, pieprz, sól.
Gotowane ziemniaki pokroić na drobne kawałki, dołożyć posiekany szczypiorek, dodać pieprzu i soli do smaku. Przyprawić olejem oraz sokiem z cytryny lub octem i wymieszać. Danie ozdobić zieleniną.
11
Sałatka letnia
5 ziemniaków, 2 ogórki, 2 pomidory, 1 cebula, 1/2 szklanki sosu do sałatek, zielona sałata, koperek, sól.
Ziemniaki ugotowane w łupinie obrać, ostudzić i pokroić na drobne kawałki. Zmieszać z drobno posiekana cebulą, posolić, dolać sosu do sałatek (str. 205) lub innego dobranego według smaku, ułożyć kopiasto na salaterce, a na brzegach położyć plasterki ogórków i cząstki pomidorów. Danie ozdobić listkami zielonej sałaty i gałązkami koperku.
3 Sałatka zimowa
4 ziemniaki, 2 ogórki kwaszone, 1 cebula, 100 g słodkiej papryki konserwowej, 1 marchew, 150 g zielonego groszku, 1 szklanka śmietany, sól.
Ziemniaki ugotować w łupinie, obrać i pokroić. Marchew ugotować, a następnie pokroić na drobne kawałki. Dodać zielony groszek oraz drobno posiekane kwaszone ogórki, słodką paprykę i cebulę. Wszystko zmieszać, dodać soli, a następnie polać śmietaną (lub majonezem).
4 Sałatka rosyjska
5 ziemniaków, 250 g mięsa, 2 jajka, 1 jabłko, 1 ogórek kwaszony, 1 śledź, 2 buraki. Sos: 1/2 szklanki śmietany, 1 łyżka stołowa tartego chrzanu, 2 łyżki stołowe 3-procentowego octu, 1 łyżeczka do herbaty musztardy, zielenina.
Oddzielnie ugotować ziemniaki, buraki i mięso, a następnie pokroić w kostkę. Jabłko, ogórek kwaszony, śledzia i ugotowane jajka również pokroić w kostkę. Wszystkie składniki wymieszać i polać sosem, sporządzonym ze śmietany, tartego chrzanu, musztardy, octu i zieleniny.
12
5 Sałatka z kwaszoną kapustą
4 ziemniaki, 75 g kwaszonej kapusty, 1 cebula lub 60 g szczypiorku, 1 marchew, 4 łyżki stołowe majonezu, sól.
Ziemniaki ugotować i pokroić na drobne kawałki. Dołożyć rozdrobnioną cebulę, marchew i kwaszoną kapustę. Gotowe danie posolić do smaku oraz polać majonezem (lub sosem do sałatek).
6 Sałatka z jabłkami
3 ziemniaki, 1 -2 jabłka, żółtko z 1 jajka, 1 seler, 1 /2 szklanki sosu do sałatek, zielona sałata, sól.
Ugotowane ziemniaki pokroić na drobne kawałki oraz dodać surowe jabłka i seler pokrojone w słomkę. Wszystko zmieszać, posolić, polać sosem do sałatek (str. 205), ułożyć kopiasto na listkach zielonej sałaty i posypać po wierzchu posiekanym żółtkiem.
7 Sałatka-grzybek (kuchnia ukraiń-
ska)
4 ziemniaki, 2 pomidory, 1 ogórek, 1 łyżka stołowa masła, 2 jajka, 250 g szczypiorku, 3/4 szklanki śmietany, zielenina, sól.
Ziemniaki obrać, nadać im kształt trzonu grzyba (stożek ze ściętym wierzchołkiem) i gotować w osolonej wodzie do miękkości. Ugotowane ziemniaki ostudzić, postawić grubszym końcem na półmisku do przekąsek, a na wierzchu położyć jako górną część połówkę pomidora, ozdobioną małymi kawałeczkami masła (muchomor). Jajka gotowane posiekać, dołożyć do nich drobno posiekany szczypiorek, posolić, polać śmietaną i wymieszać. Otrzymaną masę ułożyć na półmisku wokół ziemniaczanych „grzybów" i posypać zieloną pietruszką lub koperkiem. Na brzegach półmiska poukładać cienkie plasterki surowego ogórka.
13
8 Sałatka z burakiem
5 ziemniaków, 1 burak, 4 łyżki stołowe śmietany, 2 łyżki do herbaty estragonu, żółtko z 1 jajka, pieprz, sól.
Ugotowane ziemniaki obrać, ostudzić, pokroić na kawałki. Buraki wymyć, wytrzeć i wstawić do gorącego piekarnika, a gdy będą gotowe, obrać i pokroić na drobne kawałki. Wszystko wymieszać, dodać sól i pieprz do smaku, zalać śmietaną oraz posypać rozdrobnionym estragonem i posiekanym żółtkiem.
9 Sałatka z wątróbkami z drobiu
4 ziemniaki, 2 wątróbki, 1 cebula, 4 łyżki stołowe oleju, sól.
Ugotowane ziemniaki i usmażone wątróbki pokroić drobno i połączyć z posiekaną cebulą. Następnie wymieszać, dodać soli do smaku i doprawić olejem.
10 Sałatka turańska (kuchnia bułgarska)
4-5 ziemniaków, 1 szklanka fasoli, 1/4 szklanki śmietanki, 1/2 szklanki majonezu, zielona pietruszka, pieprz, sól.
Ziemniaki ugotować, pokroić w słomkę i zmieszać z ugotowaną młodą fasolą zieloną. Całość przyprawić pieprzem, majonezem i śmietanką , oraz posolić, a po wierzchu posypać posiekaną zieloną pietruszką.
11 Sałatka ze świeżymi grzybami
__ 4 ziemniaki, 100 g grzybów, 1 cebula, 4 łyżki
14
stołowe kaparów, 1/2 szklanki sosu do sałatek, 1 pomidor, sałata zielona, koperek, sól.
Ziemniaki i świeże grzyby ugotować oddzielnie, po czym pokroić na kawałki, połączyć z drobno posiekanymi kaparami i cebulą, posolić do smaku i zalać sosem do sałatek (str. 205) z wywarem grzybowym. Ułożyć całość kopiasto w salaterce oraz przybrać liśćmi zielonej sałaty, koperkiem i plasterkami pomidorów.
12 Sałatka „Siciliana" (kuchnia rumuńska)
5 ziemniaków, 3 jabłka, 100 g selera, 4 łyżki stołowe majonezu, sól.
Dobrze umyte i osuszone ziemniaki upiec w piekarniku, obrać i pokroić na kawałki. Seler pokroić w słomkę, a jabłka — na kawałki. Wszystko wymieszać, posolić do smaku i zalać majonezem.
13 Sałatka z rzodkwią
5 ziemniaków, 1 rzodkiew, 1 cebula, 4 łyżki stołowe oleju, sól.
Ziemniaki ugotowane w łupinie obrać i rozgnieść, dodając drobno posiekaną cebulę. Rzodkiew obrać, umyć i utrzeć na tarce, a następnie zmieszać z ziemniakami i cebulą. Przygotowaną sałatkę posolić do smaku i doprawić olejem.
14 Sałatka z kapustą (kuchnia gruzińska)
5 ziemniaków, 200 g kapusty, 1 ogórek kwaszony, 2 łyżki stołowe oleju, ocet 3-procentowy, zielenina, cukier, sól.
15
Ziemniaki ugotowane w łupinie ostudzić, obrać i pokroić na drobne kawałki. Białą kapustę cienko poszatkować, posypać solą i ucierać, dopóki nie puści soku. Następnie zalać ją octem, wymieszanym z cukrem i solą, i wymieszać. Pośrodku salaterki ułożyć kopiasto ciemniaki, posypane drobno posiekanym koperkiem, a po obu stronach ułożyć, także kopiasto kapustę, przybraną plasterkami kwaszonych ogórków. Wszystko zalać olejem.
■5 Sałatka kazachska
3 ziemniaki, 250 g wołowiny, Z ogórki kwaszone, 1 marchew, 40 g zielonego groszku, 2 jabłka, 1 szklanka majonezu, 2 łyżki stołowe śmietany, 4 jajka, zielenina, pieprz, sól.
Gotowane ziemniaki i marchew, smażone mięso, ogórki kwaszone (bez skórki i pestek) oraz surowe jabłka pokroić na drobne kawałki. Dołożyć zielony groszek, pieprz, śmietanę i majonez. Wszystko wymieszać, posolić, a następnie posypać zieleniną. Podawać z przygotowanym omletem z jajek.
16 Sałatka z ogórkami
5 ziemniaków, 2 ogórki kwaszone, 1 cebula, 3 łyżki stołowe śmietany, sól.
Ugotowane w łupinie ziemniaki obrać i pokroić na drobne kawałki. Dodać drobno pokrojone kwaszone ogórki i cebulę. Sałatkę posolić i doprawić śmietaną (można także majonezem lub sosem do sałatek).
11 Sałatka z jabłkami i zieloną sałatą
3 ziemniaki, 1-2 jabłka, 100 g zielonej sałaty, 1 seler, 1/2 szklanki śmietany, sól.
Gotowane ziemniaki i surowe jabłka obrać oraz pokroić na drobne kawał...
makslojer