Książkę tę poświęcam przedwcześnie zmarłym Rodzicom i Bratu Krzyśkowi. Ojciec i Brat byli nauczycielami. Pomogli mi odnaleźć własną drogę.
WSTĘP
Motywem napisania tej książki była chęć zapoznania polskiego Czytelnika z najnowszą metodologią uczenia się w sposób niekonwencjonalny. Zainteresowany wspomnianą problematyką spędziłem setki godzin w czytelniach i bibliotekach Stanów Zjednoczonych, studiując literaturę poświęconą rozwojowi duchowemu, pozytywnemu myśleniu, różnorodnym technikom relaksacyjnym, a przede wszystkim efektywnemu, nowoczesnemu uczeniu się.
Dotychczasowe metody uczenia się są niewystarczające. We współczesnym świecie, w którym nieustanny rozwój nauki, szalone tempo zmian zachodzących w wielu dziedzinach życia zmuszają nas do zmiany sposobu myślenia i pojmowania sensu nauki, do uruchomienia i wykorzystania rezerw umysłowych, które ma każdy z nas.
Pragnę, aby książka ta zainspirowała Czytelników do odkrycia nowych obszarów własnych możliwości, do oceny dotychczasowych poglądów na samych siebie i uświadomienia sobie potencjału swoich zdolności umysłowych.
Książka wymaga od Czytelnika pewnego wysiłku i pracy nad samym sobą, co należy potraktować jako inwestycję, która pomoże w nabyciu umiejętności dostosowywania się do zmieniających się sytuacji życiowych, właściwego komunikowania się z otoczeniem, optymalnego działania i skutecznego funkcjonowania w życiu.
Chciałbym, Drogi Czytelniku, abyś oderwał się od dotychczasowych schematów myślowych, uwierzył w supermożliwości własnego umysłu i nauczył się z niego korzystać. Napisałem tę książkę dla uczniów, studentów i tych wszystkich, którzy pragną być w życiu skuteczni i nie chcą marnotrawić bogactwa, w jakie wyposażyła nas Natura.
ROZDZIAŁ I
PRZESTAWIANIE SIĘ NA EFEKTYWNE UCZENIE
Co zyskasz, czytając ten rozdział
Poznasz treść MANIFESTU EFEKTYWNEGO UCZENIA SIĘ i przekonasz się, że ma on niezwykłą moc.
Dowiesz się, dla kogo nie warto, a dla kogo warto się uczyć.
Zrozumiesz, jakie szansę stwarza ci efektywne uczenie się.
Zaczniesz uważniej przyglądać się sobie.
Dowiesz się, jak ważne jest poczucie własnej wartości i jak
można je wzmocnić.
Poznasz wartość pozytywnego nastawienia.
Spróbujesz nie być schematycznym.
Ulegniesz sile afirmacji.
Zrozumiesz, dlaczego masz słabą motywację.
Zaczniesz dążyć do tego, aby się stać człowiekiem czynu.
MANIFEST EFEKTYWNEGO UCZENIA SIĘ
Dzisiaj ja, ....................... jestem skutecznym, wydajnym uczniem (studentem). W ciągu nocy mój mózg wytworzył tysiące nowych połączeń między komórkami, abym mógł lepiej wykorzystać ogromny potencjał mojego umysłu. Jestem wyjątkowym, niepowtarzalnym i wartościowym człowiekiem. Jestem inteligentnym tworem natury w akcji. Mój mózg ma nieograniczone możliwości. Bardzo wierzę w siebie, w moje zdolności i w moją skuteczność w osiąganiu celów. Zasługuję na wspaniałe życie. Dzisiaj w stu procentach wykorzystam moje możliwości i zdolności.
Będę korzystać z dostępnej wiedzy i stosować każdego dnia praktyczne rady zawarte w tej książce. Rozpoczynam dzień efektywnie i efektywnie go kończę. Każdego dnia krok po kroku osiągam moje cele.
Myślę i postępuję pozytywnie, akceptując całkowicie siebie samego i innych. W pełni korzystam z życia poprzez aktywne doświadczanie go. Kocham życie. Do wszystkich zajęć w szkole (na uczelni) do każdej lektury i pracy pisemnej podchodzę z entuzjazmem, radością i zainteresowaniem. Odczuwam nieposkromiony głód wiedzy. Wierzę w Manifest Efektywnego Uczenia się i przyrzekam sobie wygłaszać go codziennie.
Jestem efektywnym i szczęśliwym uczniem (studentem). Wiem, jakie podjąć kroki, aby kroczyć drogą wiodącą do sukcesów.
Jestem świadom moich celów i osiągam je jeden po drugim. Uświadamiam sobie mój nieograniczony potencjał umysłowy i wszystkie zadania są dla mnie bardzo łatwe. Jestem radosny i pełen entuzjazmu. Staję się bardzo dobrym uczniem (studentem).
PRZESTAWIENIE SIĘ NA EFEKTYWNE UCZENIE
Najważniejszą ze wszystkich wiar jest wiara w samego siebie.
CODZIENNY MANIFEST znajdujący się na wstępie tego rozdziału powinien stanowić dla twojego umysłu swoisty drogowskaz, a zarazem środek dopingujący, który pomoże ci zostać autentycznie efektywnym uczniem czy studentem, ciekawym wiedzy i życia. Dla osiągnięcia największych korzyści czytaj ten manifest na głos (w miejsce kropek wstaw swoje imię i nazwisko), z pełną świadomością i zaangażowaniem, zaraz po przebudzeniu się. Aby wzmocnić efekt działania zawartych w nim treści, wykonaj przed jego lekturą ćwiczenie z mandalą (opis znajdziesz w rozdziale “Co dwie półkule, to nie jedna").
Nie muszę chyba nikogo przekonywać, że wszyscy przychodzimy na świat z wrodzoną ciekawością badacza. Niemowlę bada z pasją wszystko, co znajdzie na swej drodze — bierze w rączki, wkłada do buzi, żywo obserwuje, śmiało pełznie na czworakach w nowy nie znany mu kąt, aby znaleźć ciekawy obiekt dla swoich badań, a przy tym radośnie gaworzy.
Niemowlę ma stuprocentową satysfakcję z tego, co robi.
Ty też byłeś niemowlęciem. A teraz, jeśli twoja satysfakcja oscyluje w granicach 50 proc., to jesteś zadowolony. Dlaczego nie masz większych ambicji? To straszne marnotrawstwo kapitału twojego szczęścia. To, co proponuję w tej książce, niewątpliwie, pomoże ci odzyskać sporą jego część. Jednakże pamiętaj — ja tylko wskazuję drogi do celu, a ty musisz z nich skorzystać. Jeśli będziesz stosować proponowane w tej książce metody efektywnego uczenia się, to nauka zacznie ci przychodzić lekko. Ale nawet muzyka lekka, łatwa i przyjemna jest owocem solidnej pracy wykonawców, którzy muszą dużo ćwiczyć, zanim osiągną wysoki poziom umiejętności. Dopiero potem mogą sobie pozwolić na improwizację. Z efektywnym uczeniem się jest podobnie. Na początku czeka cię sporo pracy, aby wykonywać zawarte w tej książce zadania i ćwiczenia. Ale trud, jaki w nie włożysz, opłaci się sowicie. Ty też dojdziesz od takiego stanu swoich umiejętności, że zaczniesz improwizować, tj. twórczo przetwarzać i wykorzystywać swoją wiedzę.
ZAPAMIĘTAJ: Nie ucz się dla ocen, wyróżnień lub po to, żeby uniknąć kar.
Ucz się dla siebie, bo ty jesteś pępkiem swojego świata.
• Rozleglejsza wiedza i większe umiejętności stwarzają więcej możliwości wyborów życiowych, a przede wszystkim wyboru atrakcyjnej pracy.
• Świat zmienia się w bardzo szybkim tempie i chcąc za nim nadążyć trzeba się uczyć skutecznie i szybko.
• Nauka właściwie zorganizowana może być źródłem przyjemności i satysfakcji.
• Ucząc się, poznajesz siebie i swoje możliwości
ZADANIE: Pomyśl, co ciebie mogłoby zmobilizować do wysiłku, żeby uczyć się efektywniej. Swoje motywy zapisz w dzienniku w postaci Intencji Przestawienia się, i tak jak każdą intencję poprawy czytaj na głos dwa razy dziennie. Powiem otwarcie, że nie wystarczy pomyśleć i zapisać, aby jak w znanej bajce na hasło: stoliczku nakryj się, stał się cud. W przypadku uczenia się bardzo ważne jest twoje nastawienie psychiczne. Konkretnie — twoje nastawienie do samego siebie. Nastawienie do uczenia się jest procesem wtórnym. Zdaję sobie sprawę z tego, że w mniejszym lub większym stopniu ogranicza cię obawa przed życiem, że nie lubisz swojego lenistwa bądź braku wiary w siebie, że złości cię brak koncentracji bądź stanowczości. I w duchu mówisz sobie: Żebym tak był bardziej bystry, zdolny czy błyskotliwy... Radzę ci zaprzestać tej destruktywnej polityki i proponuję proste ćwiczenie, które będzie służyło podwyższeniu poczucia własnej wartości.
ĆWICZENIE: Każdego dnia rano i wieczorem stawaj nago przed lustrem (np. w łazience) i przynajmniej przez dwie minuty powtarzaj na głos z pełną wiarą i zaangażowaniem (lub przynajmniej poruszaj w trakcie wymawiania słów ustami) następującą dewizę: JAKIEKOLWIEK MAM WADY I NIEDOSKONAŁOŚCI, AKCEPTUJĘ SIEBIE BEZWARUNKOWO I CAŁKOWICIE.
Wykonuj to ćwiczenie regularnie, niezależnie od tego, jak się czujesz, a gdy jesteś zły na siebie, wykonaj je dodatkowo (w ubraniu). Na początku wymawianie tych słów będzie ci przychodziło z pewnym trudem i twój wzrok będzie krytycznie taksował twoje ciało. Ale nie przejmuj się tym. Wymawiaj słowo po słowie z wiarą, a w ten sposób powoli przeprogramujesz podejście do samego siebie.
Żyjesz i uczysz się w określonym środowisku, które można podzielić na:
— fizyczne (warunki, w których żyjesz, uczysz się czy pracujesz),
— emocjonalne (twoje mentalne podejście do siebie, szkoły, uczelni i wszystkiego, co cię otacza, co przeżywasz).
Żeby dokonać zmian w swoim procesie uczenia się, twoim zadaniem będzie przeorganizowanie środowiska fizycznego i uzdrowienie środowiska emocjonalnego. W przypadku pierwszego z nich niewielki masz wpływ na zmianę warunków w szkole czy na uczelni, ale za to możesz wpłynąć na zmianę twojego mikrośrodowiska tj. miejsca, w którym uczysz się w domu.
Czynniki pozwalające na stworzenie właściwych fizycznych i emocjonalnych warunków w miejscu pracy (nauki):
— odpowiednie meble (najlepiej biurko i krzesło, a nie fotel),
— odpowiednie oświetlenie (lepsze naturalne niż sztuczne, i unikaj korzystania z obydwu naraz),
— muzyka (jak zaznaczyłem w rozdziale “Co dwie półkule, to nie jedna" do sesji uczenia się używaj muzyki barokowej, a w przerwach możesz słuchać innej),
— odpowiednia temperatura,
— rośliny i kwiaty (stwarzają atmosferę, w której większość ludzi dobrze się czuje i nie zapomnij, że dzięki nim masz więcej tlenu),
— odpowiednie pomoce naukowe pod ręką (słowniki, encyklopedie),
— elementy artystyczne na ścianach (obrazy, plakaty, twoje
dyplomy),
— wygoda (miejsce, gdzie się uczysz, powinno być w miarę
przestronne),
— porządek (łatwiej ci wtedy wszystko znaleźć, ale jeśli lubisz mały nieład, to przy tym pozostań.
Generalnie otaczające nas środowisko trudno jest zmienić, ale możemy zmienić sposób, w jaki je odbieramy, bo ten odbiór zależy od nas samych, a właściwie od naszego nastawienia. Jeśli idziesz ze znajomymi do kina i podejrzewasz, że film będzie nieciekawy, to mało prawdopodobne, byś ten wieczór uznał za udany. Gdy natomiast założysz, że będziesz się dobrze bawić, to nawet kiepski film nie zepsuje ci humoru.
ZAPAMIĘTAJ: O tym, jak odbierasz świat, decyduje twoje nastawienie. Wracając do środowiska emocjonalnego, to kształtują je dwa typy postaw:
1. Dominacja potrzeby bezpieczeństwa (nie wychylam się, tak mi jest dobrze, po co cokolwiek zmieniać). Tak ukształtowane środowisko emocjonalne sprzyja tradycyjnej, nieefektywnej nauce.
2. Traktowanie życia jako ciągłego wyzwania (aktywność, przebojowość, dążenie do zmian, wyciąganie wniosków z każdej sytuacji szkolnej czy życiowej). Tak ukształtowane środowisko emocjonalne sprzyja efektywnemu uczeniu się.
• Wysokie poczucie własnej wartości.
• Pozytywne nastawienie i działanie.
• Silna motywacja. '
POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI
Poczucie własnej wartości, inaczej samoocena naszej osobowości, obejmuje sześć podstawowych stref:
1. Bezpieczeństwa fizycznego: świadomość bycia wolnym od krzywd cielesnych.
2. Bezpieczeństwa emocjonalnego: obecność nieśmiałości i obaw.
3. Identyfikacji: pytanie “Kim jestem?".
4. Przynależności: poczucie należenia do zespołu.
5. Kompetencyjności: poczucie tego, że jest się zdolnym.
6. Posłannictwa: poczucie, że własne życie ma wartość i cel.
ZAPAMIĘTAJ: Twoje poczucie własnej wartości determinuje twoje zachowanie
• POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA FIZYCZNEGO
Jeśli czujesz się fizycznie bezpieczny, nie obawiasz się, że możesz doznać uszczerbku na ciele, jesteś otwarty i ufasz innym. Z zaciekawieniem podchodzisz do życia i nauki. Postawa twojego ciała wyraża pewność siebie. Twój głos jest mocny i utrzymujesz kontakt wzrokowy z rozmówcą. Jeśli tak nie jest, to sygnał, że twoje poczucie wartości w tej strefie nie jest wysokie, co rzutuje negatywnie na twoje podejście do uczenia się. Można to zmienić przez pozytywne nastawienie, o którym jeszcze będzie mowa.
• POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA EMOCJONALNEGO
Wysoki poziom bezpieczeństwa emocjonalnego mają osoby, które wiedzą, że nie będą traktowane jako mniej wartościowe, z sarkazmem, złośliwie lub obraźliwie. Jeśli czujesz się emocjonalnie bezpieczny, to podchodzisz do samego siebie i do innych z troską i współczuciem. Śmiało wyrażasz swoje opinie, jesteś otwarty i przyjacielski.
• POCZUCIE IDENTYFIKACJI
Osoba ze znajomością samej siebie rozwija w sobie zdrowe poczucie indywidualności. Jest dla siebie przyjacielem i życzliwie przygląda się swojemu odbiciu w lustrze. Wierzy w swoją wartość jako istoty ludzkiej. Ponadto wierzy, że jest unikatowa i zasługuje na uznanie. Mając poczucie pewności siebie, nie waha się wyrażać uznania i pochwał innym.
• POCZUCIE PRZYNALEŻNOŚCI
Jeśli jako uczeń czy student jesteś akceptowany i związany z innymi, starasz się nawiązywać i utrzymywać przyjaźnie. Jesteś otwarty na współpracę. Czując, że jesteś lubiany i doceniany, respektujesz i akceptujesz innych.
• POCZUCIE KOMPETENCYJNOŚCI
Gdy wierzysz, że jesteś w czymś dobry, to chętnie uczysz się czegoś innego. Jeśli czujesz, że jesteś zdolny, to z wytrwałością zgłębiasz teorię czy praktykę, nawet gdy staje się trudniejsza. Nie tylko jesteś świadom swoich mocnych stron, ale akceptujesz też obszary, w których jesteś mniej kompetentny, i nie rozczulasz się nad sobą. Bierzesz odpowiedzialność za swoje czyny. Dzięki wytrwałości osiągasz sukcesy, które mobilizują cię do innowacyjności. Ustalasz sobie realistyczne cele.
• POCZUCIE POSŁANNICTWA
Uczeń lub student mający mocne poczucie posłannictwa głęboko czuje, że jego życie jest znaczące i nieprzypadkowe. Wyznacza sobie cele i dąży do ich osiągania. Gdy natrafi na przeszkody, znajduje nowatorskie, a zarazem praktyczne rozwiązania. Ma głęboką wiedzę i spokój wewnętrzny. Ma dobrą intuicję, śmieje się spontanicznie i jest radosny.
ZADANIE: Postaraj się ocenić poziom poczucia twojej wartości w każdym z sześciu obszarów, przyjmując skalę od l do 5. W dzienniku zapisz, co stanowi słabe punkty w tym zakresie i staraj się nad nimi pracować. W dużej mierze pomogą ci w tym zagadnienia pozytywnego nastawienia i motywacji, które zostaną jeszcze omówione.
Jeśli masz duże poczucie własnej wartości, wierzysz, że będziesz skuteczny, to osiągniesz sukces. Myśl jak osoba pewna siebie, jak zwycięzca, a będziesz zwycięzcą. Swój umysł możesz traktować jak “fabrykę" myśli. Zarządcami tej fabryki są Sukces i Porażka. Sukces dostarcza dobrych myśli i specjalizuje się w produkowaniu pozytywnych uzasadnień: dlaczego dasz sobie radę, dlaczego będziesz skuteczny, dlaczego warto się uczyć itp. Porażka produkuje “czarne" myśli. Jest ekspertem w podpowiadaniu negatywnych uzasadnień: dlaczego to nie dla ciebie, dlaczego jesteś słaby, dlaczego nie dasz rady, dlaczego nie warto się uczyć.
Musisz wiedzieć, że zarówno Sukces, jak i Porażka są ci posłuszni i czekają na twoje rozkazy. Wszystko, co masz zrobić, to przekazać jednemu z nich psychiczny sygnał. Gdy sobie powiesz: “Ta lekcja jest ciekawa", to Sukces zanotuje “To bardzo ciekawe". Staraj się współpracować z Sukcesem i jak najmniej korzystać z usług uczynnego pana Porażki. Jeśli twardo sobie postanowisz, że będziesz mieć pozytywne nastawienie i co za tym idzie będziesz pozytywnie działać, to w twoim życiu zaczną zachodzić niespodziewane zmiany. Nieśmiało rozpatrywana pozytywna możliwość okaże się wysoce prawdopodobnym zdarzeniem, realne zagrożenie przekształci się w ledwie prawdopodobną możliwość.
ZAPAMIĘTAJ: Myślenie o sobie, jako o osobie skutecznej i kompetentnej, to już połowa sukcesu.
Z pozytywnym nastawieniem wiąże się ENTUZJAZM. Gdy żyjesz entuzjastycznie, pozwalając emocjom przepływać przez ciebie i napełniać twe działania energią, to czujesz się szczęśliwy i wszystko ci idzie jak z płatka. Czas, w którym rozpatrujesz przeszłość lub lękasz się o przyszłość, to czas stracony. Nie możesz nic zrobić ani dla przeszłości, ani dla przyszłości. Jedyna chwila, jaką masz, to teraźniejszość. Życie negatywnymi emocjami z przeszłości pochłania twoją energię życiową i nie pozwala ci się skupić na tym, co robisz, uniemożliwiając w ten sposób osiąganie celów, szczęśliwe ułożenie stosunków z innymi ludźmi, zachowanie pogody ducha.
DEWIZA: Każdego dnia przeżywaj tylko jeden dzień.
Będąc entuzjastycznym, przeżywając spontanicznie to, co robisz, zyskujesz dodatkowe źródło wartości i radości. Swój entuzjazm możesz wzmocnić poprzez elastyczność myślenia i działania, sprowadzające się do łamania utartych schematów myślenia i wykonywania nowych czynności.
ZAPAMIĘTAJ: Automatyzm i schematy są źródłem bierności i działania bez emocji. Elastyczność myślenia i działania zyskasz przez:
— zmianę starych wzorców (np. jedź do szkoły inna trasą);
— zmianę kanałów percepcji informacji (np. gdy jesteś w plenerze, odbieraj otaczającą cię przyrodę przez zmysł słuchu, dotyku i węchu, a nie — jak to zwykle czynisz — oczami);
— zrób coś, czego dotychczas nie robiłeś (np. napisz wiersz, spróbuj grać na instrumencie, stań na rękach);
— jeśli jesteś gadułą, ustal sobie dzień, w którym będziesz tylko słuchać.
ZADANIE: Wymyśl jeszcze inne czynności łamiące schemat i... wykonaj je. Przekonasz się, że w ten sposób poziom twojego optymizmu będzie się powoli podnosić. Pozytywne nastawienie możesz wzmocnić poprzez stosowanie:
— afirmacji,
— autosugestii,
— wizualizacji,
— autohipnozy.
AFIRMACJE
Afirmacje są to pozytywnie nacechowane wypowiedzi, mające na celu oddziaływanie na psychikę. Afirmacje wypowiadane świadomie, powtarzane z wielkim skupieniem i zaangażowaniem emocjonalnym są silnie działającym, skutecznym sposobem zastępowania starych myśli i przekonań — które przeszkadzają ci w uczeniu się, studiowaniu i skutecznym działaniu — myślami i przekonaniami pozytywnymi — które sam (nie rodzice, znajomi czy nauczyciele) świadomie wybierasz. Tworzenie afirmacji jest proste, zapisuje się je w postaci pozytywnych twierdzeń.
JAK STOSOWAĆ AFIRMACJE
1. Przeredaguj negatywne opinie w pozytywne. Na przykład, zamiast “Nie mogę zrozumieć fizyki", mów “Fizyka jest dla mnie zrozumiała", zamiast “Denerwuję się przed każdą odpowiedzią ustną", powtarzaj “Gdy mam odpowiadać, jestem spokojny i opanowany". Nie używaj w afirmacjach słowa “nie" i pisz afirmacje w czasie teraźniejszym. Na przykład, zamiast “Nie zapomnę wiadomości z historii", mów “Pamiętam wiadomości z historii".
2. Afirmacje możesz wypowiadać (odczytywać), zapisywać lub wysłuchiwać z kasety magnetofonowej. Przy każdym z tych sposobów staraj się, aby były one sformułowane na trzy różne sposoby: w pierwszej, drugiej i trzeciej osobie. Formułowanie w drugiej i trzeciej osobie jest uzasadnione, gdyż wiele przekonań, opinii i osądów tkwiących w naszej podświadomości zostało zasłyszanych, np. od rodziców czy znajomych, i nowe wzory myślowe mają na celu zastąpienie tamtych starych.
Przykład:
Pierwsza osoba: “Ja, Daniel, mam świetną pamięć".
Druga osoba: , Ty, Daniel, masz świetną pamięć".
Trzecia osoba: “On, Daniel, ma świetną pamięć".
Afirmacje są skuteczniejsze, jeśli powtarzasz je 5 razy. Możesz też odpowiednie hasło powiesić na ścianie i czytać je wielokrotnie w ciągu dnia.
3. Z prawej strony kartki, na której piszesz afirmację, pozostawiaj wolne miejsce na myśli i odczucia, które powstają w momencie pisania. Szybko je zapisuj. Często będzie to myśl negatywna lub riposta, ale takie postępowanie ma sens, gdyż nawiązujesz w ten sposób bezpośredni kontakt z myślami negatywnymi i przelewając je na papier, powoli się od nich uwalniasz.
4. Pisz swoją afirmację przynajmniej 10 razy dziennie przez 7 do 10 dni. Następnie zrób przerwę, w czasie której będziesz pracować nad inną. Bądź cierpliwy i nie denerwuj się, gdy oczekiwany rezultat nie pojawi się natychmiast. Afirmacja, jak każda przesłana wiadomość, potrzebuje czasu, aby dotrzeć do celu i wywierać wpły...
pthe