7) Nauczanie i wychowanie dzieci o specyficznym przebiegu rozwoju i specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Do jakiej szkoły powinno zakwalifikowac się dziecko nie można stwierdzic tylko na podstawie medycznej, najważniejsze jest kryterium funkcjonalne ( jak dziecko funkcjonuje np. niesłyszące dziecko ma implant ślimakowy i prawidłowo rozwija mowę, funkcjonuje tak samo jak inne dzieci powinno uczyc się normalnie ), po czym ustalamy środowisko, w którym mam przebywac.
8) Instytucjonalne formy realizacji procesu wychowawczego- różne systemy (segregacyjny, integracyjny). Tradycyjne i aktywizujące formy nauczania
Formy integracji-
model segregacyjny
model integracyjny
Pełna integracja odbywa się wtedy, gdy dzieci o specyficznych potrzebach integracyjnych i normalne uczestniczą w pełni w tym co dzieję się w klasie, współpracują ze sobą. Ni wystarczy by siedziały w jednej klasie, muszą rozumiec swoje potrzeby, lubic się, bądź nie.
Porównanie elementów procesu nauczania- wychowania w aktywizującym w aktywizującym i tradycyjnym podejściu do nauczania
ELEMENT SYTUACJI
METODY AKTYWIZUJĄCE
METODY TRADYCYJNE
CEL
* akcent na ucznia i jego umiejętności
* rozwój sfery poznawczej, emocjonalnej i społecznej w równym stopniu
* nacisk na ekspresję twórczą
* rozwijanie samodzielnego myślenia, autonomii wewnętrznej
* wyzwolenie procesu samowychowania i samokształcenia
* akcent na realizację programu
* rozwój sfery poznawczej
* małe znaczenie ekspresji twórczej
Nauczyciel- Wychowawca
* nauczyciel- wychowawca jako aranżujący sytuację uczenia się, jako osoba wspierająca
* akcent na postawy nauczyciela: szacunek, akceptacja, ciepło
* nauczyciel- wychowawca jako dystrybutor i źródło wiedzy
* akcent na zasób wiedzy teoretycznej nauczyciela
Uczeń- Wychowanek
* aktywna rola ucznia
* pobudzanie motywacji wewnętrznej, zainteresowań, nagrody i kary zewnętrzne są niekonieczne
*bierna rola ucznia
* motywacja zewnętrzna przez kary i nagrody
Program nauczania
* integracja treści przedmiotowych
* łączenie teorii z praktyką
*udział uczniów w planowaniu programu
* separacja treści przedmiotowych
*wiedza głównie teoretyczna
* uczniowie nie mają nic do powiedzenia w planowaniu programu
Metody- techniki nauczania
* dominacja technik „odkrywczych”, eksperymentalnych, uczenia się przez doświadczenie
* praca grupowa i indywidualna, często z indywidualnymi zadaniami
* zasady pracy mogą być negocjowane
* elastyczna aranżacja przestrzeni
* mało testowania
* dominacja wykładu, pracy z podręcznikiem, technik pamięciowych
* praca frontalna nad zadaniami takimi samymi dla każdego ucznia
*zasady pracy określone przez nauczyciela
* sztywna aranżacja przestrzeni (rzędy ławek)
*regularne testowanie
Grupa
* akcent na współpracę
* komunikacja każdego z każdym
* wykorzystanie elementu treningu grupowego
* akcent na rywalizację
* komunikacja jednokanałowa nauczyciel- uczeń zdominowana przez nauczyciela
* akcent na utrzymanie ciszy
9) Psychologiczne mechanizmy wychowania i nauczania (warunkowanie klasyczne i instrumentalne, modelowanie, interioryzacja i internalizacja i in). Podejście behawioralne, poznawcze i humanistyczne.
Klasyfikacja głównych mechanizmów psychologicznych wychowania według kryterium związku między danym zjawiskiem lub procesem a rodzajem sygnału wychowawczego wywołującego ciąg odpowiednich oddziaływań na psychikę wychowanka:
Sygnały wychowawcze Procesy i zjawiska psychologiczne
Wzorzec czynności naśladownictwo
Wzór osobowy identyfikacja
Przykład modelowanie
Zadania powtarzanie
Wymagania cwiczenia
wzmocnienia przez kary i nagrody
Społeczna sytuacja wychowawcza interakcja społeczna
role społeczne
Wartości interioryzacja
Normy internalizacja
Zasady postępowania
Naśladownictwo- celowy proces rozwojowy, czynnośc dowolna, zmierzająca do określonego wyniku: odtworzenia wzorca (zewnętrzne upodabnianie się), dzięki temu dziecko nawiązuje pierwsze kontakty społeczne. Formy naśladownictwa zmieniają się w okresie rozwojowym dziecka.
Modelowanie- przejęcie zachowań stanowiących symboliczne równoważniki zachowania modela. Odróżnia się dwie fazy procesu modelowania przyswojenie i wykonanie. Przyswojenie- zrozumienie sensu danego zachowania i utrwalenie go w pamięci, wykonanie zaś wymaga ponadto sprawności i umiejętności bądź zaistnienia odpowiednich warunków czy okazji, bądź też wystarczająco silnej motywacji dla wprowadzenia w czyn tego, co zostało zaobserwowane i przyswojone.
Identyfikacja- tendencja, przeważnie podświadoma lub nie w pełni uświadomiona, do bycia „takim samym” jak ktoś, kto jest przedmiotem dodatnich uczuc o dużym nasileniu, ideałem, wzorem postępowania. Proces ten dotyczy zarówno postaci realnych, jak też bohaterów literackich, filmowych, telewizyjnych itp.
Interioryzacja- proces rozwojowy polegający na przekształceniu zewnętrznych czynności podmiotu w jego czynności wewnętrzne , psychiczne.
Internalizacja- proces asymilacji przez jednostkę norm, wartości i postaw reprezentowanych przez grupę społeczną. Jednostka może uważac owe normy czy poglądy i postawy grupy za obce jej własnym przekonaniom, narzucone z zewnątrz, stopniowo jednak przyswaja je, asymiluje, tzn. włącza do systemu swoich poglądów, wartości, norm, aż wreszcie mogą się one stac jej własnymi przekonaniami.
Zdolnośc do interioryzacji czynności zewnętrznych, ich przekształcenia w czynności wyobrażeniowe, umysłowe, psychiczne, jest warunkiem internalizacji norm społecznych oraz zbioru przywilejów, wymagań i reguł składających się na koncepcję roli (tzw przepisy roli)
10)Analiza podstawowych metod wychowawczych (kary, nagrody, time-out)
11) Grupa rówieśnicza. Relacje interpersonalne i dynamika grupowa.
Klasa szkolna- gr. rówieśnicza
Zespól klasowy ma kolosalne znaczenie dla człowieka, jest to pierwszy poza rodzicami obszar komunikacji społecznych.
Gr. społeczne:
- gr. formalne- wyróżnione na podstawie formalnego kryterium, zewnętrzne, narzucone, warunkuje przynależenie do jakiejś grupy
– gr. nieformalne- nie ma zewnętrznego kryterium. Ludzie dobierają się na podstawie własnych, wewnętrznych kryteriów
Klasa szkolna jest poza tymi podziałami, bo jest jednocześnie gr. formalną (kryterium: miejsce zamieszkania, wiek) i nieformalną (sympatie, antypatie, kliki, tworzą się relacje, ustalana jest pozycja w grupie, ktoś jest akceptowany, odrzucony )
W gr. rówieśniczej spotykają się dwa porządki, panują 2 stosunki :
– -rzeczowe - realizacja wspólnego celu, zadania, cele realizowane w klasie, jest struktura, organizacja
- osobowe – wymiar funkcjonowania klasy, sympatie, budowanie pozycji w grupie, antypatie
Dlaczego grupy rówieśnicze mają tak duży wpływ?
– długi czas przebywania razem
– grupy oddziałują w tym momencie gdy jednostka poszukuje wzorców
– duża wrażliwośc na ocenę innych, to co powiedzą koledzy
– po raz pierwszy dziecko w grupie doznaje pewnych rzeczy, zespół klasowy stanowi gr. odniesienia – dziecko może odnosic się do innych, porównywac z nimi, ma informację zwrotną, buduje adekwatny obraz siebie w rzeczywistości, swoich kompetencji, zdolności.
– Akceptacja warunkowa- po raz pierwszy dziecko spotyka się z tym, że na akceptację trzeba sobie zasłużyc , trzeba się wykazac odpowiednimi cechami, trzeba trochę pokierowac sytuacją, w której jest się atrakcyjnym, sympatycznym (jest to pierwszy motywator by być osobą o określonych cechach)
Rozkład podgrup, akceptacji i nie akceptacji badają TECHNIKI SOCJOMETRYCZNE najbardziej znane są M. Pilkiewicza
Mapy socjometryczne dzięki którym powinniśmy uzyskac rozkład, przeważnie na 5 podgrup:
1ketegoria- dzieci w pełni akceptowane
2kat. - dzieci akceptowane przeciętnie
3kat. - osoby polaryzujące akceptację (dzieci, które mają swoich kolegów, które ich uwielbiają ale jest także grono, które go bardzo nie lubi)
4kat. -osoby izolowane (są społecznie zaniedbywane, są niezauważalne, ignorowane)
5kat. - osoby jawnie odrzucane, nieakceptowane
Jeśli potrafimy stworzyc te kategorie, to mamy obraz tego, co dzieję się w danej grupie. To jest punkt wyjścia do pracy z tą grupą, by poprawic ich stosunki, pomóc rozwiązac konflikty. Zasada jest taka, że wyniki badań należy ujawnic grupie, ważny jest sposób przekazania informacji i podkreślenie konfliktu. Metoda badania nie może uczyc negatywnych treści. Jeśli jest źle przeprowadzone to powoduję skalację problemu i brak zaufania do nauczyciela.
12) Rodzina jako środowisko wychowawcze, Postawy rodzicielskie.
Style wychowania w rodzinie funkcjonują też jako postawy nauczycieli, są po prostu adekwatne
1) Wychowanie niekonsekwentne – niekonsekwencje wpływów wychowawczych, wynika ze zmienności osoby. Dziecko ma poczucie niesprawiedliwości i krzywdy (za to samo zachowanie raz jest karany a raz nikomu nie przeszkadza). Niekonsekwentnośc przez wpływy osób, mama nagradza zachowanie dziecka a tata chce takie zachowanie ukarac. To nie powala zrozumiec dziecku co jest dobre a co złe, z trudem i z opóźnieniem nabywają takie dzieci kompetencje społeczne, ciężko jest im przyswoic zasady, które są powszechne i uniwersalne.
Jest to styl czyli notorycznie stosowanie takich podwójnych zachowań rodziców.
13) 2) Autorytarny- autorytet jest wymuszony, gdzie rodzic niczego nie wyjaśnia, nie tłumaczy „NIE I KONIEC”. Ktoś autorytarnie wymusza posłuszeństwo. To wychowanie wymaga karności, podporządkowania ale jest to wymuszone. Charakterystyczne jest to, że wszystkie sprawy nawet te dotyczące dzieci, na które mogłyby już odpowiedziec są podejmowane odgórnie, autorytarnie, dziecko nie ma prawa głosu. Efektem tego jest to, że dziecko doskonale wie jak ma się zachowywac, jest karne ale nie rozumie skąd takie zachowanie rodziców, np. skąd takie kary i gdy nie ma nadzoru zachowuje się zupełnie inaczej. Dorosły człowiek wychowany w tym stylu wydaje się być niedojrzały, nie przygotowany do życia w społeczeństwie. Nie miał możliwości nauczenia się, że wmuszane zasady są dobre bo nikt mu tegonie tłumaczył
3) Liberalny- oparte na wolności, swobodzie, niezależności. Dziecko ma wszystko co potrzebne do rozwoju, pozwala się mu na swobodne kształtowanie własnych cech, według rodziców sam się nauczy sam się przekona. Nie ma zasad, nie ma reguł. Jednak takie wychowanie jest dla dzieci bardzo stresujące, ponieważ nie zna pewnych zasad społecznych, są nie przygotowane do kontaktu z grupą społeczną. Skutkowac może to zaburzeniami psychicznymi, ponieważ dziecko nie rozumie dlaczego inni go nie akceptują, w domu mogło robi wszystko bez żadnego odbioru a w rzeczywistości jest odrzucany.
4) Demokratyczne...
suchynsk