Antropologia1.rtf

94

Ujęcie strukturalne człowieka jako bytu

się, że dążymy do celów, które są odległe i trudne do osiągnięcia. Dlatego zadowolenie w zamierzeniu niejako przywiązuje nas do celu, z którego wola nie chce zbyt łatwo zrezygnować.

Na koniec jeszcze rozum może wydać osąd wszystkich czynności. Może zbadać, czy poprawnie wybrano środki, czy należycie zostały one przebadane i czy cel został wybrany właściwie.

Jak widzimy, proces podejmowania decyzji w bardzo dobry sposób pokazuje współdziałanie wszystkich władz człowieka. Choć tak szczegółowa analiza tego procesu może wydawać się nużąca, to jednak może być także bardzo przydatna, zwłaszcza wtedy, kiedy stoją przed nami jakieś ważne decyzje. A. Andrzejuk bardzo trafnie zauważa, że z wielką precyzją dziś analizuje się proces podejmowania decyzji zwłaszcza tam, gdzie płyną z tego materialne korzyści. Ma to miejsce na przykład w teorii reklamy i marketingu.'38

Ujęcie genetyczne człowieka.

W poprzedniej części przedstawiliśmy filozoficzne wyjaśnienie człowieka, takim, jakim zastajemy go w rzeczywistości, wraz ze stanowiącymi go pryncypiami, władzami i działaniami. Wiemy już jakie pryncypia potrzebne są do zrozumienia człowieka i w jakiej kolejności trzeba je przedstawiać. Pamiętamy też, że ta kolejność, to przedstawianie najpierw przyczyn, a później skutków. Dlatego zawsze pierwszy jest akt, który zawsze ma pozycję przyczyny, a dopiero później możność, która w stosunku do aktu jest skutkiem. Przedstawienie pryncypiów stanowiących człowieka daje nam możliwość zastanowienia się nad przypadłościami, którymi są najpierw władze człowieka, jako właściwości wypływające z natury, a następnie działania władz. Ujęcie strukturalne człowieka prowadzi nas do dalszych pytań.

Wiemy przecież, że każdy człowiek jest bytem, który nie istniał zawsze, lecz był taki moment, kiedy go nie było. Istnieje więc moment powstania człowieka, w którym się on pojawia. Pytamy więc: Jakie przyczyny muszą działać, aby człowiek powstał? Widzimy wyraźnie, że nie wystarczy tu już wskazanie wyżej wymienionych przyczyn, bo człowiek nie mógł pojawić się sam z siebie. Wyjaśnieniu tego, jak człowiek powstaje i jakie potrzebne są do tego przyczyny, służy więc inne ujęcie człowieka, które nazywamy ujęciem genetycznym. Ujęcie genetyczne człowieka zgodne z myślą św. Tomasza z Akwinu wiąże się z dwoma bardzo istotnymi problemami. Pierwszym problemem jest uzgodnienie filozoficznych danych na temat powstania człowieka z danymi pochodzącymi z nauk szczegółowych. Drugim jest rozumienie myśli samego św. Tomasza, wokół której narosło wiele nieporozumień i niejasności. Klasyczną już niejasnością jest rozumienie rozwoju człowieka w sposób ewolucyjny, czyli taki, że pojawiają się w nim kolejno trzy rodzaje duszy: wegetatywna, zmysłowa i rozumna. Na szczęście oba te problemy zyskały ostatnio wystarczające wyjaśnienie1 i dlatego nie zajmiemy się nimi w naszych rozważaniach. Nie zamieścimy tu także szczegółowej analizy tekstów św. Tomasza i szczegółowej rekonstrukcji jego poglądów dotyczących powstania człowieka.' Ponieważ stopień skomplikowania tego zagadnienia wykracza poza zakres tej pracy, przedstawimy tu próbę współczesnej interpretacji stanowiska św. Tomasza, która została dokonana w nurcie tomizmu konsekwentnego." Pozwoli to nam na jasne ukazanie problemu powstania człowieka, na gruncie filozoficznym.

158 Por. A. andrzejuk, dz. cyt., s. 33.

1              Myślę  tutaj   o   znakomitej   pracy   K..  Wojcieszka,  Stwor~onv  i  wodzony...Metafizyczne  wyjaśnienia
biologicznego konstytuowania .v/<? człowieka w poglądach śiv.   Tomasza z Akwinu- próba aktualizacji,
Warszawa 2000.

2              Ta rekonstrukcja także zostala przedstawiona w pracy K. Wojcieszka. dz. cyt.

3              Por. K. wojcihszi:k, dz. ryt.,ss. 124- 136.