Socjologia i psychologia jako nauki spo-eczne.doc

Socjologia i psychologia jako nauki społeczne

BRAK WYRAŻNYCH GRANIC – WZAJEMNE POWIĄZANIA – MIEJSCE SPOTKANIA

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

=

z perspektywy psychologii to dyscyplina, która zajmuje się tym,  w jaki sposób na myśli, uczucia i zachowania jednostki wpływa obecność innych ludzi i sytuacje społeczne;

z perspektywy socjologii jej przedmiotem jest badanie wpływu osobniczych i gatunkowych cech psychicznych człowieka na sposób jego funkcjonowania w zbiorowościach oraz na przebieg procesów społecznych.

Specyficzny język nauk społecznych

·         Specyficzne słownictwo bliskie językowi codziennemu oraz słownictwo skonstruowane specjalnie dla oznaczenia zjawisk i prawidłowości

·         Język opisujący zjawiska, które wydają się zrozumiałe same przez się

·         Ogromne zróżnicowanie języka, od odnoszącego się do konkretnej rzeczywistości do języka oderwanego od rzeczywistości (abstrakcyjnego); zróżnicowanie w zależności od paradygmatu

·         Zwrotność nauk społecznych, refleksyjność społeczna = ludzie poznając nowe teorie o sobie i innych zmieniają swoje działania i postępowanie

·         Niemożliwość oddzielenie podmiotu badań (badacza) od przedmiotu badań (zachowań, emocji, myśli, relacji społecznych) – konsekwencja: nauki społeczne nigdy nie osiągnął ideału preferowanego przez przyrodników.

Metody badań w psychologii i socjologii

Podział metod badań w naukach społecznych na:

Przykładowe metody badań w psychologii i socjologii

·         Sondaż / badania kwestionariuszowe – gł. badania korelacyjne – współwystępowanie zmiennych ze sobą

·         Badania panelowe / badanie podłużne – badanie zmian danego zjawiska w czasie

·         Wywiad / rozmowa

·         Wywiad pogłębiony – kierowanie się „scenariuszem” rozmowy, zadajemy pytania nt. interesującego nas zagadnienia, w celu poznania głębszych przekonań

·         Wywiad narracyjny – swobodna opowieść o własnym życiu czy problemie, praktyczny brak ingerencji ze strony badacza

·         Zogniskowany wywiad grupowy / grupy fokusowe – dyskusja w grupie badanych moderowane przez badacza, skupiona na danym temacie

·         Obserwacja

·         Obserwacja uczestnicząca – badacz ukrywając swoje cele i funkcję, jaką pełni włącza się w jakieś działanie społeczne, aby zbadać je od środka, z pozycji uczestnika

·         Analiza dokumentów

·         Eksperyment – badanie zależności przyczyno-skutkowych, badanie w kontrolowanych warunkach wpływu jednej zmiennej na inną zmienną, istotność grupy porównawczej (kontrolnej)

Metoda triangulacji = łączenie różnych metod w celu możliwie najszerszego opisu i zbadania danego obszaru czy zjawiska

Cechy teorii naukowych

·         Precyzyjne pojęcia oraz definicje pojęć, a także łatwo obserwowalne wskaźniki pojęć (np. zaczerwienie przy zawstydzeniu, łzy i opuszczone kącik ust przy smutku)

·         Spójność i niesprzeczność

·         Weryfikowalność, a przede wszystkim falsyfikowalność                                                        weryfikować = szukać potwierdzenia, wykazać prawdziwość

falsyfikować = szukać zaprzeczenia, wykazać fałszywość

·         Intersubiektywna sprawdzalność – możliwość powtórzenia w innych warunkach przez inne osoby

·         Możliwość przewidywania na podstawie teorii

·         Wolna od wartościowania

Socjologia i psychologia zawiera wiele teorii, które spełniają wyżej wymienione warunki, ale jednocześnie nie dają się uzgodnić między sobą, są sprzeczne – rozwiązaniem tej sytuacji jest podejście paradygmatyczne.

Paradygmat = wzór, przykład (gr.) powszechnie przyjęte przekonania teoretyczne i badawcze, zespół ogólnych poglądów wskazujących jak podchodzić do danego, jak je badań i jak interpretować.

Paradygmaty w psychologii

Wybrane psychologiczne paradygmaty - koncepcje człowieka