WYKŁAD

PSYCHOPATPLOGIA wg ICD-10

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

Specyficzne zaburzenia osobowości

Zalicza się tutaj głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań, odmiennych od przeciętnych zachowań, typowych dla danej kultury. Odmienność przejawia się w wielu obszarach funkcjonowania:

·         spostrzeganiu,

·         myśleniu,

·         przeżywaniu emocjonalnym,

·         odnoszeniu się do innych ludzi.

Powoduje ona poważne trudności w funkcjonowaniu społecznym, a dla jednostki – stanowi źródło cierpienia. Zalicza się tutaj zaburzenia osobowości ujawniające się już w okresie dzieciństwa i adolescencji, które mogą utrzymywać się w dorosłości.

W tej grupie zaburzeń osobowości występują m.in.:

Osobowość paranoidalna (paranoiczna)

·         sztywne poczucie własnych praw

·         podejrzenia dotyczące wierności

·         nadmierna wrażliwość na niepowodzenia i odrzucanie;

·         długotrwałe przeżywanie przykrości,

·         podejrzliwość i tendencja do dostrzegania wszędzie wrogości,

·         przecenianie własnego znaczenia

·         stosowanie „spiskowej teorii” do wyjaśniania wszystkiego

Osobowość schizoidalna

·         ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi,

·         chłód emocjonalny,

·         niska zdolność do wyrażania uczuć i dostrzegania uczuć przeżywanych przez inne osoby,

·         niska wrażliwość na normy społeczne

·         brak lub znikome działania służące przyjemności

·         niezainteresowanie pochwałami i krytyką

·         preferencja samotnictwa

Osobowość chwiejna emocjonalnie

·         tendencja do działań impulsywnych bez uwzględniania konsekwencji tych działań.

·         niestabilność emocjonalna,

·         niezdolność do planowania przyszłości,

·         skłonność do reagowania gwałtownymi wybuchami gniewu, zwłaszcza pod wpływem jakiejkolwiek krytyki,

·         łatwość wchodzenia w niestabilne, intensywne związki uczuciowe,

·         skłonność do gróźb samobójczych i samookaleczania się.

Osobowość histrioniczna (histeryczna)

·         nadmierna ekspresja emocji, dramatyzowanie, teatralność,

·         łatwość ulegania wpływom innych,

·         chęć zwracania na siebie uwagi z wyjątkową koncentracja na wyglądzie zewnętrznym,

·         płytka uczuciowość,

·         uwodzicielskość i skłonność do wykorzystywania innych do swoich celów.

Osobowość anankastyczna (obsesyjno-kompulsywna)

·         nadmierna dokładność, skrupulatność, przywiązanie do szczegółów,

·         nadmiar wątpliwości i ostrożności,

·         uległość wobec konwencji społecznych,

·         trudności w podejmowaniu decyzji,

·         pojawianie się natarczywych, niechcianych myśli lub impulsów.

Osobowość lękliwa (unikająca)

·         ciągłe i wszechogarniające poczucie napięcia i niepokoju,
poczucie niższości wobec innych,

·         wrażliwość na krytykę i chęć jej uniknięcia (np. przez wycofywanie się z interakcji społecznych),

·         poczucie społecznego nieprzystosowania.

Osobowość zależna

·         nieumiejętność podejmowania decyzji,

·         nadmierna zależność od bliskich i podporządkowanie im swoich potrzeb,

·         zachęcanie innych do przejmowania odpowiedzialności za własne decyzje i kroki,

·         spostrzeganie siebie jako osoby bezradnej i niekompetentnej,

·         niechęć do stawiania wymagań osobom, od których jest się zależnym

·         obawa przed niezdolnością do zatroszczenia się o siebie wynikająca z osamotnienia, powodujące dyskomfort

·         obawa przed byciem opuszczonym

Osobowość dyssocjalna (aspołeczna) opisana dalej jako
ZABURZENIA ZACHOWANIA

ZABURZENIA NAWYKÓW I POPĘDÓW

To rodzaj zaburzonego zachowania, cechujący się powtarzaniem działań pozbawionych wyraźnej i racjonalnej motywacji, które zazwyczaj szkodzą pacjentowi i innym osobom. Wymienia się tutaj:

·         Patologiczny hazard – intensywny, nie poddający się kontroli pociąg do gry, często prowadzący do naruszenia norm i zobowiązań społecznych, zaburzających życie rodzinne i zawodowe, powodujący wiele kłopotów materialnych.

·         Patologiczne podpalanie (piromania); charakteryzuje się usiłowaniami podłożenia ognia pod własne i cudze obiekty, stałym zaabsorbowaniem tematami związanymi z ogniem, wyjątkowym zainteresowaniem sprzętem pożarniczym. Stanom tym towarzyszy poczucie napięcia i podniecenia.

·         Patologiczne kradzieże (kleptomania) – powtarzające się epizody kradzieży przedmiotów niepotrzebnych, następnie wyrzucanych lub oddawanych lub kolekcjonowanych. Kradzieże poprzedza narastające napięcie, przechodzące w zadowolenie w czasie ich trwania.

ZABURZENIA IDENTYFIKACJI PŁCIOWEJ I PREFERENCJI SEKSUALNYCH

·         Transseksualizm – uczucie bycia osobnikiem innej płci, niezadowolenie z posiadania anatomicznych cech płciowych i poczucie ich nieprawidłowości, chęć poddania leczeniu, zmiany płci.

·         Transwestytyzm – ubieranie się w stroje charakterystyczne dla ubrań płci przeciwnej, któremu towarzyszy podniecenie seksualne. Nie pojawia się tutaj pragnienie zmiany płci.

·         Fetyszyzm – konieczność posiadania pewnych przedmiotów, np. części garderoby, jako bodźców do uzyskania podniecenia seksualnego oraz satysfakcji seksualnej.

·         Ekshibicjonizm – nawracająca tendencja do pokazywania narządów płciowych obcym osobom w miejscach publicznych, czemu towarzyszy podniecenie seksualne.

·         Pedofilia – zainteresowanie osoby dorosłej dziećmi w aspekcie seksualnym

·         Sadomasochizm – preferowanie aktywności seksualnej, w której dochodzi do zadawania bólu lub upokorzenia.