Fort X "Orzechowce", to dzie�o IV zachodniego odcinka obrony Twierdzy. Fort zbudowany zosta� oko�o 1880 r., po�o�ony ok 7 km. od Przemy�la we wsi Ujkowice. By� to fort dwuwa�owy, pancerny, podlega�y mu 3 dzia�obitnie, 2 forty po�rednie i 2 bazy zaopatrzeniowe tzw. Lacer Fort. Instalacje obronne w miar� wprowadzania do walki nowego typu uzbrojenia by�y systematycznie modernizowane, podobnie jak i konstrukcja samego fortu. W ko�cowym efekcie tych modernizacji fort by� wyposa�ony w 4 dzia�a kal. 80 mm. (po dwa w ka�dym z dw�ch tradytor�w na g�rnym wale fortu), oraz baterie pancerne umieszczone na wale dolnym. W roku 1896 r. odby�y si� w Twierdzy manewry forteczne z udzia�em Generalnego Inspektora In�ynierii i 17 genera��w. Fort X Orzechowce w czasie trwania tych manewr�w zosta� ostrzelany ostrymi pociskami artyleryjskimi w celu sprawdzenia jego odporno�ci na atak artyleryjski. Do�wiadczenia wyniesione z tego eksperymentalnego ostrza�u mia�y s�u�y� w przysz�o�ci in�ynierom do odpowiedniego zabezpieczenia innych fort�w (m.in. rozebrano bramy wjazdowe do fort�w, kt�rych zawalenie si� sparali�owa�o praktycznie prawid�owe funkcjonowanie ca�ego fortu). Podczas ostrza�u, za�oga forteczna wraz z komisj� oceniaj�c�, znajdowa�a si� w wewn�trznych kazamatach dzie�a. Z fortem tym wi��e si� jeszcze inne wydarzenie, a mianowicie po poddaniu Twierdzy, Car Miko�aj II w czasie pobytu w Przemy�lu w dniu 22 kwietnia 1915r, odwiedzi� r�wnie� Fort X Orzechowce podziwiaj�c wraz ze swoj� �wit� jego instalacje obronne. Kilkadziesi�t dni p�niej fort ten sta� si� powt�rnie celem zmasowanego ostrza�u artyleryjskiego, tym razem przez artyleri� niemieck�. Obecnie zniszczenia tego fortu ocenia si� na ok. 80%, do czego walnie przyczyni�a si� r�wnie� miejscowa ludno��, kt�ra w latach 60 i p�niejszych traktowa�a ruiny fortu jako �r�d�o darmowego materia�u budowlanego, za� na jego terenie urz�dzi�a wysypisko �mieci. Jednak mimo tego, ruiny fortu nawet dzisiaj robi� ogromne wra�enie zar�wno na przypadkowych turystach jak r�wnie� mi�o�nikach sztuki obronnej XIX wieku. Na forcie zachowa�y si� jeszcze resztki koszar szyjowych, dwie baterie oraz lewy kojec, na kt�rym zachowa� si� fragment pancerza (Skody) chroni�cego dzia�ka przeciwszturmowe.
bogg