Promocja zdrowia (ang.health promotion) –

1)     proces umożliwiający ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem i jego poprawę (Karta Ottwaska)- najpopularniejsza

2)     proces objemujący prewencję oraz działania na rzecz zdrowia pozytywnego (fizycznego i psychospołecznego dobrostanu); dzięki wszystkim tym działaniom zdrowe wybory winny być łatwiejsz (Catford, Nutbeam)

3)     połączenie działań edukacyjnych oraz różnego rodzaju wsparcia- środowiskowego, społecznego, politycznego, ekonomicznego, prawnego taktycznego- sprzyjających zdrowiu(green, Kreuter)

4)     połączenie edukacji zdrowotenj i prozdrowotnej polityki publicznej (Tones, Green)

Trudna 1 definicja bo to złożona i wieloaspektowa koncepcja.

Edukacja zdrowotna koncentruje się na jednostkach

Promocja zdrowia dotyczy systemów społecznych i jest:

-          procesem zmian społecznych służacych rozwojowi ludzi, w którym uczestniczy wiele dyscyplin

-          sztuką interwencji w systemy społecznego i zachęcanie by rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk

Geneza

Promocja zdrowia ma jedynie 30 lat!!!!!!!!Co ciekawe ma 30 lat a została nazwana w 45’ przez H.Sigerista.

Koncepcja promocji zdrowia zaczęła się rozwijać w latach 7-‘ bo:

-          wzrosło zainteresowanie zdrowiem

-          gotowośc ludzi do kierowania swoim życiem

-          mała skutecznośc tradycyjnej oświaty zdrowotej

-          uznanie że większośc chorób to wynik złego stylu życia

Kamienie milowe:

-          Raport „Nowe perspektywy dla zdrowia Kanadyjczyków”- ministra zdrowia z ....Kanady, pierwsza strategioa polityki zdrowia wykorzystująca promocję zdrowia

-          Znana nam już Karta Ottawska Promocji Zdrowia (przypominam ze Ottawa jest w Kanadzie)

-          Strategia WHO (czyt. Łorld helf organizejszyn) „Zdrowie dla wszystkich”

5 obszarów działań z naszej książki dnia Karty Ottawskiej:

1)     Budowanie prozdrowotnej polityki publicznej- państwo ma tworzyć warunki dla promocji zdrowia

2)     Tworzenie środowisk wspierającyh zdrowie- wszędzie gdzie się da(dom(także publiczny!), praca,WPUW ....)

3)     Wzmaganie działań społeczności- zachęcnia społeczeństwa w planach na rzecz zdrowia

4)     Rozwijanie umiejętności indywidualnych- przez edukację, by ludzie umieli dokonywać wyborów i radzić sobie w sytuacjach jak choroba czy niepełnosprawność

5)     Reorientacja służby zdrowia- całego systemu ochrony zdrowia (kard medycznych, polityki zdrowotnej itd.)

Podejścia i metody działąń

1)     Podejście siedliskowej

Siedlisko- miesjce w którym ludzie korzystają i kształtują środowisko oraz gdzie tworzą lub rozwiązują problemy związane ze zdrowiem (WHO)

W promocji zdrowia s.to system społeczny (nie jednostki), który zmienia się by poprawić i doskonalić zdrowie. Stosowanie podejścia uczestniczącego- umożlwia identyfikację z własnym siedlikiem i uczestnictwo we wspólnytm rozwiązywaniu problemów. Podejście to stanowi podstawę 2 projektów:

-          projekty społęczeności: zdrowie miasto, szkoła, praca itd.

-          Systemy opieki zdrowotnej promujące zdrowie- szpital promujący zdrowie.

Cechy projektów tych:

1)     Faza małych projektów (uczesnitczy kilka osób)

2)     Potem upowszechnianie (więcej osób)

3)     Potem instytucjonalizacja-wbudowanie sprawdzonych koncepcji w podstawowe cele i zadania podmiotów

4)     Tworzenie sieci- w celu wymiany doświadczeń

5)     Dokonywanie ewalucji procesu

2)     Podejście „od ludzi do problemu”

Koncentracja na ludziach. Uwzględnia 2 grupy czynników: środowiskowe i osobiste (np.styl życia). A to określa 2 kierunki działań: środowiskowe i stylu życia (jakże to logiczneJ)

Warunki skuteczności:

-          uczestnictwo i współdziałąnie ludzi- programy realizowane z ludźmi a nie dla ludzi)

-          tworzenie warunków dla aktywności jednostek i grup (uczestnictwo społeczności lokalnych)

3)     Inne podejścia

Systemowe podejście do planowanie (ma 3 fazy procesu planowania:

-          diagnosza stanu wyjściwoego

-          budowanie planu działąń i ich ewaluacji

-          wdrożenie i realizacja planu

-          ewaluacja wyników

Modele promocji zdrowia:

-          model reaktywny- działania skupione naograniczanie zagrożęń i podnoszenie jakości życia

-          model proaktywny- (wiąże się z podejściem siedliskowym)- koncentracja na sferach życia w określonych siedliskach

Inny podział

-          model medyczny, prewencyjny- (na początku rozwoju p.z.)- działania ukierunkowane na jadnostkę, elimnacja ryzyka, kształtowanie prozdrowotnych zachowań

-          obecny model- ukierunkowany na upodmiotowienie jednostek i społęczności(czyli ze każdy ma pełnić ważną funkcję w promocji zdrowia):

a)      upodmiotowienie psychologiczne- subiektywne poczucie kontroli nad życiem i zdorwiem

b)     u. Społeczne- proes działąń społecznych, zwiększa indywidualną i wspólną kontrolę nad jakościa życia

Edukacja zdrowotna jest kluczowym komponentem promocji zdrowia. Ludziep otrzebują odpowiednich kompetencji by mogli dokonywać zmian w swoim życiu. Za eudkację mają być odpowiedzialne wszystkie sektory.

W modelu medycznym główną cechą eduakcji jest perswazja- nakłanianie ludzi (czasem nacisk/straszneie).

W modelu upodmiotowującym są 2 funkcje e.z.:

-          tworzenie warunków w których ludzie uczą się o zdrowiu i chorobach: ludzie wzmacniają swoje zdolnośc; mogą zmieniać swój styl

-          oddziaływanie na decydentów i grupy zawodowe, które mają wpływ na politykę publiczną

W tym modelu istnieje dwukierunkowe podejście do edukacji zdrowotenj:

-          oddziaływanie na ludzi (jednostki i grupy)

-          oddziaływanie na grupy profesjonalistów, tworzących politykę zdrowia

Profilaktya a promocja zdrowia

(to nie pojęcia wymienne)

26.

Szkoła promująca zdrowie,

Geneza:

-          wyrosła z koncepcji promocji zdrowia, więc ma tylko 20 (jaka szkoda...)

-          w Polsce o 1991

-          nie ma 1 modelu, nie jest to wskazane, gdyż zależy od sytuacji kulturowe, politycznej, ekonomiczne,

Obecnie przyjmuje się że promocja zdrowia winna:

-          koncetrowac się na pracy z młodymi ludźmi i zachęcać ich do podejmowania działań na rzecz zdrowia w szkole i w społeczności

-          być realizowana w powiązaniu ze wszystkimi działaniami szkoły, a nie tylko realizacją programu nauczania

Zasady szkoły:

1) Uczestnictywo uczniów- element demokratycznego wychowania, traktuje zdrowie w kategoriach subiektywnych; musi być aktywne uczestnictwo-to sprzyja uczeniu. możliwośc

-          sugestie ucznió, wspólny dialog (nauczyciel+ucnziowei); wspólne decyzje

-          sugestie uczniów, dialog miedzy uczniami, decyzje ucznió

-          sugestie nauczyciela, wspólny dialog, wspólne decyzje

-          sugiestie nauczyciela, nie ma dialogi, uczniowie akceptuja lub odrzucają

-          gotowe decyzje, nie ma dialogu, ucnziowie otrzymują informacje

2 ostatnie to nie mogel aktywnego uczestnictwa!

2) Koncepcja uodmiotowienia (opisane w pyt.25) oraz kompetencji do działania (skład kompetencji do działaania:

-          wgląd w siebie i wiedza o skutkach antyzdrowotengo stylu życia, przyczyny chorób, sposoby kontrolowania własnego zycia i zmiana warunków społecznego zycia; sposoby kreowania wizji siebie i otoczenia

-          zaangażowanie

-          wizja siebie i „świata” (perspektywa społeczna)

-          doświadczenie

4)     Podejście siedliskowe (opisane w 25)

5)     Polityka szkoły na rzecz zdrowia, integrująca wszystkie wymienione wcześniej elelemtny

Główne komponenty szkoły promującej zdrowie:

W centrum: edukacja zdrowotna ukierunkowana na ucznia i działania

Efekty edukacji: upodmiotowienie uczniów, uzyskanie kompetencji działania

Osiąganie tego celu może ułatwić:współpraca wewnątrz szkoły, między szkołą a społecznościa lokalną, środowisko społeczne czy fizyczne szkoły oraz kompetencje pracowników.

Szkołą promująca zdrowie w Polsce.

Definicja:

Sz.p.z. tworzy warunki i podejmuje działania, które sprzyjają:

-          dobremu samopoczuciu członków społęczności szkolenj

-          rozwijaniu kompetencji do podejmowania przez członków społeczności szkolnej działań na rzecz zdrowia własnego i innych ludzi oraz tworzenia zdrowego środowiska

Wykorzystuje koncepcję trójkąta hierarchii Maslowa.

Szkoła dązy do osiągniecia celów i realziuje zadania określowne w podstawowych punktach programowych ksztąłcenia ogólnego.

Na podstawie są warunki do spełnienia:

-          zrozumienie i akcpetacja Sz.p.z.

-          zarzadzanie projektami promocji zdrowia sprzyjające: uczestnictu,współpacy oraz skuteczności i długofalowości działąń.

W środku są 3 główne kierunki działąń:

-          zdrowie środowisko fizyczne- sprzyja zdrowiu, bezpieczeńśtwu, samopoczuciu

-          eduakcja do zdrowia uczniów i pracowników, zwiększa to jakośc i skuteczność

-          zdrowe środowisko społęczne- sprzyja satysfakcji z nauki, osiągania sukcesów, zdrowieu i rozwoju ucznió i pracowników oraz współpracy członków szkoły i rodzicó i społęczności lokalnej

Na końcu są oczekiwane efekty:

-          kompetencje do podejmowania przez członków szkoły działąń na rzec zdrowia

-          ...