Słowacki - Lilla Weneda.pdf - Literatura piekna - karo432

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

JULIUSZ SŁOWACKI

LILLA WENEDA

TRAGEDIA W

PIĘCIU AKTACH

Tower Press 2000

DO AUTORA „IRYDIONA”

LIST II

Kochany Endymionie poezji, drzemiący w cieniu gajów laurowych, z lekkością i ciszą letniej

błyskawicy przedzieram się przez czarne liście drzew nieśmiertelnych i trzema błyskami budzę

ciebie ze snów niespokojnych... Wstań! wstań, mój Endymionie, tajemniczej Muzy kochanku, i

postąp krokiem ku mnie, a napotkasz nowy gaj fantazji, zielony sosnami teatr, bo oto dla ciebie

jedynie, mój drogi, wybudowałem nową scenę, sprowadziłem duchów aktorów i rozłożyłem na

leśnej murawie biegającego po świecie kolportera małe bogactwo. – Odeszlij mnie z nowym

zarobkiem przyjaźni, ze łzą, jeżeli można: z pochwałą, jeżeli można: a będę spokojny na

wieczność.

Obudź się! obudź, rzymski w złotej zbroi, z ognistym pancerzem rycerzu! Nowe mary stoją

przed tobą: oto jest wzgórze okryte zieloną murawą, na wzgórzu stoi dwanaście druidycznych

kamieni i trzynasty tron z omszonego granitu; oto wzgórze, ukoronowane wieńcem dwunastu

białowłosych harfiarzy, zewsząd jakby morzem czerwonego połysku oblane... te straszne wzgórza

zwierciadło – to krew narodu... Śpiew dwunastu harf rozlega się nad ludem umarłych i wbiega w

puste, szumiące lasy sosnowe, wołać nowych na zemstę rycerzy. – Czy ci nie smutno?

Oto jest rycerz, z dwojgiem serc, z mieczem jedynym, z Tella, z Kastora i z Poluksa złożony;

rycerz, którego jedna połowa jest tarczą, a druga śmierci żelazem – wódz mający dwie dusze i dwa

ciała: nieszczęście narodu, przeznaczenie dowodzące potępionemu przez Boga ludowi... Wódz z

dwojakim i nie śmiesznym już więcej nazwiskiem: oto stoi na stosie ostatecznym jako posąg

przyszłości. – Czy go widzisz?

Oto wróżka, która zabrania harfiarzom rozpaczy, a jednym strasznym i mściwym czynem zajęta,

stąpa po sercach ludzkich, kruszy je pod swymi nogami... Eumenida Eschylowska krzycząca:

„Zwycięstwo! sto serc ludzkich za zwycięstwo!” – Czy się nie wzdrygasz?

Oto jest stary i święty człowiek, który przyszedł łzawe Chrystusa oliwy zaszczepiać na płonkach

sosnowych i zamięszkał w czaszce olbrzyma, a przyjazne jemu ślimaki przylazły i śliną

kryształową zalepiły czaszki już pustej zrennice, powoje owinęły ją dokoła. – Oto we wnętrzu

groty kościanej i ludzkiej krzyż stoi, lampa się pali i błyszczy obraz Rafaelowski Boga Rodzicy. –

Widzisz, jak dno złote obrazu pięknie jaśnieje w ciemnościach pustego czerepu? słyszysz, jak

szemrze modlitwa? Lecz – o, biada! – o, losy!... słowo świętego starca miecz Rolandowy

wyprzedził i jeszcze lud jeden kona z wiarą okropną rozpaczy w przyszłość i zemstę. – Cóż, mój

Galilejczyku?

Oto jest brat Rolanda a praszczur Sobieskiego, człowiek silnej ręki i Molierowskiej w

domostwie słabości; kontusz mu włożyć i buty czerwone, gdy wróci z piorunowej walki siarką

cuchnący i krwią oblany po szyję. – Kontusz mu włożyć i żupan, niechaj panuje – bez jutra.

Oto nareszcie jest twarda dziewka skandynawska; oto mniejsze mrówki ludzkości, pełne

kłamstwa, wybiegów, tchórzostwa w osobie Ślaza. – Oto jest cały sklepik kolportera, wysypujący

przed tobą swe fantastyczne figurki, za które autor sam gada, a czasem szczebioce Alfierego

językiem. – Na cóż to wszystko? –

Zaprawdę ci powiadam: jam tych mar nie wołał – przyszły same; przyprowadziła je z sobą biała

Lilla Weneda; a ja, ujrzawszy ten tłum ludzi, harf złotych, hełmów, tarcz i mieczów dobytych,

usłyszawszy głosy zmięszane dawno już wymordowanego ludu, wziąłem jedną z harf

wenedyjskich do ręki i przyrzekłem duchom powieść wierną i nagą, jaka się posągowym

nieszczęściom należy.

Ile razy więc zwyczajem teraźniejszych poetów chciałem zacząć kwilącą serca dyssekcją lub

melancholizowaniem sztucznym obrazów prostą legendę okrasić, tyle razy mary zjawione

krzyczały z krajów przeszłości: „Serca nasze były zdrowe i ciała, w mowie naszej nie było

niespodziewanych »concetti«, choć córki królewskie, nie wzdychałyśmy do księżyca, choć

synowie królewscy, pędziliśmy woły na paszę; Osjan usłyszał naszego zgonu historią, lecz nie

znalazł w niej dosyć chmur księżycowych, duchów, sarn, błyskawic i wiatru wzdychającego po

mogiłach, ani więc ruszył harfy na omszonym dębie wiszącej, ale odpędził nas w mgłę niepamięci

rozpaczne. – Lecz ty, mówiły dalej mary, któregośmy widziały w ciemnym Agamemnona

grobowcu, ty, jadący niegdyś brzegami laurowego potoku, gdzie Elektra królewna płótno bieliła

matczyne, mów o nas prosto i z krzykiem”.

Tak namówiony, wziąłem pół-posągową formę Eurypidesa tragedii i rzuciłem w nią wypadki

wyrwane z najdawniejszych krańców przeszłości; a jeżeli mi Bóg pozwoli, to na tej nieco

marmurowej podstawie oprę szersze, bardziej tęczowe, lecz mniej fantastyczne niż „Balladyna”

tragedie; tylko ty, Irydionie, nie opuszczaj mnie śród zimnego świata słuchaczy, tylko ty mi nie daj

uczuć chłodu, który mi na czoło od twarzy ludzkich powiewa; a gdybyś widział na mnie idące

węże, weź w rękę harfę Lilli Wenedy i przemień te gady w słuchaczów. – Ile razy z tobą byłem,

zdawało mi się, że wszyscy ludzie mają oczy Rafaelowskie, że dosyć jest jednym słowa zarysem

pokazać im piękną postać duchową, że dbać nie trzeba o niedowidzenie, a chronić się tylko

przesytu; sądziłem, że wszyscy ludzie obdarzeni są platońską i attycką uwagą; że dodawszy do

stworzonego już przez poetów świata jedną taką postać, jak nimfa uwieńczona jaskółkami, które

pierżchają z włosów dotknięte słońca promykiem, jedną taką postać, jak nimfa uwiązana rączkami

za łańcuch smutno gwarzących po niebie żurawi – można te Ateńczyki obrócić na niebo oczyma. –

Teraz widzę, że innych widm, innych kolorów, innych potrzeba obrazów. Nie schodzę jednak z

mojej drogi, a że jest pustą i szeroką, to przypomina mi złote pustynie Suez, na których tak mi

dobrze było, gdym się tylko za słońcem i gwiazdami kierował. – Jest to wreszcie dla mnie droga

konieczna, ile razy bowiem zetknę się z rzeczywistymi rzeczami, opadają mi skrzydła i jestem

smutny, jak gdybym miał umrzeć; albo gniewny, jak w owym wierszu o Termopilach, który na

końcu księgi umieściłem, niby chór ostatni, śpiewany przez poetę. – Na Odyna! niech wrzeszczą

samochwalce – a ja z drgającymi ustami wracam pod skrzydła twoje ochłonąć.

A teraz słyszę, że mnie pytasz, skąd się w mojej myśli biała postać Lilli Wenedy zjawiła –

posłuchaj. Przed pięcią laty mieszkałem nad jeziorem Szwajcarii, blisko miasteczka Villeneuve,

dawnego Avencium. Miasteczko to, położone na zielonej równinie w końcu jeziora, niedaleko

zamku Chillon i skał Heloizy, czarowało mię swoją wiejską i spokojną pięknością; na jasnych i

wodnistych łąkach zbudowane, uśmiecha się wiosenną zielenią spod czarnych gór, które, podobne

rzymskiemu legionowi, stoją groźne, nachylone, gotowe spaść i rozproszyć – co? – kilka małych

domków biało odbitych w jeziorze, mały kościołek z piramidalną wieżyczką i rzęd ciemnych drzew

kasztanowych, które jesienią, owieszone mnóstwem chłopiąt tłukących z koron owoce, rumienią

się hożą czerwonością wesołych twarzy niby jabłonie sadów naszych, mnóstwem owoców

spłonione. Takim jest dzisiaj to miasteczko – lecz niegdyś, przed wiekami, na tym samym miejscu

odbywała się okropna jakaś ofiara; musiało być poświęcenie się, rozpacz, szczęk broni, miecz

katowski ucinający głowę starca i słowo S. P. Q. R. błyszczące na rzymskich chorągwiach. – Czas

wszystko uciszył. Z całej owej historii został tylko jeden grobowiec z następującym napisem:

Słowacki - Lilla Weneda.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: