Terapia manualna
Freddy M. Kaltenborn:
1) manualne mobilizacje stawów i kończyn
2) Kręgosłup, badanie manualne i mobilizacja
Olaf Evjenth i Jern Hamburg:
1) autostretching
2) muscle stretching in manual therapy
3) lokalizacja objawów w obrębie kręgosłupa I kończyn
4) atlas anatommi palpacyjnej Tom I i II
Terapia manualna obejmuje działania zarówno diagnostyczne jak i terapeutyczne, wykonywane w zasadzie bez dodatkowych przyrządów.
Terapia manualna jest koncepcją badania i leczenia, zajmującą się odnajdywaniem i leczeniem zaburzeń funkcjonalnych układu ruchu.
Andrew Taylor Still i Daniel Davil Parker – ojcowie terapii manualnej.
A. T. Still na początku lat 80. XIX w. założył w USA (Kirskwill) pierwszą szkołę nauczającą technik Terapii Manualnej, absolwenci otrzymali tytuł doktorów osteopatii.
D. D. Parker- rozpoczął oficjalne szkolenia w 1896r. również w USA (Iora)- nazwa jego terapia określona została jako chiropraktyka.
Chiropraktyka (gr. Cheir- ręka, dłoń)
Osteopatia- oznacza schorzenie układu kostnego lub defekt kości
Chiropraktyka- teoria subluksacji struktur stawowych (zwłaszcza kręgosłupa), której nie definiuje się jako podwichnięcie, ale jako zaburzenie integralności funkcjonalnej segmentu ruchowego przy zachowanym prawidłowym kontakcie powierzchni stawowych.
Terapia w chiropraktyce= manipulacja (nastawienie)
Osteopatiaà - techniki rytmiczne
- techniki pchnięcia
- techniki relaksacyjne
- techniki dodatkowe
Jamek Cyriax:
- ojciec europejskiej terapii manualnej
- twórca metody terapii manualnej
- nauczyciel twórców kolejnych metod terapii manualnej:
- Freddy Kaltenborn
- Geoffrey Maitland
- Robin McKenzie
Twórcy kolejnych metod:
- Brian Mulligan
- David Buttler
- Lauri Hartman
Każda z metod terapii manualnej zawiera własne podejście do diagnostyki (specjalny sposób badania),, w oparciu o które dobierane są najwłaściwsze sposoby terapii.
Każda z metod stanowi zamkniętą całość diagnostyczno- terapeutyczną ( np. metoda Kaltenborna- Evjentha, Cyriaxa, McKenziego, Butlera, Mulligana, Maitlanda)
Badanie obejmuje:
- wywiad
- oglądanie
- ruchy czynne
- ruchy bierne
- ruchy translatoryczne (trakcja, ślizg, kompresja)
- testy napięciowe
- inne badania (np. MR)
Żadna powierzchnia stawowa nie jest w pełni płaska, cylindryczna, stożkowa, kulista.
Klasyfikacja powierzchni stawowych:
a) jajowate ( wypukłe/ wklęsłe)
b) siodełkowate ( wypukło- wklęsłe)
Typ stawów McConailla:
- niezmieniony owoid- staw kulisty, trzyosiowy, np. staw ramienny
- zmieniony owoid- staw elipsoidalny (jajowaty), 2- osiowy, np. staw śródręczno paliczkowy II
- zmieniony siodełkowy- staw zawiasowy, np. staw międzypaliczkowy
Pozycje stawów i kości:
§ pozycja zerowa- pozycja, od której mierzy się zakres ruchu kości
§ pozycja spoczynkowa- takie ustawienie stawu, w którym torebka stawowa jest max rozluźniona, dając dużą przestrzeń śródstawową, powierzchni stawowe obu członów stawu mają ze sobą najmniejszy kontakt, a gra stawowa jest największa
§ pozycja zaryglowana- mała, wklęsła powierzchnia stawowa posiada pełny kontakt częścią większej, wypukłej powierzchni stawowej. W warunkach prawidłowych kontakt ten, we wszystkich innych ustawieniach jest bardzo mały;
o torebka stawowa oraz więzadła są mocno napięte
o trakcja jest bardzo mała. Translatoryczne ślizg stawowy w kierunku pozycji zaryglowanej jest upośledzony. W kierunku przeciwnym jest on możliwy.
Płaszczyzny i osie
Anatomiczne ruchy kości:
§ ruchy w płaszczyźnie strzałkowej wokół osi czołowej:
o zginanie
o prostowanie
o prostowanie z pozycji zerowej
o zginanie do pozycji zerowej
o dla stawów nadgarstka- zginanie dłoniowe i grzbietowe
o dla stawu skokowego- zginanie podeszwowe i grzbietowe
§ ruchy w płaszczyźnie czołowej wokół osi strzałkowej:
o zginanie doboczne (tułów)
o odwodzenie
o przywodzenie
o dla stawów nadgarstka- odwiedzenie łokciowe lub promieniowe
§ ruchy w płaszczyźnie poprzecznej wokół osi pionowej:
o rotacja w prawo i w lewo (tułów)
o rotacja do wewnątrz i na zewnątrz (kończyny)
Płaszczyzna lecznicza w Terapii manualnej:
Płaszczyzna lecznicza:
- leży wewnątrz wklęsłej powierzchni stawowej
- przemieszcza się wraz z członem stawowym o powierzchni wklęsłej
- stoi nieruchomo, jeśli człon stawu o wypukłej powierzchni stawowej porusza się względem nieruchomego członu stawowego o wklęsłej powierzchni stawowej
Podczas badania gry stawowej oraz podczas mobilizacji stawów kości należy przemieszczać paralelnie lub prostopadle do płaszczyzny leczniczej
Toczenie z poślizgiem w stawie:
- toczenie
- ślizg
Kierunek ruchu toczenia w stawie podczas toczenia z poślizgiem (ten sam co kierunek poruszanej kości)
Kierunek ruchu ślizgu w stawie podczas toczenia z poślizgiem ( w stronę tą samą co ruch kości jeśli rusza się częścią wklęsła; jak część wypukła to ruch odwrotny do ruchu kości)
Translacja kości- gra stawowa w stawie
Translacja (ruch translatoryczne)- prostoliniowe przesunięcia ciała tak, że wszystkie punkty ciała poruszają się wzdłuż linii prostej o tę samą odległość, z taką samą prędkością i w tym samym kierunku
Translacja:
- prostopadła
- paralelna
Gra stawowa:
- separacja (trakcja)
- ślizg (mobilizacja)
slack- ang. Swoboda ruchu, śliz
Trakcja:
- kierunek trakcji: w terapii manualnej stawów trakcję przeprowadza się prostopadle do płaszczyzny leczniczej
- stopnie trakcji:
I. bez widocznej separacji (wyrównanie ciśnienia śródstawowego)
II. Swoboda ruchu jest zniesiona (wybranie luzu stawowego)
III. rozciągnięcie struktur
- trójwymiarowe ustawienie trakcji
Kierunek ślizgu:
- ślizg translatoryczne jest wykonywany zawsze paralelnie ( równolegle) do płaszczyzny leczniczej
- stopnie ślizgu:
I. bez widocznego ruchu
II. swoboda ruchu jest zniesiona
III. rozciągnięcie tkanek
I i II p/ból
- trójwymiarowe ustawienie
Reguła wklęsło- wypukła- określenie, którą częścią stawu ruszamy
Reguła wypukła, Ślizg- odwrotnie do kierunku ruchu kości
Reguła wklęsła- ten sam kierunek, co kierunek ruchu kości
Ogólny schemat badania w koncepcji Kaltenborna- Evjentha:
Wywiad:
1) dolegliwości teraźniejsze
2) dotychczasowy przebieg
3) wywiad socjalny
4) rozwój zdrowotny
Stan ogólny:
1) oglądanie
2) badanie ruchu
3) palpacja
4) testy neurologiczne
5) badania dodatkowe
Schemat badania barku w koncepcji Kaltenborna- Evjentha:
1) oglądanie:
§ ruchy czynne
§ ruchy bierne
§ trakcja dobocznie (kompresja)
§ ślizg: dogrzbietowo, doogonowo, dobocznie
Testy oporowe:
Odwodzenie:
- m. deltoideus (zginanie i prostowanie horyzontalne)
- m. supraspinatus
Przywodzenie:
- m. teres minor (prostowanie, rotacja zewnętrzna)
- m. latissimus dorsi (prostowanie, rotacja wewnętrzna, obręcz barkowa doogonowo)
- m. teres major (prostowanie, rotacja wewnętrzna)
- m. pectoralis major (naciskanie obu dłoni)
Zginanie:
- m. coracobrachialis (przywodzenie)
- m. deltoideus (j.w.)
- m. pectoralis major (j.w.)
Prostowanie:
- m. latissimus dorsi (j.w.)
- m. teres major (j.w.)
Rotacja zewnętrzna:
- m. teres minor (przywodzenie)
- m. infraspinatus
Rotacja wewnętrzna:
- m. subscapularis
- m. pectoralis major (zginanie horyzontalne)
- m. latissimus dorsi (przywodzenie, obręcz barkowa doogonowo)
- m. teres major ( przywodzenie)
Zginanie stawu łokciowego:
- m. biceps brachii (głowa długa może być bolesna przy ruchach rotacji)
Prostowanie stawu łokciowego:
- m. triceps braci (może być bolesny przy ruchach prostowania i przywiedzenia
Palpacja
Testy neurologiczne
Badania dodatkowe
Ocena podsumowująca, leczeni próbne
Schemat badania barku w koncepcji Cyriaxa:
Wywiad
Klasyczne pytania:
- wiek
- lokalizacja dolegliwości na początku i obecnie
- kiedy rozpoczęły się dolegliwości
- jak się rozpoczęły (uraz, nagle, stopniowo)
- ewolucja dolegliwości
Pytania dla stawu barkowego:
- czy występują bóle w spoczynku
- czy pacjent może leżeć na tym boku w nocy
- jak daleko ból promieniuje
Właściwe badanie standardowe:
1) aktywna elewacja
2) pasywna elewacja
3) bolesny łuk
4) pasywne odwiedzenie
5) pasywna rotacja zewnętrzna
6) pasywna rotacja wewnętrzna
Wzorzec torebkowy?
Rotacja zewnętrzna> odwiedzenie> rotacja wewnętrzna
Np. -900>-700>-300
Kolejność i wielkość powstawania ograniczeń przy zapaleniu torebki stawowej
7) oporowe przywiedzenie
8) oporowe odwiedzenie
9) oporowa rotacja zewnętrzna
10) oporowa rotacja wewnętrzna
11) oporowe zgięcie łokcia
12) oporowy wyprost łokcia
13) testy dodatkowe
...
sapek88