Paukszta Eugeniusz - Srebrna ławica - Lasy płoną o świcie.pdf - Eugeniusz Paukszta - sashakiev500

Eugeniusz Paukszta

Lasy płoną o świcie

Żonie mojej poświęcam

Państwowy Instytut Wydawniczy

Warszawa 1974

Ruń już podniosła się wysoka, tylko w miejscach niższych czerniały wśród niej

nasiąkłe wilgocią płaty nie obeschłej ziemi.

Zając nie śpiesząc się pokicał głębiej w pole. Nie opodal nasypu gmerało w ziemi

stadko kuropatw.

Od samego Olsztyna Paweł nie odchodził od okna. Chciwie wpatrywał się we

wszystko, co bieg pociągu odsłaniał przed jego oczyma. Oparł czoło o zakurzoną, nie domytą

szybę, siąkał z przejęcia nosem, nie mógł dać sobie rady z natłokiem myśli.

Stał nieruchomy, patrzył chciwie, tak jak człowiek głodny patrzy na rumiany,

pachnący bochenek chleba. To były już jego strony rodzinne.

Wiele rzeczy zdumiewało Pawła w czasie tej drogi. W Olsztynie, czekając na

połączenie, wyszedł na miasto. Pamiętał je z owych dni czterdziestego szóstego roku. Ponure

było, straszyło widmami wypalonych okien, bezdusznymi kikutami kominów, jak znaki

ostrzegawcze wznoszącymi się na usypiskach ruin. Teraz, po sześciu prawie latach, nie

dostrzegał już żadnego podobieństwa do owego widoku. Na ruinach stawały ścianą nie

tynkowane zręby nowych budynków. Gwarno było, jasne sklepy, mrowie ludzkie

zaaferowane swymi sprawami. Stał zadumany, przyglądał się, wytrzeszczał odwykłe od

szerokich widoków oczy, aż go jakieś łobuziaki jęły przedrwiwać. Wtedy ocknął siej wrócił

na dworzec.

Teraz ta Bezdanka. Zawsze to była dziura. Pamiętna dla niego o tyle, że stąd Trudę

swoją do domu sprowadził. Ileż to razy przyjeżdżał tutaj, jeszcze przed wojną... Przypominał

sobie rozwalony budynek stacyjny, porysowaną rampę i wyrwy w szeregu czerwonych

domków.

Mizerna stacyjka stała teraz niby tak samo jak przedtem. Jedno z okien wyzierało

arkuszem dykty, zastępującym szybę. Tym samym pewnie arkuszem co i przed sześciu laty.

Ale rozbudowana bocznica wiodła do szerokiej rampy, za którą długą linią ciągnął się nowy

magazyn, l wyrw w czerwonych domkach nie było.

Pociąg znów stanął i znów ruszył sapiąc przeraźliwie. Jeszcze tylko przystanek

Wądoły i już będzie jego miasteczko. Stamtąd pieszo trzeba będzie sypać piętnaście

kilometrów do domu.

Sześć lat nie miał domu, sześć lat marzył o nim, śnił w niekończące się więzienne

noce, liczył dni dzielące go od zwolnienia. Na wspomnienie tego Paweł począł nagle

odczuwać lęk. Jak przedtem zżymał się na żółwie tempo pociągu, tak teraz chciałby

wstrzymać go w biegu, zwolnić jak tylko można najbardziej. Dom? Jaki będzie ten dom dla

niego, który wraca z piętnem mordercy? Jak przyjmą go ludzie, własna żona i dzieci?

Zamyślił się, nie patrzył już na ciemnozieloną gęstwinę leśną, na jeziora i rzadkie tutaj

spłachcie uprawnej ziemi. Dzieci... Widział je tylko raz przez te lata, w rok po aresztowaniu.

Potem już Truda nie przywoziła ich na widzenia. Sama też zresztą rzadko bywała. Józek

będzie miał trzynaście lat, Marta pewnie jedenaście skończyła, Edek to równe siedem. W tym

wieku już się myśli, już się wiele rozumie. Jak spojrzą na ojca, który wraca z więzienia? Na

ojca, który zabił człowieka. Może w ogóle znać nie zechcą, może będą się wstydzić? Może

nie znajdzie dla siebie już domu?

Ciężkie westchnienie poruszyło piersią chudego człowieka. Wyprostował się, oderwał

czoło od szyby, bezmyślnie wyglądał na pole, z którego zerwała się gromada wron i kołując

krakała głośno.

Przymknął oczy, usiłował przywołać przed nie obraz żony. Pojawiła mu się

zmizerowana, taka, jaką ją zobaczył przy ostatnim widzeniu. Nie najlepiej wiodło się

osamotnionej kobiecie. Wiedział 0 tym, nie spodziewał się zresztą niczego innego.

Tyle razy wymawiało się kiedyś to słowo: dom, ale nigdy nie przykładało się do niego

tej pełnej treści, tak głębokiej, tak trudnej do wyrażenia, a tak ważnej. Dom to przecież było

znacznie więcej niż stary, podmurszały budynek, niż meble w nim i statki. Dom to było coś

innego. To była żona, dzieci, to była świadomość odpoczynku po pracy, to był jakiś cel dążeń

i starań. Dom to wreszcie była straszna tęsknota. Doznał jej przez te lata niemało.

Nie otwierał oczu. Zatopiony we wspomnieniach, odkrywaniu głębszej treści dawnych

pojęć, nie od razu usłyszał swoje nazwisko, wymawiane czyimś dobrotliwym głosem. W

pierwszej chwili chciał poderwać się z miejsca z meldunkiem, jak to zawsze trzeba było robić

w więzieniu. Dopiero po sekundzie opamiętał się - przecież jest wolny. Podniósł niechętnie

oczy na stojącego przed nim człowieka.

Doktor Knabbe uśmiechał się przyjaźnie, wyciągał rękę na przywitanie, siadł obok.

Widok starego lekarza zdumiał Kotarka. Knabbe nie zmienił się, wyglądał tak samo

jak dawniej. Przywiędła, pomarszczona twarz, żwawe brązowe oczy, biegające nieustannie z

przedmiotu na przedmiot, jakby nigdy nie nasycone widzeniem świata. Śmieszna, krótka

bródka, zawsze tak samo mlecznosiwa! I ręce, zniekształcone, powyginane. Patrzyli na nie

ludzie z szacunkiem. To pamiątka z obozu, do którego trafił stary Knabbe krótko po dojściu

monachijczyków do władzy. Wykręcano mu je tam w stawach, zmuszano w Gestapo do

zeznań. Wrócił po pięciu latach, jeszcze bardziej przywiędły, ale tak samo pełen życia, tak

samo oddany ludziom.

Patrzył teraz na Kotarka, ślizgał się spojrzeniem po jego wymizerowanej twarzy, po

ciele bladym, jakby słońce nigdy nie padło na nie najmniejszym promykiem, po starym,

wyświechtanym ubraniu.

Uśmiechnął się spod siwej bródki, łagodnie pogłaskał wspartą o kolano dłoń

niedawnego więźnia.

- Truda oczekuje was dopiero w styczniu. To się kobieta ucieszy... - Zastanowił się

chwilę i dorzucił szybko: - Dzielna kobieta, dzielna!

Wspomnienie żony wywołało uśmiech na usta Kotarka. Serdecznie spojrzał na

lekarza.

- Pan doktor ją widział? - zapytał.

- Przed paru dniami. Przez te wszystkie lata spotykaliśmy się często. Leczyłem

waszego Józka. Duży chłopak, nie poznacie go nawet...

Paweł przypomniał sobie, że żona opowiadała mu przy widzeniu o Józkowym ciężkim

zapaleniu płuc. Knabbe leczył chłopca z całym oddaniem, nie chciał potem przyjąć zapłaty.

Powiedział, że jak Kotarek wróci, to odda. Paweł sięgnął szybko do kieszeni, wyciągnął

szmatkę z zawiązanymi w niej pieniędzmi. Pracował w więzieniu jako stolarz. Na odchodnym

wręczono mu tę sumkę. Rozsupłał węzełek, zaszeleściły banknoty. Spojrzał w oczy doktora.

- Żona mówiła... o Józku... Jestem panu winien, ile? Mam tu pieniądze...

Lekarz żachnął się, oczy błysnęły gniewnie. Ujął dłoń Kotarka, zacisnął ją na

węzełku. Zaszeleściły miętę banknoty. Paweł zdumiał się sile tej udręczonej ręki.

- Weźcie to, Kotarek, jeżeli chcecie, abyśmy zostali przyjaciółmi. Nic nie jesteście

winni. Wam samym pieniądze będą potrzebne. Nie tak to łatwo od razu wrócić do życia!

Musicie rozejrzeć się za robotą, wyszukać coś dla siebie. Każdy grosz ma teraz potrójną

wartość...

Uśmiechnął się szeroko. Paweł odpowiedział uśmiechem. Knabbe rozjaśnił się:

- No to i porozumieliśmy się...

Śmiesznie mówił po polsku. Miękkie głoski brzmiały u niego twardo, chrapliwie.

Kiedyś plątał jeszcze przypadki, nie mógł sobie z nimi poradzić. Teraz została tylko twardość

w głosie, tej nie mógł już zmienić.

Od chwili spotkania nurtowało Kotarka jedno zasadnicze pytanie. Odważył się

wreszcie zadać je Knabbemu:

- To pan doktor nie wyjechał? Został pan tutaj? Dlaczego?

Knabbe patrzył mu spokojnie w oczy.

- Zostałem, władze polskie zgodziły się na to... I myślę, że nie przestałem przez to być

Niemcem. Chociaż się tutaj nie urodziłem, związałem się z tym krajem...

Pociąg zazgrzytał, zapiszczały przenikliwie koła wagonów, gwar ludzkich głosów

wypełnił peron.

Knabbe urwał, uśmiechnął się jeszcze do Pawła.

- Zajdźcie kiedy do mnie, Kotarek. Albo ja do was wpadnę. Głowa do góry, chłopie!

Spieszył się bardzo. Paweł, rozglądając się przed budynkiem dworcowym, widział, jak

huśtając trzymaną w ręku walizeczką, zmierzał żwawym krokiem ku odległym

zabudowaniom.

Patrzył na mijających go przechodniów. Nie dostrzegał znajomych twarzy. Trochę

raźniej zrobiło mu się na sercu po rozmowie z lekarzem. Przywitał go Knabbe życzliwie.

Może i inni nie będą wypominali tego morderstwa? Wielu zna przecież prawdziwe podłoże

sprawy. Znowu zasępił się. Tak, ale dużo więcej jest takich, którzy nie znają. Dla nich Paweł

Kotarek zawsze będzie zbrodniarzem, zabójcą.

Opadł go jakiś lęk, gdy wolno ciągnąc nogami, szedł przez miasteczko. Ze

zdumieniem widział odbudowane domy, oczyszczone z gruzów ulice, minął go szeroki,

niezgrabny autobus przepełniony pasażerami.

Ludzie też wydali mu się jacyś inni. Nie było tego nerwowego pośpiechu co w owych

pierwszych miesiącach po objęciu terenu przez władze polskie. Nikt nie dźwigał wypchanych

tobołów, nie było pokątnych targów, nie wyłaniali się ze zrujnowanych domów patrzący

spode łba poszukiwacze „trofeów”.

Ktoś przystanął na widok Pawła, przyglądał mu się uważnie, powoli zawrócił w swoją

drogę. Kotarek uczuł ból koło serca. No tak, patrzą na niego, poznają, dziwią się, że znajdują

go między porządnymi ludźmi.

Pogodny nastrój, wywołany rozmową z Knabbem, zniknął. Szedł ze zwieszoną głową,

nierównym, utykającym krokiem. Nie rozglądał się już. Chyłkiem, bokiem ominął rynek,

gdzie najłatwiej było o spotkania. Skręcał właśnie na prawo obok budynku poczty, którego tu

jeszcze przed sześciu laty w ogóle nie było, gdy od strony kiosku ze słodyczami i wodą

sodową zabrzmiał ostry, starczy dyszkant:

- Matko Najświętsza, toćże to Kotarek!

Poznał po głosie Praużulową. Spojrzał w jej stronę i w pierwszej chwili aż się

przestraszył. Wtedy miała już wprawdzie dobre siedem krzyżyków, ale trzymała się prosto, w

robocie nie ustępowała młodym. Teraz aż schylić się musiał, by ująć wyciągniętą ku niemu

wychudłą dłoń. Praużulowa zachichotała zgryźliwie:

- Co, synku, poznać trudno? Skręciło Praużulichę... Nic to, zioła i jagody łatwiej mi

zbierać, schylać się nie potrzebuję...

Paukszta Eugeniusz - Srebrna ławica - Lasy płoną o świcie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: