PEDAGOGIKA WCZESNEJ EDUKACJI
WYKŁAD I
Pedagogika wczesnej edukacji
Przedmiot, nauka, rozwój, nazwa
· Kontrowersje wokół nazwy ; pedagogika wczesnoszkolna
· Nauczanie początkowe, wczesna edukacja, edukacja wczesnoszkolna
· Kształcenie zintegrowane – I ETAP edukacyjny w szkole podstawowej (nazwa implikuje sposób organizacji zajęć – m.in. brak podziału na przedmioty i lekcje)
· Nazwa pedagogika wczesnoszkolna, pedagogika wczesnej edukacji zobowiązuje nie tylko do formułowania zaleceń instrumentalnych (metodyka) ale teorii, systemów teoretycznych
Przedmiot pedagogiki wczesnej edukacji
- Subdyscyplina nauk pedagogicznych
· Wychowanie i nauczanie dzieci w młodszym wieku szkolnym, przedszkolnym
· Wyrasta z teorii wychowania i dydaktyki , jest jej częścią
· Rozpatruje :
1. Istotę wychowywania i nauczania
2. Obiekt wychowania i nauczania
3. Sensowność wychowania i nauczania
4. Treść wychowania i nauczania
5. Czynniki wychowania i nauczania
-zawiera dwie części : ogólną i szczegółową
1. Ogólna – formułuje praw, teorie, koncepcje
2. Szczegółowa – „metodyka KZ” , konkretyzacja ustaleń czy koncepcji zawartych w części ogólnej
· Rozległa i złożona dziedzina wiedzy
· Obejmuje problematykę
1. kształcenia dzieci w zakresie różnych kierunków edukacji KZ (kl1-3, przedszkole)
2. Zajęć pozalekcyjnych
3. Zajęć korekcyjno-kompensacyjnych
4. Zajęć opiekuńczo-wychowawczych
Rozwój pedagogiki wczesnej edukacji jako nauki
· Oświecenie - pojawienie się zagadnienia nauczania początkowego, wskazanie na konieczność upowszechnienia
KEN (1773 – 1794), rozbudowa szkół parafialnych , elementarz Onufrego Kopczyńskiego
· XIX wiek – dwie koncepcje upowszechnienie
1. System Bella-Lancastra – uczeń- monitor
2. Koncepcja Jana Henryka Pestalozziego, organizacja obejmowała : czytanie, pisanie, rachunki, rysunek, geometria, geografia, przyrodoznawstwo, gimnastyka, muzyka ; obecna zasada poglądowości, podstawą jest nauka o „rzeczach” ( nawiązanie do koncepcji „nauki całościowej”)
Nauka całościowa
· Owidiusz Decroly - metoda ośrodków zainteresowań ,globalna metoda nauki czytania
· Karol Linke – nauczanie łączne, kręgi życia i kręgi rzeczy
· Maria Montessori – 3 warunki rozwoju dziecka : urządzenie otoczenia, materiały dydaktyczne, osobowość nauczyciela
· Celestyn Freinet – swobodne wychowanie, szkoła aktywna , techniki - swobodne teksty, korespondencja , drukarenka, fiszki autokorektywne
Przełom XIX i XX wieku
· Jan Władysław Dawid (1859 – 1914) psycholog, pedagog, „ program” poznania dziecka, kwestionariusz obserwacji dziecka , kwestionariusz do badania zasobu umysłowego (B.Wilgocka-Okoń, Zasób umysłowy dzieci dawniej i dziś, Warszawa 1967), praca „ Nauka o rzeczach)
Pedagog wczesnej edukacji
· J.W. Dawid
· Ewaryst Estkowski – nauka elementarna budzi aktywność poznawczą dzieci
· Konrad Prószyński (Kazimierz Promyk), „Elementarz dla samouków” - metoda analityczno-syntetyczna o charakterze sylabowym
· Ludwika Jeleńska, Metodyka pierwszych lat nauczania, nauczyciel urzeczywistnia ideał rozwoju pełnej osobowości
· Marian Falski, elementarz
· Jan Zborowski, Początkowa nauka czytania
· Zofia Cydzik, badania podręcznków (kartkowych)
· Józefa Rytlowa, wypowiedzi dzieci
· Janina Malendowicz, kształcenie językowe
· Janina i Antoni Maćkowiakowie, elementarz kartkowy, elementy nauki globalnej
· Tadeusz Wróbel, ujęcie porównawcze edukacji wczesnoszkolnej w świecie
· Ewa i Feliks Przyłubscy, elementarz, elementy czytania globalnego
· Jadwiga Walczyna, idea integracji
WYKŁAD II
Dyskursy wczesnej edukacji
Dlaczego o dyskursach?
· Nauczyciel nie jest wyposażony w obiektywną wiedzę o rzeczywistości przedszkola, szkoły ale jest uwikłany w pewną wizję (relatywną, dyskusyjną)
· Nauczyciel zawsze jest w „jakimś” dyskursie
· Konieczne uświadomienie sobie własnego dyskursu (treści i skutków)
· Możliwość refleksji i świadomość możliwości zmiany
Rodzaje dyskursów wczesnej edukacji
· Funkcjonalno-behawiorystyczny
· Humanistyczno-adaptacyjny
· Konstruktywistyczno-rozwojowy
· Konstruktywistyczno-społeczny
· Krytyczno-emancypacyjny
Kolejność wynika z popularności, utrwalenia w myśleniu społecznym
Inspiracje socjologiczno-psychologiczne osadzone w politycznej przestrzeni władzy i powinności
Dyskurs funkcjonalno-behawiorystyczny
· Edukować to kierować
· Zmiany w uczniu daje się zaplanować
· Rozwój dziecka liniowy, hierarchiczny związany ze spełnieniem standardów, poddawany pomiarowi dydaktycznemu
· Wiedza akceptowana pochodzi z ustaleń zewnętrznych (nie należy ani di nauczyciela ani do ucznia)
· Koncepcje zewnętrzne (+nauczyciele innowatorzy)
· Decyzje pozornie nauczycielskie, przyjmowane nierefleksyjnie, niedopuszczalność decyzji ucznia
· Tworzenie wiedzy jako przyswajanie informacji i instrukcji z zewnątrz
· Projekty zajęć – uniwersalne, szczegółowy
· Oddziaływanie wdrożeniowo-korekcyjno-interwencyjne
· Typowa leksyka: przyswajanie, wdrażanie, kształtowanie, rozpoznawanie, ćwiczenie, nauczanie
· Metafory : naucyciel-rzemieślnik, uczeń-puste naczynie, klasa-warsztat
· Potoczny opis mechanizmów uczenia się : słuchaj i ucz się
Dyskurs humanistyczno-adaptacyjny
· Edukować to akceptować
· Rozwój dziecka związany z jego potencjałem samorozwojowym i zdobywaniem samowiedzy, niemierzalny
· Akceptowana intuicja i wiedza nauczyciela, afirmacja dziecięcego braku wiedzy jako „ naturalnego”, nieufność wobec poszerzania wiedzy ucznia, infantylizm treści, zaufanie do samowiedzy ucznia
· Koncepcje i decyzje nauczyciela uzasadnione merytorycznie a nie statusem władzy, ucznia jedynie możliwe w sprawach drugorzędnych
· Tworzenie wiedzy : osobiste, zindywidualizowane, skoncentrowane na relacjach interpersonalnych
· Projekty zajęć ramowe, elastyczne, oparte na zabawie, identyfikacji potrzeb dziecka
· Oddziaływanie partnersko-terapeutyczne, troskliwa akceptacja
· Typowa leksyka: ekspresja, zabawa, spontaniczność, działanie, uczenie się, samorozwój, bycie sobą
· Metafory : nauczyciel-ogrodnik, uczeń-cenna roślina, klasa-słoneczna polana
· Mechanizm uczenia się:pozwólmy jej/jemu być dzieckiem
Dyskurs konstruktywistyczno-rozwojowy
· Edukować to organizować środowisko
· Rozwój dziecka definiowany poprzez indywidualny przyrost kompetencji badawczych, przebiega przez błędy, chybione hipotezy i ich samodzielną rekonstrukcję
· Zaufanie do wiedzy osobistej ucznia i nauczyciela,
· Wiedza budowana na drodze rozwiązywanie przez osobę problemów, wiedza ucznia niedoskonała, ale dobra rozwojowo
· Koncepcje i decyzje : symetryczne, uczeń zachęcany do samodzielnego tworzenia koncepcji i podejmowania decyzji (nawet błędnych – spróbuj)
· Tworzenie wiedzy : samodzielna i aktywna konstrukcja i rekonstrukcja umysłowych modeli rzeczywistości nie wymaga obecności dorosłego
· Projekty zajęć : organizacja warsztatu badawczego i zadań problemowych, efekty definiowane jako względnie nieprzewidywalne
· Oddziaływanie : organizowanie, prowokacja poznawcza
· Typowa leksyka : badanie, eksplorowanie, eksperymentowanie, uczenie się
· Mechanizm uczenia się : dziecko próbuje, aż dorośnie i zrozumie
· Metafory : nauczyciel-mecenas, dziecko-naukowiec, klasa-laboratorium badawcze
Dyskurs konstruktywistyczno-społeczny
· Edukować to współpracować
· Rozwój dziecka przebiega od potoczności do naukowości dzięki współpracy z dorosłym (uwarunkowanej edukacją)
· Zaufanie do wiedzy ograniczone, uczeń bardziej kompetentny dzięki wsparciu nauczyciela
· Koncepcje i decyzje : tworzone i podejmowane pod kontrolą nauczyciela
· Tworzenie wiedzy : negocjacje pomiędzy pojęciami potocznymi (dziecko) a naukowymi (publiczne, reprezentowane przez dorosłego)
· Projekty zajęć : zindywidualizowany kierująco-konsultacyjny
· Oddziaływanie : pomocowe, współpracujące
· Typowa leksyka : wsparcie, prowadzenie, kształtowanie
· Mechanizm uczenia się : uczeń wiele potrafi , ale potrzebuje pomocy
· Metafory : nauczyciel-doradca, przewodnik ; uczeń-asystent, terminator ; klasa-warsztat mistrza
Dyskurs krytyczno-emancypacyjny
· Edukować to skłaniać do krytycznego angażowania się
·...
Kaacha91