metody biblijne.docx

Metody biblijne

 Ewangeliczna Rewizja życia. Jedna z form pracy w grupach (uwaga: nie w każdej klasie do przeprowa­dzenia!). Składa się z trzech części: „widzieć” (fakt, problem, sprawę), „ocenić” (w świetle Pisma świętego), „działać” (postanowienie, zastosowa­nie życiowe). Metoda ta wymaga dużej aktywności i spontaniczności grupy.

Dzielenie się Ewangelią Praca w małych grupach, polegająca na dzieleniu się osobistym odbio­rem biblijnego fragmentu. Każdy powinien mieć własny tekst. Na początku na­stę­puje głośne przeczytanie fragmentu, później chwila ciszy na zastanowienie się („jak ten tekst przemawia do mnie?”, „co mnie szczególnie poruszyło?”, „co odkryłem?”). Dzielenie rozpoczyna prowadzący. Warto zachęcać do wypo­wiedzi, lecz nikogo nie można przymuszać. Nie wolno też przerywać („każdy ma prawo do własnego odbioru”). Nie powinno się podejmować dyskusji, choć trzeba niekiedy wyjaśnić trudne kwestie. Dzielenie się kończy wspólna modli­twa. Jest to metoda przeznaczona raczej dla grup już doświadczonych.

Krąg biblijny. Przeznaczony jest dla starszej młodzieży zainteresowanej Biblią. Pracą kie­ruje animator, a spotkanie składa się z dwóch części: egzegetycznego wyjaśnienia tekstu oraz zastosowania praktycznego.

 Västers. Każdy otrzymuje oryginalny tekst. Wspólnie jest on odczytany. Później każdy sam analizuje w ciszy, a swoją reakcję wyraża przez następujące znaki:

 ?  (werset jest niezrozumiały);

 !  (werset wyraża coś ważnego);

→ (werset osobiście poruszył czytającego).

Przebieg: Wpierw zgłaszają się osoby z wątpliwościami (?). Katecheta mo­że „przenieść” pytanie na całą klasę: „kto może na to odpowiedzieć?”. Niekiedy problem może pozostać otwarty, nie do końca rozwiązany.

Kolejno pojawia się pytanie o miejsca ważne (!) z wyjaśnieniem – „dlaczego?”. W tym momencie istnieje możliwość „zakotwiczenia” katechezy na tych tekstach i odniesienia do jej tematu.

Pozostałe teksty – te, które poruszyły (→) nie mogą być „na siłę” oma­wiane. Trzeba zaznaczyć, że są to sprawy osobiste, można, więc poprosić nie zmuszając: „kto chciałby się podzielić wobec całej grupy swoimi przeży­ciami?”. To dzielenie się może przy­brać formę składania świadectw.

Opowiadanie biblijne. Przeznaczone jest przede wszystkim dla młodszych dzieci, dla starszych za­leca się raczej bezpośrednio tekst. Opowiada katecheta, choć można także wykorzystać zdolności uczniów.

Zasady biblijnego opowiadania (por. ogólne zasady opowiadania):

1.  Każde opowiadanie powinno być poprzedzone krótkim wstępem (wyja­śnie­nie kontekstu, trudnych wyrazów). Trzeba przygotować dzieci na słuchanie słowa Bożego (wewnętrznie i zewnętrznie).

2.  Opowiadanie ma swoją dramaturgię – musi być dobrze przygotowane od strony treściowej i formalnej. Jest interesujące wówczas, gdy napię­cie stop­niowo wzrasta.

3.  Opowiadanie dłuższe może być przerwane krótkim dialogiem z  dziećmi. Celem tego zabiegu jest większa aktywizacja słuchaczy.

4.  Perykopy biblijne posiadają myśl przewodnią, którą warto powta­rzać.

5.  Zdolności percepcyjne dziecka domagają się bardzo krótkich zdań.

6.  Przedkładać – jeśli to możliwe – czas teraźniejszy nad przeszły.

7.  Opowiadanie biblijne warto utrwalić przez pytania, medytację, insceniza­cję, ilustracje. W trakcie opowiadania raczej skupić się na tre­ści i for­mie angażując wyobraźnię dzieci.

Najczęściej spotykane błędy biblijnego opowiadania:

a.       fabulacja – prosty i zwięzły tekst Pisma świętego katecheta „ubogaca” w wiele wątków, które istotnie zmieniają akcję i sens opowiadania;

b.       modernizowanie – przenoszenie na czasy współczesne w ten sposób, że opo­wiadanie zmienia sens i staje się niezrozumiałe;

c.       psychologizowanie – przesadne, niemające uzasadnienia w tekście uwy­pu­klanie przeżyć psychologicznych bohaterów;

d.       moralizowanie – zbyt szybkie i pochopne wysuwanie wniosków etycz­nych niemające poparcia w tekście;

e.       historyzowanie – suche, z dystansem przekazywanie faktów, dat, bez oso­bi­stego zaangażowania katechety – tekst staje się wówczas zwykłą relacją, która nie pozostawia śladu w życiu katechizowanych;

f.         sztuczna akomodacja – nieprawdziwe wnioski wysuwane z tekstu („tak mi się wydaje”, „tak to czuję”).

Analiza tekstów nienarracyjnych. Dotyczy wypowiedzi prorockich, przemówień, listów, przysłów. Prze­biega według następujących punktów:

·         Kim jest autor? Co mówi sam o sobie?

·         Kim są adresaci?

·         Jakie relacje zachodzą między autorem i adresatami?

·         Jakie są motywy wypowiedzi?

·         Jaki jest ich kontekst?

·         Jakim gatunkiem literackim posługuje się autor? Jakie stosuje figury i formy stylistyczne?

·         Co można powiedzieć o innych osobach występujących w tekście? W jakim stosunku są do autora i adresatów? Dlaczego są wspomniani?

·         Jakie pojęcia teologiczne występują w tekście?

Zamiana tekstu Ø     na list do bliskiej osoby, do współczesnych ludzi itp.;

Ø     na modlitwę (np. modlitwa dziękczynna Zacheusza po spotka­niu z Jezusem; „modlitwa smutnego młodzieńca” itp.);

Ø     na dialog między bohaterami;

Ø     na sprawozdanie (notatkę prasową z wybranej gazety);

Ø     na telegram (do 15 słów) albo SMS (np. do 100 znaków);

Ø     wywiad z postacią z tekstu (np. radiowy);

Ø     opowiadanie z różnych punktów widzenia (dla starszych);

Ø     używając innych słów (parafraza, np. dziesięciu przykazań).

Krótkie formuły wiary  W mniejszych grupach na podstawie wybranych fragmentów biblijnych należy sformułować krótkie wypowiedzi na temat, kim jest Bóg i jaki On jest, układając Credo – wyznanie wiary (wierzę w Boga, który jest...). Później w całej grupie można uszeregować teksty według ich teologicznej ważności.

Katalog pytań. Po przeczytaniu tekstu należy ułożyć (indywidualnie lub w grupach) pytania. Później należy na nie odpowiedzieć. Można rozpocząć od pytań najłatwiejszych: kto?, co?, kiedy?, gdzie?, jak?, dlaczego?

Antytekst. Ukazanie tekstów kontrastujących z biblijnymi jest celową prowokacją, która powinna prowadzić do nowego odkrycia Pisma świętego. Możliwe jest wykorzystanie ważnych tekstów – deklaracji Jezusa, Apostołów, proroków (np. „antybłogosławieństwa”, „Pasterzem moim jest narkotyk, alkohol...”, „Hymn o pieniądzu”).

 Niedokończone opowiadanie biblijne. Mniej znany tekst – odczytany lub opowiedziany do połowy. Grupa przygotowuje różne wersje zakończenia.

Analiza uczuć. Wpierw tekst czytany jest głośno, później każdy czyta indywidualnie przyglądając się i zapisując wszystkie uczucia czy wrażenia, które budzą się w nim w związku z czytanym fragmentem.

Można także analizować uczucia bohaterów danego fragmentu.

Wczucie się w sytuację Można wykorzystać tylko do niektórych tekstów biblijnych.

Dla dzieci: Przed przeczytaniem tekstu wprowadza się dzieci w sytuację bohaterów, zanim doświadczyli oni jeszcze działania Boga. Np. „Niewidomy” – zabawa – pytania: „Jaki to kolor?” – cel: przeżycie, co to znaczy być niewidomym, jak wielkim darem jest wzrok.

Dla starszych: przeczytanie tekstu i napisanie opowiadania zaczynającego się od słów „Ja jestem niewidomym (trędowatym, opętanym, bogatym młodzieńcem...)”. Sugestia, aby zwrócili uwagę, czego doświadczają przed spotkaniem z Jezusem, co zmienia się podczas spotkania, jak czują się po spotkaniu.

Indywidualny wybór tekstu Spośród kilku tekstów należy wybrać najbardziej bliski albo najbardziej w danej chwili pasujący do osoby. Podzielić się, dlaczego właśnie ten tekst został wybrany. Można także podzielić się „swoim” ulubionym tekstem Biblii.

 Biblia i obraz. Z przygotowanych wcześniej obrazów, rysunków, zdjęć należy wybrać najodpowiedniejsze do danego tekstu (np. każdy po jednym). Następnie poprosić o wyjaśnienie, dlaczego ten obraz został wybrany. Ważne jest, aby tekst niósł ze sobą wiele treści (np. błogosławieństwa). Metoda ta może być wstępem do katechezy albo objąć całą katechezę.

Szukanie tytułu dla danej perykopy (Alternatywne tytuły) W małych grupach należy znaleźć jak najwięcej różnych tytułów pasujących do danego fragmentu (liczy się ilość). Następnie grupa powinna wybrać ich kilka (albo tylko jeden). Najlepiej, gdy wybrany tytuł przedstawiony jest na arkuszach większego formatu. Zadaniem katechety jest czuwanie nad ładem w klasie i uporządkowanie zebranego materiału

Teatralizacja a. czytanie z podziałem na role – możliwie wcześniej przygotowane;

b.  inscenizacja znanych, prostych scen – albo wcześniej przygotowanych, albo spontanicznie, na zakończenie – w celu utrwalenia, pogłębienia tre­ści – reszta klasy występuje jako aktywny odbiorca „co myślicie?”, „jak wyrazić bunt? żal? cierpienie?” – zaangażowanie możliwie dużej liczby uczniów (np. do „efektów specjalnych” – szumu);

c.  pantomima – na kanwie czytanego tekstu uczniowie przedstawiają akcję. W młodszych klasach przy czytanym tekście, w starszych można spróbować bez równolegle czytanego tekstu. Uczniowie mimiką i gestami muszą przeka­zać treść wydarzenia.

Drama Rozumiana jako odgrywanie scen nieopisanych w Biblii, np. spotkanie po czterech latach dobrego Samarytanina i człowieka, któremu pomógł; rozmowa Marty i Marii po wyjściu Jezusa z ich domu; Piłat po zmartwychwstaniu Jezusa. Przebieg dramy: wpierw odczytywana jest perykopa biblijna, katecheta zachęca do identyfikacji z uczestnikami, później uczniowie układają scenariusz rozmowy (spotkania) i sami prezentują.

Studium tematyczne. Przygotowywanie wypowiedzi dotyczących określonego problemu (dziecięctwo Boże, miłosierdzie, wiara, modlitwa itp. – por. słowniki biblijne). Uczniowie czytają teksty i przygotowują wypowiedź rozwiązującą problem.

 Studium biograficzne. Wyszukanie wszystkich fragmentów dotyczących danej osoby (Mojżesz, Dawid, Jan Chrzciciel itd.), następnie ich uszeregowanie (biografia, obietnice otrzymane od Boga). Pomoc – słowniki biblijne.

 Porównywanie różnych tłumaczeń     Dla starszych. Każda z grup otrzymuje różne tłumaczenie perykopy (Bi­blia Tysiąclecia, Poznańska itp.). Trzeba zostawić czas na przygotowanie (przeczytanie, przemyślenie). Wspólnie czyta się poszczególne tłumaczenia zwraca­jąc uwagę na różnice.

 Podobną metodę można zastosować w grupie dobrze władającą obcym językiem (np. niemiecki czy angielski). Zakłada się również znajomość tego języka przez katechetę. Porównanie tego samego tekstu w różnych językach może obudzić nowe spojrzenie na znany wcześniej tekst.

Można również porównywać w Biblii poszczególne osoby (np. żywot i charakterystyka Mojżesza, Mojżesz a Chrystus itd.), dzieje z różnych części Bi­blii (dwa opisy stworzenia, historie św. Pawła), podobne perykopy (Ewangelie synoptyczne).

 Uczenie się tekstów na pamięć. Ważna metoda ze względów wychowawczych. Możliwa w ramach katechezy recytacja (np. wybrać „swój psalm” i nauczyć się go na pamięć).

Wolne miejsca do uzupełnienia. W formie testu, z którego wymazano niektóre fragmenty („zabawa w odnaleziony stary papirus”). Przy znanych tekstach – można korzystać z pamięci, przy nieznanych sygnaturka może być także lekko nieczytelna. Przy sprawdzeniu pracy uczniowie mogą sami odnaleźć tekst w Piśmie świętym.

Papierek lakmusowy. Fragment biblijny (odbity na ksero) jest kolorowany przez uczniów pod kątem określonych treści, np. słowa, które mówią o Jezusie, słowa o Jego przeciwnikach, słowa o uczniach Jezusa.

Szczepionka. Należy w Piśmie świętym odnaleźć fragment, który byłby „antidotum” (le­karstwem, szczepionką) na jakiś aktualny problem (np. lęk, wojna, nienawiść).