Marcin Grudzień, Edward Saulicz Wpływ postępowania korekcyjnego u dzieci i młodzieży ze skoliozami I i II°, na wybrane paramet.pdf

Marcin Grudzień, Edward Saulicz

WPŁYW POSTĘPOWANIA KOREKCYJNEGO U

DZIECI I MŁODZIEŻY ZE SKOLIOZAMI I I II°, NA

WYBRANE PARAMETRY FUNKCJONALNE

KOMPLEKSU MIEDNICZNO- LĘDŹWIOWEGO

Słowa kluczowe: skolioza, zaburzenia czynnościowe mięśni, kompleks

miedniczno- lędźwiowy.

Boczne skrzywienia kręgosłupa ich diagnostyka i terapia stanowią

od lat palący problem badawczy. Doniesienia dotyczące epidemiologii

bocznych skrzywień kręgosłupa są bardzo zróżnicowane. Według tych

danych występowanie skolioz kształtuje się na poziomie 2-3% ogólnej

populacji [ 2,5,17]. Częstość występowania skolioz wśród dzieci i

młodzieży w wieku 10-16 lat na początku lat 80- tych kształtowała się na

poziomie: 4-14% [2,12]. K. Dobosiewicz przedstawiła w 1997 roku

wyniki badań przesiewowych, w których procentowy udział skolioz o

kącie poniżej 5° według Cobba stanowił - 42,8 %, poniżej kąta 10° -

17,6%, o kącie poniżej 15° - 6,3%, o kącie poniżej 20° - 3,4%, a o kącie

poniżej 25° - 1,8% ogółu badanych [4]. Jak widać częstość

występowania skolioz wśród dzieci i młodzieży posiada wyraźną

tendencję wzrostową. Problem skolioz urasta do rangi epidemii

społecznej. Najczęściej stosowana systematyka skolioz wg Cooba dzieli

je na dwie grupy: skoliozy funkcjonalne (czynnościowe) i strukturalne.

Wśród tych pierwszych zmiany skoliotyczne są jeszcze w bardzo małym

stopniu zaawansowane i w pełni odwracalne. Jednakże zaniedbane mogą

stać się fundamentem do powstania skoliozy strukturalnej, gdzie niestety

zmiany w układzie kostno-więzadłowo- mięśniowym są już

nieodwracalne. Złe nawyki: siad na jednej nodze, siad z podkurczonymi

nogami/nogą, siad w zrotowanej asymetrycznej pozycji przy biurku lub

komputerze prowadzą do powstawania w pierwszej kolejności błędnego

259

programu kontrolno- sterującego powodując skoliozy czynnościowe.

Ciągle docierające błędne sygnały powodują utrwalenie i zaakceptowanie

przez organizm zaistniałej patologicznej sytuacji. Początkowo

występująca dystonia mięśniowa może przeobrazić się z czasem w trwałą

jednostronną ipsilateralną oraz kontrlateralną hipotonię i hipertonię

mięśniową. Praca lub spoczynek mięśni w niekorzystnych warunkach na

skróconych przyczepach powoduje powstawanie czynnościowych

skróceń mięśniowych.[9,10,15,16].

Celem pracy jest próba oceny skuteczności oddziaływania ćwiczeń

korekcyjnych stosowanych w Bielskim Szkolnym Ośrodku Gimnastyki

Korekcyjno- Kompensacyjnej, ukierunkowanych głównie na korekcję

skolioz, w stosunku do takich parametrów funkcjonalnych kompleksu

biodrowo- miednicznego jak: ewentualne skrócenia funkcjonalne mięśni

kulszowo- goleniowych i mięśni biodrowo- lędźwiowych, gibkość i

dynamiczna siła mięśni brzucha. Równocześnie została podjęta próba

przedstawienie częstości występowania funkcjonalnych skróceń

niektórych mięśni wpływających na rytm miedniczno- lędźwiowy u

badanych dzieci.

Materiał i metody badawcze

Badania prowadzano przez kolejne 4 lata szkolne wśród dzieci i

młodzieży zakwalifikowanej na zajęcia gimnastyki korekcyjnej w

Bielskim Szkolnym Ośrodku Gimnastyki Korekcyjno- Kompensacyjnej

im. R. Liszki. Podstawą do zakwalifikowania na zajęcia było orzeczenie

lekarza chirurga- ortopedy stwierdzającego u nich występowanie wady

postawy ciała. Testy funkcjonalne były przeprowadzane we wrześniu i

pod koniec roku szkolnego. Zostało nimi objętych ogółem 215 osób (w

tym 115 dziewcząt i 90 chłopców) w wieku od 7 do 19. Wśród

przebadanej grupy stwierdzone następujące rodzaje wady postawy ciała:

wady w płaszczyźnie czołowej u 117 badanych, co stanowiło 54,41%

ogólnej liczby, wady w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej u 70

260

dziewcząt i chłopców co stanowiło 32,55%, oraz wady w płaszczyźnie

strzałkowej, czołowej i wady kończyn dolnych u 28 osób co stanowiło

13,02% ogółu badanych. Wśród badanych dzieci i młodzieży

dominowały skoliozy I° (powyżej 90%) w pozostałych przypadkach

były to skoliozy II° . Największy odsetek stanowiły skoliozy

jednołukowe 49,76%, na drugim miejscu, co do częstości występowania

były skoliozy dwułukowe, których odsetek wynosił 43,72%. Najrzadziej

stwierdzono skoliozy trzyłukowe (6,04% ogółu badanych dzieci).

Wygięcie pierwotne skoliozy najczęściej zlokalizowane było w odcinku

piersiowo- lędźwiowym (55,81% badanych). Lokalizacja lędźwiowa

skrzywienia pierwotnego została stwierdzona u 33,02% dzieci i

młodzieży i tylko u 11,16% badanych lokalizację łuku pierwotnego

stwierdzono w odcinku piersiowym. Najczęściej występującym

kierunkiem wygięcia pierwotnego była strona lewa (73,48%) natomiast

prawostronny kierunek stwierdzono u 26,51% ogółu badanych. W

płaszczyźnie strzałkowej dominującą wadą były plecy okrągłe (20,93%).

U 8,83% badanych dzieci, występowały plecy płaskie.

Tabela 1

Charakterystyka badanych dziewcząt i chłopców

Wiek

Wzrost

Masa ciała

x; sd

13,5 ± 2,7

158,5 ± 15,5

46,5 ± 12,8

min-max

7-19

119-192

19-76

Badania przeprowadzane były w tych samych warunkach na sali

gimnastycznej w trakcie zajęć gimnastyki korekcyjnej w godzinach

popołudniowych po przeprowadzonej rozgrzewce. U każdego z

badanych wykonano następujące testy funkcjonalne: test Thomasa na

wykrycie przykurczu zgięciowego w stawie biodrowym, tzw. test

dopełnienia kąta wykrywający ewentualne skrócenia czynnościowe

mięśni kulszowo- goleniowych oraz dynamiczną siłę mięśni brzucha.

261

Ogólną gibkość zgięciową kompleksu miedniczno-lędźwiowego badano

zmodyfikowanym testem „palce- podłoga”. Test Thomasa oraz test

dopełnienia kąta wykonano zgodnie z ogólnie przyjętą metodyką badań

[1,3,9,15,16,17]. Powyższe testy powtarzano trzykrotnie. Za przejaw

skrócenia analizowanych grup mięśniowych uważano uzyskanie

pozytywnych objawów we wszystkich trzech próbach. Jeżeli jakaś próba

nie dawała jednoznacznej odpowiedzi badanie powyższe powtarzano

jeszcze raz. Zmodyfikowany test „palce- podłoga” wykonywano na

skrzynce gimnastycznej. Zadaniem badanego dziecka było wykonanie

maksymalnego skłonu. Za normę przyjęto dotknięcie skrzynki (wartość

„0”). Ewentualny deficyt mierzono linijką i wyrażano w wartościach

ujemnych, natomiast sięgnięcie poniżej poziomu skrzynki oznaczało

zwiększoną gibkość, a uzyskane tutaj wielkości w dalszej analizie

przyjmowały wartości dodatnie. Dynamiczną siłę mięśni brzucha

mierzono dwoma testami w leżeniu tyłem przy drabince. Pierwsza próba

polegała na unoszeniu kończyn dolnych z poziomu materaca do drabinki

w ciągu 60 s. W drugiej kończyny dolne były ugięte w stawach

biodrowych i kolanowych. Badany miał za zadanie unoszenie tułowia z

poziomu materaca do siadu w ciągu 60 s. Testy powtarzano na drugich

zajęciach w tym samym tygodniu, do dalszej analizy wybierano wartość

najlepszej próby. Badane dzieci i młodzież uczęszczały na zajęcia

gimnastyki korekcyjnej trzy razy w tygodniu. Dwie jednostki lekcyjne po

czterdzieści pięć minut każda, dzieci usprawniane były na sali

gimnastycznej, natomiast trzecią jednostkę stanowiły zajęcia gimnastyki

korekcyjnej na basenie. Program korekcji wad postawy ciała oparty był

na indywidualnie dobranych ćwiczeniach. W korekcji bocznych

skrzywień kręgosłupa stosowane były ćwiczenia asymetryczne wolne

oraz na przyrządach, według koncepcji stosowanej w Bielskim Szkolnym

Ośrodku Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej [6]. Wyniki badań

poddano analizie statystycznej z zastosowaniem komputerowego

programu Statistica 5.0. Przy jego pomocy wyliczono wartości średnie,

odchylenia standardowe, wartości minimalne i maksymalne, różnice

262

parametrów mierzalnych oszacowano nieparametrycznym testem

kolejności par Wilcoxona. Natomiast procentowe rozkłady z obu badań

porównano testem dwóch składników struktury. W obu przypadkach za

poziom istotności statystycznej przyjęto p< 0,05

Wyniki badań

Po przebadaniu grup dzieci i młodzieży we wrześniu stwierdzono, że

jednostronne czynnościowe skrócenie mięśnia biodrowo- lędźwiowego

występuje stosunkowo rzadko, bo tylko u niecałego 1% przebadanych

dzieci. Już znacznie większy odsetek stanowiło obustronne funkcjonalne

skrócenie mięśni biodrowo- lędźwiowych (rycina 1).

82,79

67,9

brak

jednostronny

obustronny

13,95

0,93

0,46

Badanie

wyjściowe [%]

Badanie

końcowe [%]

Ryc. 1. Procentowy rozkład występowania przykurczu zgięciowego bioder

wykrywanego testem Thomasa

Czynnościowe zaburzenia w obrębie tzw. mięśni kulszowo-goleniowych

(dwugłowy uda, półbłoniasty, półścięgnisty) stanowiły już znacznie

większy odsetek i dotyczyły prawie połowy badanych (rycina 2).

263

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: